Morgunblaðið - 02.10.1996, Blaðsíða 32

32 MIÐVIKUDAGUR 2. OKTÓBER 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Ragnhildur
Gísla Gísladóttir
var fædd á Króki í
Selárdal 3. desem-
ber 1904. Hún lést á
hjúkrunarheimilinu
Sólvangi 23. sept-
ember síðastliðinn.
Foreldrar hennar
voru Gísli Arnason
bóndi í Króki og
kona hans Ragnhild-
- ur Jensdóttir. Ragn-
hildur var eitt 13
barna þeirra hjóna
og náðu tíu þeirra
fullorðinsaldri, auk
Ragnhildar. Þau eru: 1) Jens,
f. 15. júlí 1891,_ bóndi í Selár-
dal. 2) Jóhann Árni, f. 24. nóv-
ember 1892, sjómaður. 3) Þor-
valdur Jón, f. 13. nóvember
1894, bóndi á Hóli i Bakkadal.
4) Sigríður Ólafía, f. 25. apríl
1896, húsfreyja á Hóli í Bakkad-
al. 5) Ragnheiður, f. 30 júní
1897, húsfreyja á Melstað og
síðar á Bíldudal. 6) Jónfríður,
f. 11. október 1901, húsfreyja á
Hrafnabjörgum, Hrafnseyri og
síðast í Reykjavík. 7) Katrín, f.
7. maí 1903, húsfreyja á Bíldu-
dal og síðast í Reykjavík. 8)
Einar Bogi, f. 3. september
1906, bóndi á Fífustöðum. 9) Jón
Guðbjartur, f. 25. ágúst 1910,
síðast fulltrúi á skattstofunni í
Reykjavík. Systkinin eru öll lát-
in nema Katrín.
Það verður aldrei með vissu vitað
hver auðna það er óráðnum og
_ Tóhörðnuðum unglingi að kynnast
sér eldra fólki sem hvetur hann og
örvar, trúir á getu hans og vill
frama hans og velgengni í hví-
vetna. Þannig voru fyrstu kynni
mín við þau hjón Ragnhildi G. Gísia-
dóttur og Ólaf Þ. Kristjánsson. Síð-
an eru liðin nákvæmlega 65 ár; þau
giftu sig 7. september árið 1931
og settust að í íbúð á Suðurgötu
hér í Hafnarfirði; ég var 16 ára
nemandi í Flensborg. Ólafur kenndi
mannkynssögu í tímakennslu þann
síðasta vetur minn í skólanum og
ef til vill hefur sú námsgrein aukið
á kynni okkar, hún var jafnan ein
af eftirlætisgreinum mínum í skóla
og Ólafur átti eftir að semja
^ kennslubækur í greininni. En alit
um það, ég var frá upphafi aufúsu-
gestur á heimili þeirra hjóna og
alltaf tekið með sömu hlýju af
umhyggjusamri og ræktarlegri hús-
móður. Þannig var það þau 50 ár
sem þau Ólafur nutu samvista og
á sömu lund var viðmótið þegar ég
heimsótti Ragnhildi að áliðnum
ævidegi á Sóivangi. Ragnhildur var
jafnan hlý í ávarpi og umhyggjusöm
um hag samferðafólks.
Þau hjónin voru bæði Vestfirð-
ingar, hún fædd og uppalin í Selár-
dal í Amarfirði, af merku bænda-
fólki og sjósóknurum komin í marga
ættliði, hann elstur hinna kunnu
Kirkjubólssystkina í Bjarnardal í
- Önundarfirði. Önfírski sveinninn fór
um tvítugsaldur til sjóróðra í Sel-
árdal og kynntist þar ungri heima-
sætu í Króki. Þau voru bæði hrein-
ræktaðir Vestfirðingar og síðan ég
kynntist þeim hefur mér þótt vænt
um Vestfirðinga.
Þau reistu sér hús við Tjarnar-
braut 11 á fyrstu búskaparárum
sínum, ásamt Hallsteini Hinrikssyni
og konu hans, og þar bjuggu þau
allan sinn búskap nema nokkur ár
sem Ólafur var skólastjóri í Flens-
borg, þá bjuggu þau í skólahúsinu.
- - Þau átti barnaláni að fagna, eign-
uðust þijú börn og munu afkomend-
ur þeirra vera orðnir hálfur fjórði
tugur.
Atvikin höguðu því svo að ég bjó
í næsta nágrenni við þau á Tjarnar-
brautinni fyrstu búskaparár þeirra
þar og kynntist því náið heimilis-
háttum þeirra og lífsafkomu. Þetta
• - var á kreppuárunum, kennaralaun-
in lág ekki síður en nú og því þurfti
Hinn 7. septem-
ber 1931 giftist
Ragnhildur Ólafi
Þ. Kristjánssyni,
kennara, síðar
skólasljóra Flens-
borgarskólans, f.
26. ágúst 1903, d.
3. ágúst 1981. Þau
bjuggu sér heimili
í Hafnarfirði og
áttu þar heima allt
til æviloka. Þau
eignuðst þijú börn,
Ásthildi, f. 3. febr-
úar 1933, Kristján
Bersa, f. 2. janúar
1938, og Ingileifu Steinunni, f.
11. desember 1939.
Ásthildur giftist Herði Zóp-
haníassyni, fyrrum skólastjóra
í Hafnarfirði, 26. desember
1953. Þeirra börn eru: 1) Ólafur
Þórður, sljórnmálafræðingur í
Reykjavík, f. 12. desember
1951. 2) Sigrún Ágústa, kennari
í Reykjavík, f. 21. desember
1952. 3) Tryggvi járnabinding-
amaður og bæjarfulltrúi í Hafn-
arfirði, f. 30. júní 1954. 4) Ragn-
hildur Gísla, húsmóðir í Hafn-
arfirði, f. 13. október 1955. 5)
Elín Soffía, matreiðslumaður í
Hafnarfirði, f. 7. mars 1958. 6)
Kristín Bessa, húsmóðir í
Garðabæ, f. 24. júli 1963. 7)
Guðrún, skrifstofumaður í
Hafnarfirði, f. 27. júlí 1966.
Barnabörn þeirra Ásthildar og
að gæta hófsemi og grandvarleiks
í daglegu lífi. ekki skorti á það hjá
húsmóðurinni þótt gestrisni væri á
gamla, þjóðlega vísu og hjálpsemi
eins sjálfsögð og daglegt brauð.
Börnin þrjú voru fædd á árunum
1933-1939 og á þeim árum var
ekki spurt hvað móðirin starfaði,
hennar hiutskipti var ótvírætt að
gæta bús og barna; vera húsmóðir
og húsfreyja. Ragnhildur rækti það
hlutverk með glöðu jafnaðargeði,
hógværð og hlýju sem einkenndi fas
hennar og framgöngu.
Ólafur Þ. varð með tímanum
mikill félagsmálagarpur og raunar
landskunnur af afskiptum sínum
og þátttöku í margs konar starf-
semi. Ragnhildur rækti heimilis-
störfín af kostgæfni og væntum-
þykju. Ekki svo að skilja að hún
fylgdist ekki með störfum manns
síns, hún stóð við hlið hans í bind-
indismálum og þátttöku í flokksfé-
lögum af heilum hug en hún gekk
ekki fram fyrir skjöldu, heimilið var
hennar vettvangur. Samt hélt hún
fast á sínu og hafði ákveðnar skoð-
anir. Hún hafði ríkan metnað fyrir
bónda sinn og börn og gladdist af
velgengni þeirra. Fátt hygg ég að
hafi glatt hana meira en þegar son-
urinn, Kristján Bersi, varð skóla-
meistari í Flensborg eftir föður sinn.
Heimili þeirra hjóna á Tjarnar-
brautinni var friðsælt og traust;
bæði voru þau hjálpsöm og greið-
vikin og gestrisni var sjálfsögð og
eðlislæg. Þau létu sér bæði annt
um náungann og húsfreyja ekki
síður.
Ragnhildur Gísladóttir var trúuð
kona og hafði fyrir satt gömul sann-
indi, trúnað og alþýðuvisku sem var
arfleifð í firðinum og dalnum fyrir
vestan þegar hún var að alast upp.
Hún ólst upp í stórri fjölskyldu og
frændgarði, systkinin voru þrettán
og af þeim komust tíu til fullorðins-
ára. Það er mikil reynsla og lær-
dómur að blanda geði við svona
stóran hóp, í glaðværð og and-
streymi, láta vísur og kviðlingana
ganga munn frá munni, syngja
saman og hlýða á arfsagnir og
ævintýri úr stórbrotnu byggðarlagi.
Þessum arfi sínum var hún trú alia
ævi, eins og barnatrúnni, þótt bóndi
hennar væri fjölmenntaður skóla-
stjóri og börnin gengju á margvís-
lega skóla. Hún var ætíð hin trausta
og trúa alþýðukona úr Selárdal í
Arnarfirði.
Harðar eru 18 talsins, þar af 17
á lífi.
Krislján Bersi kvæntist Sigríði
Bjarnadóttur frá Hvestu í Arn-
arfirði 15. ágúst 1964. Þeirra
börn eru: 1) Freydís, myndlist-
armaður í Hafnarfirði, f. 16. febr-
úar 1965. 2) Ólafur Þórður, jáma-
bindingamaður í Reykjavík, f. 19.
janúar 1966. 3) Jóhanna, f. 19.
janúar 1966, d. 14. janúar 1973.
4) Bjami Kristófer, líffræðingur
í Reykjavík, f. 3. desember 1971.
Krislján Bersi og Sigríður eiga
tvö bamaböm. Ingileif Steinunn
giftist Einari Viðar lögmanni í
Reykjavík 14. júlí 1962. Þeirra
böm eru: 1) Bima Viðar, fóstra
í Reykjavík, f. 4. nóvember 1962.
2) Gunnar Viðar lögfræðingur, f.
12. ágúst 1964. 3) Margrét Viðar
lögfræðingur, f. 26. maí 1967.
Einar lést 5. apríl 1984. Síðari
maður Ingileifar Steinunnar er
Gunnar Finnbogason, starfsmað-
ur í fjármálaráðuneytinu.
Ragnhildur fermdist í Selár-
dalskirkju og fór síðan í héraðs-
skólann á Núpi. Ung að ámm
lagði hún leið sína til Hafnar-
fjarðar og fór þar í vist hjá hjón-
unum Ástríði Jensdóttur, móður-
systur sinni, og Davíð Krisljáns-
syni bæjarfulltrúa. Ragnhildur
starfaði mikið að bindindismál-
um, var í stúkunni Daníelsher
og gegndi ýmsum trúnaðarstörf-
um á vegum góðtemplararegl-
unnar. Hún starfaði einnig að
slysavarnamálum og var í Kven-
félagi Alþýðuflokksins í Hafnar-
firði.
Útför Ragnhildar fer fram frá
Hafnarfjarðarkirkju i dag og
hefst athöfnin klukkan 15.
Ragnhildur dvaldi síðustu ár ævi
sinnar á Sólvangi og leið þar vel.
Hún var líkamlega sæmilega hress
þótt minni og glöggskyggni vildi
bila. Hún var komin á tíunda ára-
tuginn svo að við því mátti búast.
Þegar ég nú kveð Ragnhildi G.
Gíslasdóttur að leiðarlokum og hug-
leiði hin löngu og góðu kynni er
mér efst í huga þakklæti til tilver-
unnar fyrir að hafa veitt mér þá
umbun að eiga samleið með svo
trúrri og heilsteyptri manneskju.
Það er sönn og sérstök gjöf lífsins.
Stefán Júliusson.
Réttlætistilfinningin var henni í
blóð borin, heiðríkjan ríkti í huga
hennar, kærieikurinn bjó í hjartanu.
Og hjálpsemin var fylgikona henn-
ar. Þannig var tengdamóðir mín,
Ragnhildur Gísla Gísladóttir, sem
við kveðjum frá Hafnaríjarðar-
kirkju í dag.
Mér er minnisstætt, þegar ég,
ungur maður um tvítugt, kom á
heimili þeirra Ragnhildar og Ólafs,
tengdaforeldra minna. Þau tóku
mér opnum örmum með vinsemd
og alúð, einlægni og umhyggju -
með velviid og vináttu sem aldrei
bar skugga á.
Fljótlega varð heimili þeirra einn-
ig heimili mitt. Og þannig varð það
allan þann tíma sem við áttum eft-
ir að eiga saman. Heimili þeirra var
í vitund okkar Ásthildar, barna
okkar og barnabarna, athvarf og
skjól, sem veitti í senn gleði og
öryggistilfínningu. Hugur þeirra og
hjartalag var með þeim hætti, að
hjá þeim vorum við öll alltaf
„heima“.
Ragnhiidur Gísia var trúuð kona
og trúði á líf eftir dauða. Hennar
guð var ekki harður, strangur og
refsigjarn. Hann var guð kærleika,
skilnings og miskunnar, guð fyrir-
gefningar og friðar. Hennar guð
var hjálpsamur, vakandi og vernd-
andi - veitandi hjálp og huggun í
hverri þraut. Það var þessi guð, sem
setti mark sitt á orð hennar og
gerðir.
Margt sporið átti hún til vina og
kunningja, til að gleðja þá og stytta
þeim stundir. Ljóðelsk var Ragn-
hildur með afbrigðum og ljóð og
þulur voru ætíð tiltæk á tungú
hennar. Þess nutu börn hennar og
barnabörn í ríkum mæli. Og var
það ósjaldan, að samferðafólk henn-
ar á félagsmálavettvangi og annars
staðar naut upplestrar hennar á
ljóðum sem henni voru kær eða
ofarlega í huga. Það voru líka vís-
urnar og kvæðin, sem urðu það
veganesti sem entist henni best.
Þegar flest úr umhverfi hennar var
grafið í djúp gleymskunnar, þá lifðu
samt ljóðin, sálmarnir og þulurnar
á vörum hennar.
Ragnhildur unni landi sínu og
þjóð, drakk í sig fegurð fjalla og
dala. Hafíð heillaði hana og ógn
brimsins varð að víkja fyrir seið-
andi fegurð þess og tungutaki.
Þannig var hún tengdamóðir mín.
Þeir sem umgengust hana urðu
betri menn eftir en áður.
Á kveðjustund kvikna margar
dýrmætar minningar tengdar þess-
ari góðu konu og þakklæti fyllir rúm
og tíma.
Þökk flyt ég öllu því góða fólki
sem annaðist hana á Sólvangi fyrir
fágæta umönnun og nærgætni í
hennar garð.
Hafðu þökk fyrir allt, Ragnhildur
mín. Guð blessi þig og þá vegferð,
sem þú leggur nú upp í. Vertu sæl.
Hörður Zóphaníasson.
Amma í Flensborg er dáin. Hún
fékk hægt andlát á Sólvangi, göm-
ul kona, og hefur vafalaust orðið
hvíldinni fegin. Við sitjum eftir,
systkinin sjö, og minningar hrann-
ast upp.
Við kölluðum hana ömmu í Flens-
borg, af því að hún bjó í skólanum
þar sem afi var skólastjóri mestan
þann tíma sem við vorum að alast
upp. Raunar höfðu tvö elstu systk-
inin búið fyrstu æviárin hjá afa og
ömmu á Tjarnarbraut 11, meðan
faðir okkar var enn í skóla, en þeg-
ar fjölskyldan flutti afturtil Hafnar-
Qarðar haustið 1960 eftir sex ára
dvöl úti á landi, voru afí og amma
flutt í Flensborg.
Strax eftir komu okkar til Hafn-
arfjarðar varð samgangurinn við
afa og ömmu mikill. Sum okkar
komu daglega við hjá þeim í Flens-
borg á leiðinni heim úr skólanum.
Þar söfnuðust líka allir saman á
þvottadögum og við fengum að
hjálpa til við að rulla þvottinn - og
á haustin unnu allir saman að slát-
urgerðinni. Á hvetju ári fengum við
að skreyta jólatréð með afa og allt-
af dvöldu þau hjá okkur á aðfanga-
dagskvöld. Á jóladag var ævinlega
jólaboð hjá ömmu þar sem böm og
barnabörn - og síðar barnabarna-
börn - komu saman. Það var ekki
ónýtt fyrir litlar píslir að fá að
hlaupa um ganga og stiga í Flens-
borg - og stelast kannski til að
skoða beinagrindina í stofu XII.
Alltaf var svo heita súkkulaðið
hennar ömmu jafngott þegar búið
var að spila púkk við afa.
Bolludagurinn var sérstakur. Við
systkinin vöknuðum klukkan sjö og
drifum okkur upp í Flensborg. Þar
var ævinlega búið að taka útidyrnar
úr lás, en amma og afi lágu enn í
rúmi sínu og þóttust sofa. Þegar
búið var að „bolla“ með tilheyrandi
hamagangi kom í ljós að nægar
voru bollurnar i eldhúsinu fyrir
marga svanga munna. Á sumardag-
inn fyrsta fengum við sumargjafír.
Oftar en ekki hafði amma prjónað
eitthvað _ nýtt, sokka, vettlinga,
peysur. Árum saman gengum við í
lopapeysum sem hún pijónaði -
þessum líka fínu og hlýju peysum.
Og svo heklaði hún og saumaði út.
Samt eru það kannski hinar
mörgu heimsóknir til afa og ömmu
í hvunndeginum sem eru okkur
minnisstæðastar. Alltaf hafði hún
nægan tíma til að gefa okkur að
drekka og ósjaldan bakaði hún
pönnukökur, brá flatkökum á elda-
vélarhelluna eða steikti kleinur.
Ekki vorum við há í loftinu þegar
við fengum að hjálpa til við að snúa
kleinunum. Og raunar hafði amma
alltaf lag á að telja okkur trú um
að við værum henni mikilvægir
aðstoðarmenn við allskonar verk,
þó stundum hafí litlir fingur áreið-
anlega bara þvælst fyrir. Þegar
barnabarnabömin voru komin taldi
hún líka sjálfsagt að mæta með
bakstur á tyllidögum - pönnukökur
með sykri frá langömmu eða
„löngu" vom ómissandi í öllum
bamaafmælum.
Amma hafði líka alltaf tíma til
þess að tala við okkur. Hún kunni
ógrynni af vísum, þulum og bama-
gælum sem hún raulaði eða söng.
Hún sagði okkur sögur sem oftar
en ekki höfðu boðskap eða lærdóm
að geyma. Hún sagði okkur líka
sögur frá því er hún var ung í Sel-
árdal, frá böllunum sem stóðu fram
undir morgun og hversu gaman
henni þótti að dansa. Og af marg-
víslegu tilefni hafði hún yfír okkur
setninguna - með vestfirskum
framburði: Ekki bardi ég þig í bak-
ið eins og þú bardir mig!
Amma var sérstaklega geðgóð,
oftast hýr og glettin og lagði gott
til mála. Hún kenndi okkur marías
og rommí og skellihló meðan á
spilamennskunni stóð - og gætti
þess raunar að litlar sálir töpuðu
ekki of oft.
Amma var trúuð kona og kunni
mikið af bænum og sálmum. Hún
trúði á Guð og kærleikann. Aldrei
heyrðum við hana hallmæla nokkr-
um manni og raunar álasaði hún
okkur ef okkur varð á að tala illa
um einhvern og tók þegar upp vörn
fyrir þann er á var hallað. Hún
grét yfír ótíðindum utan úr heimi,
stríði eða náttúruhamförum, og bað
fyrir þeim sem illa urðu úti.
Amma hafði ekki bara tíma fyrir
okkur, hún virtist hafa tíma fyrir
alla. Hún starfaði í stúkunni, hún
taldi ekki eftir sér að „sníkja“ fyrir
Slysavarnafélagið eins og hún kail-
aði það, hún safnaði undirskriftum
til að mótmæla þegar til stóð að
mjókka Lækinn verulega vegna
gatnagerðar. Og framyfír áttrætt
var hún á eilífum þeytingi á milli
sjúkrahúsa og elliheimila til þess
að heimsækja jafnt skylda sem
óskylda - alltaf gangandi og í
strætó.
Frá 1972 bjuggu afi og amma á
Tjarnarbrautinni við hliðina á for-
eldrum okkar. Ekki minnkaði sam-
gangurinn við það og yngri systkin-
in minnast þess sérstaklega að þeg-
ar þau voru veik kom amma ævin-
lega yfir til að stytta þeim stundir.
Eftir að afí dó 1981 bjó amma
í áratug á Tjarnarbrautinni, lengst
af ein, en hafði mikinn stuðning
af foreldrum okkar í næsta húsi.
Eitt okkar systkinanna bjó reyndar
með fjölskyldu sína hjá henni
1988-90. Amma saknaði afa mjög,
enda hafði hjónaband þeirra verið
afar ástríkt, þó þau væru afskap-
lega ólík. Hún sagði reyndar oft
að það hefði verið honum líkt að
fara á undan sér - hann hefði allt-
af verið að flýta sér og aldrei mátt
vera að því að bíða.
Síðustu árin dvaldi amma á Sól-
vangi. Henni leið oftast vel, en
missti smám saman tengsl við ver-
öldina, hætti að þekkja fólkið sitt
og fór lítt úr húsi - þó hún kæmi
raunar í jólaboðið alla tíð. Alltaf
var gott að koma til hennar, halda
í höndina og fara með vísur fyrir
hana, hlusta á hana fara með kveð-
skap, eða syngja með henni. Starfs-
fólkið á Sólvangi reyndist henni
afar vel og fyrir það skal þakkað
hér.
Margir eru heppnir með afa sinn
og ömmu. Við systkinin teljum samt
að við höfum verið óvenju heppin
með afa og ömmu í Flensborg.
Biessuð sé minning þeirra.
Ásthildarbörn.
• Fleirí minningargreinar um
Ragnhildi Gíslu Gísladóttur bíða
birtingar ogmunu birtast í blað-
inu næstu daga.
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða
tölvusett. Sé handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni.
Auðveldust er móttaka svokallaðra ASCII-skráa, öðru nafni DOS-textaskrár.
Ritvinnslukerfin Word og Wordperfect eru einnig auðveld í úrvinnslu. Scnda má
greinar til blaðsins á netfang þess Mbl@centrum.is en nánari upplýsingar þar
um má lesa á heimasíðum. Það eru vinsamleg tilmæli að lengd greina fari ekki
yfir eina örk A-I miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd — eða 2.200 slög.
Höfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ckki stuttnefni undir greinunum.
RAGNHILDUR
GÍSLA GÍSLADÓTTIR