Morgunblaðið - 27.11.1996, Qupperneq 29

Morgunblaðið - 27.11.1996, Qupperneq 29
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 27. NÓVEMBER 1996 29 LISTIR Osnertanleg saga BOKMENNTIR Skáldsaga DYRNAR Á SVÖRTU- FJÖLLUM eftir Stefán Mána. Skákprent 1996. „VIÐ erum fjögur hérna núna. Ég, mamma, pabbi og amma. Afi er dáinn. En hann kemur aftur. Þá verður hann bróðir minn. Síðan verður hann maðurinn minn. Amma verður dóttir okkar. Pabbi verður sonur okkar. Og mamma verður dóttir þeirra. Svo er mér sagt.“ Þetta stendur snemma í litlu skáldsögunni Dyrnar á Svörtufjöllum. Ég kalla hana litla afþví bókin er í litlu broti og sag- an er ekki löng. En afþví að sag- an er ósnertanleg einsog sápukúla sem hverfur við snertingu þá er stærð hennar ekkert atriði. Og tilfinningin fyrir sögunni er held- ur ekki ósvipuð sápukúlu eða öllu því sem hrífur huga manns eitt augnablik og flytur síðan heim til manns inní minningarnar. Það er stelpa sem segir söguna af sér og fjölskyldu sinni en þau eru síð- ustu afkomendurnir á jörðinni. Sólin er sokkin, jörðin býr í al- gjöru myrkri og fjölskyldan þraukar saman í biðinni eftir ljós- inu og nýja heiminum og skiptir verkunum á milli sín. Hér eru á ferð marg- ar mjög fallegar mynd- ir sem eru sagðar í fáum orðum sem rað- ast áhrifaríkt saman. Þar notar höfundurinn endurtekningar og við- lag sem hann fer spar- lega með en hittir í mark afþví viðlagið er svo rólegt. Hvernig getur viðlag verið ró- legt, þ.e.a.s. viðlag í texta? Jú, ég get auð- vitað sagt mjög ein- faldlega að það viti ég ekki, gald- ur texta sé órannsakanlegur o.s.frv. en ég gæti líka reynt að koma með tilgátu. Það er kannski afþví textinn er settur upp einsog ljóð. Síðan er viðlaginu skotið inní þegar lesandinn hefur látið sögu- manninn fara með sig langleiðina til tunglsins. Lesandanum bregður en viðbrögðin eru róleg. En það er afþví að lesandinn er eins og barn sem hlustar á söguna sem geymir fræið sem breytir heim- inum. Svo rómantískt verður svar- ið við því hvers vegna viðlag sög- unnar er svona rólegt og áhrifa- ríkt. Ekki má heldur gleyma að uppsetningin og hljómurinn í stílnum hefur líka mjög mikið um þetta mál að segja. Dæmi um myndlistina í sög- unni: „Við notum tólfstundaglas til þess að mæla tím- ann./ I annað hvert skipti sem glasinu er snúið við er settur lít- ill steinn í stóra fötu sem heitir Ár. / Þegar Ár fyllist er hvolft úr henni og einn steinn settur í aðra minni fötu sem heitir Öld.“ Umgerðin, pappírinn, brotið, bandið og kápan eru einföld en styrkja líka myndlistarlega þætti sögunnar. Á milli atriða í sögunni eru auðar síður. Lesandinn ruglast dálítið við þessar síður, hann grun- ar í sviphendingu að um mistök sé að ræða en nær svo öryggi sínu aftur. Það hefði kannski mátt tölu- setja eða skíra atriðin þó sagan sjálf þurfí alls ekki á því að halda að láta negla sig niður. En auðu síðurnar búa til áhrif eins og allt það sem kemur fyrir í sögunni og því er takmarkinu náð. Sápukúlan berst til himna. Kristín Ómarsdóttir Stefán Máni Ljós og myrkur takast á BÓKMENNTIR Unglingasaga JÓI JÓNS, KIDDÝ MUNDA OG DULARFULLU SKUGGAVERURNAR Höfundur: Kristján Jónsson. Teikn- ingar: Bjami Jónsson. Umbrot og frágangur: Skjaldborg ehf. Prentun: Singapore. Útgefandi: Skjaldborg ehf. 1996 - 134 síður. HAFI ég talið rétt, þá er þetta fjórtánda bók höfundar. Óllum ætti því að vera ljóst, að hann kann að segja sögu svo fólk verð- ur að eyrum og hér fer hann sann- arlega á kostum. Sviðið er kunnuglegt af fyrri bókum Kristjáns, Eyrarvatn, og inn á það leiðir hann vini okkar skátana, Jóa Jóns, Kiddý Mundu, Jóu og alla hina; Tóta yfírlögreglu og aðstoðarmanninn Gumma; Skafta sýslumann, séra Sturlaug og Guðmund lækni og marga, marga fleiri. Hvað sem þær nú heita, persón- urnar allar, þá eru þær aðeins umgjörð um Runólf, ungling sem margt hefir mátt þola, lent á hálli braut, fallið og hlotið af sár í sál. Fimm ára missir hann föður. Gáleysisorð valda, að hann kennir sjálfum sér um. Síðan týnir hann móður í sukkið og síðast sjálf- um sér í eiturpytt reiði og heiftar. Til að draga hann úr myrkrahylnum leggur góðhjarta fólk, sýslumaður, prestur, læknir og skátafor- ingjar sjálft sig og starfsheiður í hættu. I móti toga embættishroki fávísrar löggu, sem studd af hug- leysi aðstoðarmanns og sleftung- unnar Gróu á Leiti tekst að æsa flesta þorpsbúa til átaksins með sér. Orrustan er því ekki aðeins háð í sál drengsins, heldur líka á torgi þorpsins. Höfundi tekst að lýsa þessum átökum listavel, svo vel, að eg hika ekki við að benda foreldrum táninga á þessa bók, ekki aðeins til að stinga henni í jóla- pakka táningsins, heldur líka að lesa hana sjálfir. Hinum fullorðnu vekur hún spurnir, skilning á heilbrigðu tóm- stundastarfí og von- andi stuðningi við það í baráttunni við skugga-jóana. Hinum yngri er hún spennu- lesning, krakkarnir lenda í æsilegum hremmingum, því höfundur kann þá list að segja sögu svo lesandinn, ótil- neyddur, leggur hana ekki frá sér, fyrr en hún er öll. Oft hefír Kristján skrifað vel, en dómur minn er: Áldrei betur en nú. Stíll höfundar er léttur, háðskur, hnitmiðaður; málið lipurt og tært. Myndir Bjarna eru frábærar, hefðu mátt vera miklu fleiri. Lítið ell hefír læðzt af síðu 14. Bók sem öllum, er að unnu, er til sóma. Sig. Haukur. Kristján Jónsson í síma 155 er að finna upplýsingar um hvað rétt klukka er • Opið allan sólarhringinn. PÓSTUR OG SlMI Hvað er rétt klukka? ð við Vínartóna Hljómsvpit íslensku óperunnar oq kór íslensku óperunnar bjóða upp i dans - Vínarvalsa í synqjandi sveiflu, á nýárskvöldi 1 t^/infóníuhljómsveit leíkur fyrir dansi Stjómandi er Páll Pampichler Pálsson. ■tíU söngvaramír Hinn stórkostleqi Ólafur Ámi Bjamason, „tenórqeysir“ sem fenqió hefur þá umsöqn að vera „á hæsta plani Verdi Ilytjenda11.- Ólöf Kolbrún Harðardóttir, sópran Bjöm 1. Jónsson, tenór Póra Einarsdóttir, I1U1UUIUUU.I1, JU['1UJI I/JUIII I. JUllJ sópran oq kór íslensku óperunnar flytja verk ór óperettum qömlu meistaranna! Veislustjóri: : GarÖar Cortes Vmante-palé„!x !Ldhmarsó Hei/sfeikt nautann ð so be*sósu. Þröeplum, smjö™MkÍuoTð fy,"ui Hom .. Jnu',U7H slnl'U (CUÍ/lfý/'Í/U/C/HfSf Sími 568-7111 - Fax 568-5018 llúsió opnað kl. 19:00. Tekið verður á mðti qestum ineð „0pera“ freyðivíni. forsala miða oq borðapantanir kl. 13-17 daqleqa á llótel íslandi. Verð aðeins kr. 7,500. 586 / 100 MHz margmiðlunartölva íli • 16 MB EDO vinnsluminni • 8x geisladrif + 3.5" disklingadrif •1.3 6B har&ur diskur • Skjókort ó mófturborði • 256 Kb Pipelined Cache • Win’95 lyklaborÖ + mús • 14" SVGA lilaskjór • Windows 95 • 16 bita hljóbkort • Tveir hótalarar meó magnara 104.000 kr. stgr.m.vsk. Tæknival Skeifunnl 17 105 Reykjavtk Slml 550 4000 Fax 550 4001 Netfang: Reykjavíkurvegi 64 220 Hafnarfirði Simi 550 4020 Fax 550 4021 Netfang: mottaka@taeknival.is fjordurOtaeknivat.is .er við lækkum okkar verð!

x

Morgunblaðið

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.