Morgunblaðið - 06.09.1996, Page 20

20 FÖSTUDAGUR 6. SEPTEMBER 1996
MORGUNBLAÐIÐ

LISTIR
FRÁ sýningu á Bræðrum og systrum.
Við lifðum af stríðið
en lifum við af fríðinn
Þegar Stríndbergsdagar runnu upp í
Stokkhólmi, síðustu vikuna í ágúst, með
sýningum byggðum á verkum hans, hófst
líka alþjóðleg dans- og leiklistarhátíð í Gauta-
borg. Fólk var boðað niður á Gautatorg á
setningu hátíðarinnar í dimmri hitabylgjunni
að kvöldi 23. ágúst. Þar hófst átta daga
hátíð, sem Kristín Bjarnadóttir sótti.
FYRSTA Gautaborgarhátíðin var
haldin 1994, að frumkvæði menn-
ingarráðs borgarinnar, og voru þá
sænskar sýningar til jafns við er-
lendar. Sú hátíð gat sér gott orð og
stóð auk þess undir kostnaði að sögn
framkvæmdastjórans Birgittu Winn-
berg Rydh, en veltan er upp á 5,2
milljónir sænskra króna, jafnvirði
52 milljóna íslenskra. Gautaborg er
„Hin borgin“ frá sjónarhóli höfuð-
borgarinnar, Stokkhólms, og til að
fá ríkið með var ákveðið að leggja
áherslu á erlendar sýningar, nú þeg-
ar hátíðin var haldin í annað sinn.
„ Það er ekkert erfítt að fá yfírlit
yfir, hvaða sýningar eru athyglis-
verðar í heiminum," fullyrðir Birg-
itta, þegar ég hitti hana á skrifstofu
hátíðarinnar. „Gegnum netverk og
samvinnu við aðrar dans- og leiklist-
arhátíðir kemst maður að því að um
hundrað sýningar skara fram úr.
Úr þeim völdum við tuttugu erlendar
sýningar. Næsta skref og skemmti-
legra væri að fínna hópa með jafn
áhugaverðar sýningar, en njóta ekki
athyglinnar ennþá. Það er aftur
vandasamara," bætir Birgitta við.
Mikilvægur þáttur þessarar hátíð-
ar er að umræðufundir eru skipu-
lagðir samhliða sýningunum og
námskeið haldin, þar sem langt að
komnir kraftar eru nýttir. Næsta
hátíð er áætluð árið 1998 I samvinnu
við „menningarborg" þess árs sem
væntanlega verður Stokkhólmur.
Sýning með eigin
þyngdarlögmál
í heild var hátiðin fjölskrúðug.
Og einstaka sýning gat skapað eigin
þyngdarlögmál. Það gerði danshóp-
urinn La La La Human Steps frá
Kanada í nýlegu verki Edouards
Locks, sem hann nefnir 2. Verkið
byggir hann á hinu tvískipta, á and-
stæðum, á parinu og á þá og nú.
Með bergmál af klassískri kórógraf-
íu og með danstækni, sem stjarna
hópsins, Louise Lecavalier, er þekkt
fyrir, áttu sér stað göldrótt samtöl
í hárnákvæmum loftköstum og á
undraverðum hraða. Allt við sembal-
leikna barokktónlist, sem kallaðist á
við elektrónískan gný í tónlist eftir
Kevin Shields og Iggy Pop. í sér-
kennilegri andstæðu við La La La
Human Steps var fransk-víetnamíski
dansflokkurinn Compagnie Ea Sola
með sýninguna Sécheresse et pluie
(þurrkur og regn) sem einnig vakti
almenna hrifningu. Þar var á ferð-
inni hin franskmenntaða Eo Sola,
með hugleiðsluverk um eigin sögu
og sögu víetnamsks dans, sem hvoru
tveggja á rætur að rekja til lands-
byggðarinnar. Þar stjórnar veldi veð-
urguða lífínu. Hún hefur fengið 14
eldri konur frá Víetnam til liðs við
sig, konur sem sagt er að ekki hafí
dansað síðan þær voru ungar, en
kunnu dansinn frá sínu þorpi og
þekktu lífíð á ökrunum.
Ný tök á sígildum verkum
Hafí rauður þráður gengið gegn
um leikverk hátíðarinnar var hann
fólginn í nýjum tökum á sígildum
verkum, allt frá Hefnd Medeu, ein-
leiks á vegum kúbanska leikhópsins
Rita Montaner, gegnum Helsingja-
eyri í sýningu hins kanadíska Ro-
berts Lepage sem gerir alvarlegar
tilraunir með Hamlet, til Bakkynja
Ingmars Bergmans.
Menningarritstjóri Gautaborgar-
póstsins, Ingrid Elam, skrifar í lok
hátíðarinnar, að hugsanlega sé það
merki um kreppu leikhúsanna hve
ákaft þau leita í uppruna sinn og arf
um þessar mundir. En þá sé það
góðs viti, hvemig árangur leitarinnar
birtist í gerólíkum leikhúsatburðum.
Dramaten, konunglega leikhúsið
í Stokkhólmi, sem stóð að einu inn-
lendu sýningunum á hátíðinni, bauð
upp á þá nýjung að skella fjórum
Evírpídes-sýningum saman svo úr
varð heilsdags sýning sem stóð frá
klukkan ellefu að morgni og fram
undir miðnætti. Þar voru á ferðinni
Ifígeneia í Ális undir leikstjórn Evu
Bergmans (Ingmarsdóttur), Bakk-
ynjurnar undir stjórn Ingmars Berg-
mans, Helena undir stjórn Hans
Klinga og Medea undir stjórn Lenn-
arts Hjulströms. Allt eru þetta sýn-
ingar, sem voru sýndar hver fyrir
sig á Dramaten síðasta leikár. Nú
er sú hugmynd uppi að hafa þar
framhald á „Díonýsosveislunni",
sem hér var frumflutt, og halda
samskonar heilsdagssýningar á
Dramaten á komandi leikári.
Að sviðsetja ljóð
Meðal leikhúsmanna, sem að
þessu sinni miðluðu af reynslu sinni,
var hinn umdeildi breski leikritahöf-
undur og leikstjóri Howard Barker,.
Hann hélt námskeið fyrir leikara,
sat fyrir svörum á umræðufundum
og hans eigin leikhópur, The Wrestl-
ing School (stofnaður 1988), bauð
upp á sýningu á verki hans, Judith.
Howard Barker hefur áður haldið
fram kenningurn um það sem hann
kallar „Leikhús ófaranna“ („The
Theatre of Catastrophy"), en þessa
dagana kvað hann hlutverk leikhúss-
ins vera að sviðsetja ljóð! Leikverkið
Judith er einskonar rannsókn, byggð
á samnefndri sögu Gamla testa-
mentisins. Hvað gerist með andleg-
um leiðtoga, sem fellir girndarhug
til manns, sem hún ætlar að leggja
að velli til bjargar sínu fólki? Það
eru líkamlegar hvatir, sem rugla
Judith í hinu andlega rími morðnótt-
ina í tjaldi herhöfðingjans Hólofer-
nes. Og það svo mjög að þjónustu-
stúlka hennar tekur við sverðinu og
sargar. Hér var sýndur fágaður
kammerleikur, með þremur persón-
um, kjarnyrtum, ljóðrænum texta
og afar orðmörgum, í leikmynd sem
var í sjálfri sér Ijóð. En þrátt fyrir
umhugsunarvert efni og afbragðs
leik þriggja breskra leikara, lét sýn-
ingin mig skringilega ósnortna. Ég
sannfærðist aldrei um þann ástríðu-
loga, sem Judith átti að hafa fórnað
og beðið andlegt tjón af. Það var
eins og eldsneytið vantaði í hugsan-
ir hennar.
í blíðu og stríðu
Áhrifamesta leiksýningin, sem ég
sá á hátíðinni var Bræður og syst-
ur, (Brothers and Sisters), um sex
klukkustunda verk í tveimur hlutum
undir stjórn rússneska leikstjórans
Levs Dodins. Það var flutt af fjöru-
tíu manna leikhópi leikhúss í Péturs-
borg, sem ber það hógværa nafn
„Malyj Dramatitjeskíj" eða Litla
dramatíska leikhúsið. (Á alþjóðamáli
nefnt The Maly Drama Theatre of
St. Petersburg.)
Sýningin er byggð á skáldsögu
eftir Fjodor Alexandrovich Abra-
hamov frá Verkola (1920-1983),
tríólógíu með samheitið Bræður og
systur. Sagan hefst í lok síðari
heimsstyijaldarinnar og gerist í álíka
umhverfí og því sem Abrahamov
ólst upp í, í norðlægu þorpi. Hún
lýsir lífí fólks sem vinnur við eitt
af sorgarbörnum Sovétríkjanna,
landbúnaðinn, á svonefndum Kolkoz.
Sviðsetningin var í anda raunsæis
og veitti sýn í líf þessa fólks í blíðu
og stríðu, í skugga stríðs og í kjöl-
far þess. Ég minnist þess ekki að
hafa fyrr séð hópsenur á sviði, sem
ætlað er að vera alþýðlegar og tekst
það. Þarna tókst það vegna óvenju
vandaðra vinnubragða þar sem hið
tilviljunarkennda byggist á öguðum
samleik og eins vegna þess að áhorf-
andinn nær smátt og smátt að kynn-
ast hveijum og einum í „hópnum".
Malyj Dramatitjeskíj er eitt þeirra
leikhúsa sem hefur haft áhrif á ís-
lenska leiklist, má nefna að árið 1989
fór hópur leikara og leikstjóra að
heiman, þau Guðrún Ásmundsdóttir,
Guðrún Gísladóttir, Kjartan Ragnars-
son, Rúrik Haraldsson, Arnar Jóns-
son og Stefán Baldursson, með Áma
Bergmann sem túlk til að kynna sér
vinnubrögð þessara listamanna. Þau
fylgdust með sýningum þeirra í Pét-
ursborg og tóku þátt í námskeiði
undir leiðsögn þeirra.
Bræður og systur var frumsýnt
árið 1985, fyrir „glasnost", og lifir
enn, sem er í sjálfu sér merkilegt.
Sýningin virðist eiga fullt erindi við
okkur í dag með spurningu sem
gerist æ ágengari eftir því sem á
verkið líður: Við en lifðum af stríðið
lifum við af friðinn?
EITT verka Árna Rúnars.
„Eyja
hugans“
ÁRNI Rúnar myndlistarmaður opnar
málverkasýningu laugardaginn 7.
september kl. 15 í Listhúsi 39,
Strandgötu 39 í Hafnarfirði.
Á sýningunni verða nýjar olíu-
myndir á striga. Þetta er fimmta
einkasýning Árna. Árni Rúnar var
með sýninguna „Eyja hugans" í
Gallery Horninu í júlí sl.
Sýningin stendur til miðvikudags-
ins 25. september og er opin alla
virka daga frá kl. 10-16, laugardaga
frá kl. 12-18 og sunnudaga frá kl.
14-18.
BJARNI við nokkur
verka sinna.
Bjarni Sigur-
björnsson opnar
málverka-
sýningu
BJARNI Sigurbjörnsson myndlist-
armaður opnar sýninguna Biðstof-
una við hamarinn í sýningaralnum
Við Hamarinn, Strandgötu 50, laug-
ardaginn 7. september kl. 17.
Sýningin stendur frá 7. til 22.
september nk. og er opin virka daga
kl. 14-18, miðvikudaga og fímmtu-
daga frá kl. 14-22 og um helgar frá
kl. 13-18.
Verkin eru unnin með blandaðri
tækni beggja vegna á álplötur og
verður uppsetningu verka breytt
annan hvern dag. Einnig eru á sýn-
ingunni verk unnin með lífrænum
efnum, þ.e. efnum úr umhverfinu,
matvælum og úrgangi.
-----» ♦ ♦-----
Dröfn listamað-
ur mánaðarins
í umarhúsinu
DRÖFN Guðmundsdóttir er lista-
maður septembermánaðar í Humar-
húsinu. Hún sýnir skúlptúra og lág-
myndir úr gleri.
Dröfn er einn stofnandi Gallerís
Listakots, Laugavegi 70. Þar selur
hún verk sín ásamt 12 öðrum lista-
konum. Hún hefur haldið nokkrar
sýningar á undanförnum árum. Verk
eftir Dröfn hafa selst til ýmissa
landa t.d.. Frakklands, Noregs, Sví-
þjóðar, Brasilíu, Papúa Nýju Gíneu,
Bandaríkjanna o.fl.
í Humarhúsinu eru líflegir fiskar
í gluggum og fantasíur á veggjum.
Sýningin er opin á opnunartíma veit-
ingahússins út septembermánuð.
-----------» ♦ ♦-----
Sýningu Hrefnu
að ljúka
SÝNINGU Hrefnu Lárusdóttir í
Stöðlakoti, Bókhlöðustíg 6, lýkur
sunnudaginn 8. september.
Sýningin er opin kl. 14-18. Ókeyp-
is aðgangur.