Morgunblaðið - 29.12.1996, Blaðsíða 28

28 SUNNUDAGUR 29. DESEMBER 1996
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
PÉTUR
SIGURÐSSON
+ Pétur Sigurðs-
son, fyrrver-
andi alþingismað-
ur, sjómaður og
forstöðumaður
Hrafnistu í Hafnar-
firði, fæddist í
Keflavík 1. júlí
1928. Hann andað-
ist 15. desember
síðastliðinn, 68 ára
að aldri. Foreldrar
hans voru hjónin
Sigurður Pétursson
skipstjóri og út-
gerðarmaður í
Keflavík og síðar í
Reykjavík og Birna Ingibjörg
Hafliðadóttir húsmóðir. Hann
lauk gagnfræðaprófi í Reykja-
vík árið 1944, fiskimannaprófi
hinu meira í Stýrimannaskólan-
um í Reykjavík 1949 og far-
mannaprófí 1951. Árið 1961
stundaði hann nám í hagræðing-
artækni og sljómunarstörfum
hjá Iðnaðarmálastofnun íslands.
Pétur Sigurðsson var sjó-
maður á árunum 1943-1963.
*_> Hann var fyrst háseti, síðar
bátsmaður og stýrimaður á vél-
bátum, togurum og farskipum,
frá 1952 vann hann á skipum
Eimskipafélags íslands.
Við alþingiskosn-
ingar haustið 1959
var hann í kjöri fyrir
Sjálfstæðisflokkinn i
Reykjavík og hlaut
kosningu. Hann var
þingmaður Reykvík-
inga 1959-1978 og
1983-1987 og lands-
kjörinn þingmaður
1979-1983, sat á 28
þingum alls. Hann
var fyrri varaforseti
sameinaðs þings árið
1980, kosinn í febr-
úar.
Erindreki Sjálf-
stæðisflokksins var hann milli
þinga 1963. Frá 1977 til 1992 var
hann forstöðumaður Hrafnistu í
Hafnarfirði.
Pétur Sigurðsson var kjörinn
til trúnaðarstarfa í samtökum sjó-
manna. Hann var í stjóm Sjó-
mannafélags Reykjavíkur 1962-
1994 og í miðstjóm Alþýðusam-
bands Islands 1972-1976. For-
maður sjómannadagsráðs var
hann 1962-1994 og jafnframt
stjórnarformaður Hrafnistu,
dvalarheimilis aldraðra sjó-
manna, Happdrættis DAS,
Laugarásbíós, Bæjarbíós í Hafn-
arfirði og barnaheimilisins
Kær vinur, samstarfsmaður og
félagi er fallinn frá.
Pétur Sigurðsson var reyndar
mikið meira en þessi upphafsorð
segja.
Kynni okkar Péturs má rekja til
útskriftardags Péturs úr Stýri-
mannaskólanum 1951. Það vildi
þannig til að þeir skólafélagar
þurftu á bílstjóra að halda þann dag
og var ég fenginn til starfans. Voru
þeir félagar búnir að undirbúa fagn-
að á heimili Péturs í Skeijafirðinum.
Það er gaman til þess að hugsa að
þessir myndarlegu ungu menn sem
útskrifuðust með Pétri þetta ár urðu
síðar meir góðir vinir mínir og
nokkrir þeirra skipsfélagar.
Samstarf okkar Péturs hófst á
Gullfossi rétt áður en hann var val-
inn til þess að fara í framboð til
Alþingis. Á sama tíma hófust mín
afskipti af stjórnmálum en ekki þó
í þá veru að fara í framboð heldur
til þess að gæta þess að sjómenn
^nýttu atkvæðisrétt sinn, öðru nafni
smalamennska á atkvæðum. Var
einstaklega gaman og fróðlegt að
vinna með Pétri að þessum hliðum
stjórnmálastarfsins. Síðan komu öll
prófkjörin og þá var minn maður í
essinu sínu þegar þurfti að virkja
heilu fjölskyldurnar til þátttöku.
Fjölskylda mín og fjölskylda Pét-
urs áttu heima í nábýli á Tómasar-
haganum í nokkur ár. Þau ár eru
afskaplega minnistæð. Þar kynntust
konur okkar og börn mjög náið og
þar var stofnað til ævilangrar vin-
áttu á meðal bama sem fullorðinna.
Við Laulau áttum afskaplega margar
góðar minningar frá ferðalögum með
Pétri og hans elskulegu konu Siggu
j^ Sveins. Það voru ferðir um óbyggð-
ir, veiðiferðir og utanlandsferðir.
Samstarf okkar Péturs á landi
hófst 1975 þegar ég tók að mér
hlutastarf við Bæjarbíó í Hafnar-
firði. Sem síðar varð að forstjóra-
starfi fyrir Laugarásbíó.
Samstarf okkar var ekki ein-
göngu við bíóin heldur líka í Sjó-
mannadagsráði þar sem ég var full-
trúi Stýrimannafélags íslands til
margra ára.
Pétur var ákaflega stórhuga þeg-
ar kom að málefnum aldraðra. Eins
og verkin sýna, Hrafnista í Reykja-
"* 'vík að mestu leyti endurbyggð.
Hrafnista í Hafnarfírði, smáhúsa-
hverfi við báðar Hrafnisturnar,
Öldrunarheimilið Skjól sem byggt
er á lóð Hrafnistu o.fl. o.fl.
En það verða sjálfsagt aðrir til
að telja upp þessi jákvæðu verk
þessa stórhuga manns.
Við Olla sendum Siggu, börnum,
bamabörnum og eftirlifandi eigin-
konu okkar dýpstu samúðarkveðjur.
Okkur þykir leitt að geta ekki fylgt
þessum góða vini okkar til hinstu
hvflu.
í guðs friði.
Grétar Hjartarson.
Kveðja frá
Stýrimannafélagi Islands
Lærði að þekkja bakka, brok,
bólstra, mekki, þoku, fok,
brælu, strekking, rumbu, rok,
reynslu fékk um tregðu og mok.
(Om Amarson)
Stórbrotinn maður er fallinn frá.
Meðan Pétur Sigurðsson starfaði
sem stýrimaður á kaupskipunum
var hann að sjálfsögðu félagsmaður
í Stýrimannafélagi Islands. Eins og
vænta mátti gerði hann sig þar gild-
andi. Þegar félagið réðst í það stór-
verkefni að byggja orlofsheimili fyr-
ir félaga sína var Pétur kosinn í
nefnd sem sá um þær framkvæmdir
og var hann formaður fjáröflun-
arnefndar en í því verkefni lá að
sjálfsögðu grundvöllurinn að því að
verkefnið tækist, og það tókst.
í bókinni Siglingasaga Sjómanna-
dagsráðs í 50 ár líkir Asgeir Jakobs-
son Sjómannadagsráði við skip og
segir:
„Ef þeim (áhöfninni) sýndist skip-
inu slá af settri stefnu komu þeir
hlaupandi uppí brú, að ræða málið
við skipstjórann. Þeir höfðu sett
stefnuna á loftsýn, en hún eyddist
ekki fyrir þeim, svo sem náttúra er
slíkra sýna. Þeir trúðu svo sterkt á
þessa loftsýn, að hún varð jarðlægur
veruleiki: hús yfir mörg hundruð
gamalmenni.“
í þessum tilvitnuðu orðum er öllu
til skila haldið um þann hugsjónar-
eld og baráttu, sem bjó að baki
starfsins á fyrstu árum Sjómanna-
dagsráðs. Þessu skipi stýrði Pétur
Sigurðsson í 31 ár og hélt uppi
merki frumherjanna, og vel það,
enda var hann, pokamaðurinn á tog-
aranum Þórólfi, alla tíð meðvitaður
um uppruna sinn og það mikilvæga
hlutverk sem honum var trúað fyrir
í þessum samtökum. Hann lét
reyndar ekki þar við sitja og beitti
sér, jafnt á Alþingi sem utan þess,
að öllum þáttum í hagsmunamálum
sjómanna, svo sem bættum aðbún-
aði, öryggismálum, menntamálum,
bættum vinnuskilyrðum og orlofs-
málum. Hiklaust má skipa Pétri í
hóp þeirra manna, sem mest og
best hafa unnið íslenskri sjómanna-
stétt. Þó Pétur þætti oft hijúfur á
yfirborðinu var hann í raun afskap-
lega góðviljaður og hlýr maður og
Hraunáss í Grímsnesi til 1992.
Hann var í stjóra Fiskimálasjóðs
1983-1987 og formaður örygg-
ismálanefndar sjómanna 1984-
1986. Hann var kosinn í vinnu-
tímanefnd 1961 og var formað-
ur hennar og hann átti sæti í
stjóm Atvinnuleysistrygginga-
sjóðs 1963-1987, formaður frá
1983. Yfirskoðunarmaður ríkis-
reikninga var hann 1968-1975.
Hann var fulltrúi á þingi Evróp-
uráðsins 1967-1972 og 1975-
1984, átti sæti á allsheijarþingi
Sameinuðu þjóðanna 1972 og
1975, í Norðurlandaráði 1983-
1987 og í Vestnorræna þing-
mannaráðinu 1986. Fonnaður
bankaráðs Landsbanka Islands
var hann 1985-1989.
Kona 1. (11. sept. 1952) Sig-
ríður Sveinsdóttir, f. 1. júlí
1931, húsmóðir. Þau skildu.
Foreldrar Sveinn Ingvarsson,
sonur Ingvars Pálmasonar
alþm. og k.h. Ásta Fjeldsted.
K. 2. Ásthildur Jóhannesdóttir
(f. 16. febr. 1942) ræstitæknir.
For.; Jóhannes Eiðsson og k.h.
Guðbjörg Lilja Einarsdóttir.
Börn Péturs og Sigriðar: Sig-
urður (1955), Ásta (1956), Skúli
(1961), Margrét (1964). Sonur
Péturs og Auðar Gísladóttur:
Pétur Rafn (1958). Synir Péturs
og Láru Þorsteinsdóttur: Þor-
steinn (1961), Hjálmar (1968).
Útför Péturs fer fram frá
Víðistaðakirkju á morgun,
mánudaginn 30. desember, og
hefst athöfnin klukkan 13.30.
vildi leysa hvers manns vanda. Til
hans var gott að leita.
Pétur Sigurðsson var maður
þeirrar gerðar að láta verkin tala.
Á formannstíma Péturs í Sjómanna-
dagsráði hafa samtökin lyft grettis-
taki í málefnum sem þau láta sig
einkum varða og eru málefni gam-
als fólks. Hrafnistu í Hafnarfirði,
sem stundum hefir verið nefnd
„kraftaverkið hans Péturs," einhver
metnaðarfyllsta framkvæmd á sínu
sviði, sem um getur, ber þar náttúr-
Iega hæst. Kappið og dugnaðurinn
var engu líkt og gekk hann þó ekki
heill til skógar í áratugi.
Að leiðarlokum þakkar Stýri-
mannafélag íslands Pétri Sigurðs-
syni, fyrir sitt leyti, störfm í þágu
íslenskrar sjómannastéttar.
Blessuð sé minning Péturs Sig-
urðssonar.
Guðlaugur Gíslason.
Það var á fyrstu dögum sumars
1960. Ms. Gullfoss leið út úr hafnar-
mynni Reykjavíkurhafnar, hafn-
sögumaðurinn yfirgaf skipið og var
þá ferðinni heitið til reglubundinna
viðkomustaða Gullfoss, Leith og
Kaupmannahafnar. Hann var kom-
inn um borð 12. þingmaður Reyk-
víkinga, Pétur Sigurðsson sem 3.
stýrimaður, en hann hafði verið
stýrimaður á Gullfossi áður en hann
settist á Alþingi í fyrsta sinn.
Strákar, komið þið með mér fram
á þilfar, við skulum klára að sjóbúa
þar, það er leiðindasjólag hér fyrir
utan. Ég hafði ekki verið á mörgum
kaupskipum, en nokkuð var það
mismunandi hvernig stýrimenn
stjórnuðu vinnu, hvað þá heldur með
þátttöku, en Pétur var ekki síðri
þeim sem fyrir voru um borð. Við
vorum 14 um borð í Gullfossi sem
töldumst til háseta. Ég hafði byijað
um áramótin 1959-60 og eins og
nærri má geta voru umræðurnar i
messanum fjörugar og kjamyrtar,
fékk þar hver sitt sem hann átti,
tæpitungulaust. Þeir höfðu oft nefnt
það í messanum að drengur góður
kæmi sem 3. stýrimaður þá Alþingi
lyki störfum. Ég þurfti ekki langan
tíma til að sannfærast. 1960 var
Pétur kjörinn ritari Sjómannafélags
Reykjavíkur og 1962 var hann kjör-
inn formaður sjómannadagsráðs og
nú fóru verkefnin að hlaðast á hann,
enda ekki mörg sumrin eða til 1963
sem tími gafst til farmennskunnar.
Pétur var afkastamikill formaður
sjómannasamtakanna hvar stjórn-
armenn studdu heilshugar við bakið
á honum á tímum mikillar uppbygg-
ingar DAS og að öðrum með-
stjórnarmönnum Péturs ólöstuðum
var Guðmundur heitinn Oddsson
hinn sterki bakhjarl sem sá um fjár-
mál samtakanna.
Sumarið 1969 mættu nokkrir fé-
lagar frá stéttarfélögum sjómanna
í Reykjavík og Hafnarfirði austur í
Hraunkot í Grímsnesi þar sem sjó-
mannasamtökin höfðu keypt 740
ha jörð. Tvo íbúðaskála sænsku
verktakanna sem byggðu Sunda-
höfn kéyptu samtökin og fluttu
austur, en fyrirhugað var að starf-
rækja sumardvaiarheimili fyrir börn
sjómanna. Allt sumarið var um
hveija helgi ijölmenni sjálfboðaliða
og voru allir tilbúnir að vinna með
Pétri að lagfæringu húsanna. Að
ári var barnaheimilið opnað og naut
mikilla vinsælda. Pétur var ritari
Sjómannafélags Reykjavíkur þegar
ég var kjörinn í stjórn félagsins sem
gjaldkeri og gerðist starfsmaður
félagsins 1972. Á ýmsu hafði geng-
ið í verkalýðspólitíkinni á undan og
eftir að Pétur tók sæti í stjórn Sjó-
mannafélagsins en kratar höfðu
ráðið þar ríkjum um áratugaskeið.
Samstarf innan stjórnar Sjómanna-
félagsins var sérstakt. Pétur naut
þar mikils trausts, enda ávallt heill
í samstarfi, úrræðagóður og tók
fullt tillit til skoðana annarra. Pétur
var í stjórn Sjómannafélags Reykja-
víkur frá 1960 til 1994, lengst af
sem ritari. Pétur sat fjölda þinga
Alþýðusambandsins og Sjómanna-
sambandsins sem fulltrúi Sjómanna-
félagsins. Oft voru hörkuátök um
menn og málefni á þessum þingum
hvar Pétur var þá í eldlínunni. Ég
minnist orða Péturs þegar við sem
oftar ræddum um málefni aldraðra
hvar hann gat þess þá hann tók við
formennsku í sjómannadagsráði
1960 hafði hugur hans hvergi
hvarflað að þessum málafiokki. Þeg-
ar blöstu vandamálin við og menn
áttuðu sig betur á þeirri ferð braut-
ryðjenda sjómannadagssamtakanna
sem hafín var til að hlúa að öldruð-
um sjómönnum sem voru komnir í
land „langt um aldur fram vegna
erfiðis og vosbúðar í sjómannsstarf-
inu,“ eins og segir í samþykkt á
fundi sjómannadagsráðs þá ákveðið
var að byggja Hrafnistu. Og nú
lögðust menn á eitt undir forystu
Péturs, byggðar þijár vist- og hjúkr-
unarálmur við Hrafnistu í Reykja-
vík, orlofshús sjómanna í Hraun-
koti, þá félagsheimili og sundlaug
og hjónaíbúðir við Jökulgrunn. Öll-
um sem til þekkja ber saman um
einstakan dugnað Péturs við upp-
byggingu Hrafnistu í Hafnarfirði,
en fyrsta skóflustungan að þeirri
byggingu var tekin 1974 og á þeim
tíma mörkuð ný framfarasinnuð
stefna í málefnum aldraðra á ís-
landi. Þar sem væri fyrir aldraða:
vistheimili, hjúkrunarheimili, þjón-
ustumiðstöð með vinnu- og tóm-
stundaaðstöðu, bókasafn og
kennsla, dagvistun, skammtíma-
dvöl, göngudeild með endurhæf-
ingu, fæðissendingar heim til aldr-
aðra, rannsóknaraðstaða á öldrun-
arsjúkdómum og félagslegra vanda-
mála aldraðra, aðstoð við heimadvöl
í sérhönnuðum íbúðum fyrir aldraða
og öryrkja á lóð Hrafnistu. Háleit
voru markmiðin en flest náðu þau
fram að ganga.
Nýbygging Hrafnistu í Hafnar-
fírði var vígð á sjómannadaginn
1977 og hjúkrunarálma tekin í notk-
un 1982, þá verndaðar þjónustu-
íbúðir fyrir aldraða byggðar við
Hrafnistu i Hafnarfirði, við Boða-
hlein og Naustahlein og síðar við
Jökulgrunn, Hrafnistu í Reykjavík.
Fjölmörg mál flutti Pétur á Alþingi
meðal annars um öryggismál sjó-
manna. Ber hæst framgöngu hans
í lagasetningu frá 1977 um tilkynn-
ingaskyldu íslenskra skipa.
Of langt mál yrði hér upp tekið
ef allt það sem gert var væri tínt
til við leiðarlok góðs vinar og fé-
laga. í miklum sviptingum hraða
og framfara á yfir þriggja áratuga
formannsferli Péturs hefur margt
áunnist sem skráð verður á spjöld
sögu Sjómannasamtakanna. En oft
vill það verða svo að miklum tíma
hefur þá verið fórnað sem hvað
mest bitnar á fjölskyldunni og þess
þá sjaldnast getið. Ég hitti Pétur
nokkru fyrir andlátið. Hann var þá
orðinn vistmaður á sjúkradeild
Hrafnistu í Hafnarfirði, hvar hugur
hans var nokkuð á reiki, en samt
miklar bollaleggingar um í hvaða
sjávarplássi við ættum að byggja
næstu Hrafnistu. Slagorð bygg-
ingarátaksins var klárt: „Lát engan
líta smáum augum á elli þína.“
Að leiðarlokum vil ég fyrir hönd
sjómannadagsins í Reykjavík og
Hafnarfírði þakka Pétri Sigurðssyni
fyrir góða samfylgd í liðugum byr
samstarfsins og votta ástvinum
hans samúð.
Guðmundur Hallvarðsson,
alþingismaður, formaður sjó-
mannadagsráðs.
Pétur Sigurðsson var stórbrotinn
maður. Á þessari stundu er mér
efst í huga hin mannlega hlið Pét-
urs, umburðarlyndi og æðruleysi
hans. Mesta gæfa hvers manns eru
góðir vinir, um það vorum við sam-
mála. Hann hafði yfírgripsmikla og
raunsæja yfirsýn um hag og þarfír
eldri borgara og sjómanna.
Við ákvarðanatöku var slík festa,
að eftir var tekið og þá var hvergi
hvikað frá þeim málstað er hann
taldi réttan. Saga Hrafnistu-heimil-
anna mun varðveita nafn þessa
merka manns og mun margt skráð
gullnu letri. Af djúpri virðingu, ein-
lægri vináttu og af hjartans þakk-
læti kveð ég vin minn.
Fjölskyldu hans færi ég innileg-
ustu samúðarkveðjur. Guð veri með
honum.
Jón Bjarni Þorsteinsson.
Þann 30. desember kveðjum við
félaga okkar Pétur Sigurðsson. Pét-
ur fór ungur til sjós eins og oft tíðk-
aðist. Hann hafði verið á sjó um
tveggja ára skeið þegar hann gekk
í Sjómannafélag Reykjavíkur árið
1945. Strax sýndi hann mikinn
áhuga félagsmálum sjómanna.
Pétur gekk í stjóm Sjómannafé-
lags Reykjavíkur 1962 og var í stjóm
félagsins óslitið til 1994. Frá þeim
tíma hefur Pétur setið í trúnaðar-
mannaráði félagsins, til dauðadags.
Af eldmóði gegndi Pétur fjölda
trúnaðarstarfa fyrir félagið sitt, Sjó-
mannafélag Reykjavíkur. Hann sat
m.a. mörg þing ÁSÍ og SSÍ. Pétur
sat á Alþingi 1959 til ársins 1983.
Var hann þar eins og annars staðar
traustur fulltrúi sjómanna.
Pétur var fulltrúi Sjómannafélags
Reykjavíkur í Sjómannadagsráði og
formaður þess um árabil. Þar gerði
hann kraftaverk í uppbyggingu
Hrafnistuheimilinna, sérstakiega
með byggingu Hrafnistu í Hafnar-
fírði.
Stjórn Sjómannafélags Reykja-
víkur átti mjög gott og náið sam-
starf við Pétur Sigurðsson. Var
hann ætíð úrræðagóður og traustur
liðsmaður.
Ég þakka Pétri drenglyndi og
gott samstarf. Skarð Péturs verður
ekki auðfyllt í röðum okkar Sjó-
mannafélagsmanna.
Ég votta eiginkonu hans, Ásthildi
Jóhannesdóttur og öðmm ættingj-
um, samúð mína.
Jónas Garðarsson, formaður
Sjómannafélags Reykjavíkur.
Það var um vorið 1971, að við
Pétur Sigurðsson kynntumst er
hann réð mig til að veita forstöðu
Barnaheimili Sjómannadagsráðs á
Hrauni í Grímsnesi. Þar var ég und-
ir stjórn góðs yfírmanns í ellefu
sumur og eignaðist góðan vin. Við
vorum ekki alltaf sammála, en virt-
um hvort skoðanir annars og aldrei
bar skugga á samstarf okkar. Pétur
var einhver sá duglegasti, skemmti-
legasti og einlægasti hugsjónamað-
ur sem ég hefí kynnst.
Ef nokkur kunni þá list að færa
í stílinn, þá var það hann. Minnið
alveg ótrúlegt og frásagnargetan
snilld. Pétur var gleðigjafi af Guðs
náð. Ég mun ávallt minnast hans
með þakklæti og virðingu.
Börnum hans og aðstandendum
votta ég dýpstu samúð mína.
Kristín Guðmundsdóttir.
„Það horfði til þess að Péturs
Sigurðssonar væri ekki minnst á