Morgunblaðið - 10.01.1997, Qupperneq 18

18 FÖSTUDAGUR 10. JANÚAR 1997
ERLENT
MORGUNBLAÐIÐ
Hætta á valdabaráttu og
pólitískri óvissu í Moskvu
Alexander Borís
Lebed Jeltsín
NATO vildi kjarn-
orkuvopn til Noregs
Tvö skýli
reist á 6.
áratugnum
Ósló. Morgunblaóið.
ATLANTSHAFSBANDALAGIÐ
(NATO) hugðist koma kjamorku-
vopnum fyrir á norskri grund í lok
sjötta áratugarins. Lögð voru drög
að byggingu fjögurra skýla fyrir
vopnin og tvö þeirra reist. Vegna
andstöðu norskra stjórnvalda voru
kjarnorkuvopnin hins vegar aldrei
flutt til landsins, að því er fram
kemur í leynilegu minnisblaði
norska utanríkisráðuneytisins frá
árinu 1958, sem fannst í banda-
rísku skjalasafni.
Norska varnarmálaráðuneytið
staðfesti í gær að tvö skýli hefðu
verið reist; í Bodo og á Setermoen
í Troms. Fallið var frá byggingu
hinna tveggja eftir landsfund
Verkamannaflokksins árið 1961,
þar sem því var algerlega hafnað
að leyfa kjarnorkuvopn á norsku
landi.
Það var Rolf Tamnes, sérfræð-
ingur við norsku varnarmálastofn-
unina, sem fann minnisblað utan-
ríkisráðuneytisins í bandarísku
skjalasafni. Þar er lýst áætlunum
um hvernig koma megi 49 kjarna-
hleðslum fyrir í Noregi. Þær áttu
að vera í Flesland, Ósló, Bodo og
á Setermoen í Troms og áttu vopn-
in að vera undir stjórn Bandaríkj-
anna.
Áætlanir NATO voru í andstöðu
við opinbera stefnu norskra stjórn-
valda. Á leiðtogafundi NATO árið
1957 sagði Einar Gerhardtsen,
þáverandi forsætisráðherra, að
Norðmenn vildu ekki að kjarnorku-
vopnum yrði komið fyrir í landinu.
í samtali við Bergens Avis segir
Tamnes að þrátt fyrir yfirlýsta
andstöðu stjórnvalda hafi bygging
skýlanna fyrir kjarnorkuvopn ekki
brotið gegn stefnu stjórnarinnar.
Norsk stjórnvöld hefðu leyft bygg-
inguna, með fyrirvara um að þau
gætu engu að síður neitað að
geyma vopnin.
Moskvu. Reuter.
VEIKINDI Borís Jeltsíns Rúss-
landsforseta, sem er á sjúkrahúsi
í Moskvu og sagður með snert af
lungnabólgu, hefur kynt undir
vangaveltum um að hörð valdabar-
átta kunni að hefjast að nýju milli
þeirra sem vilja taka við af forset-
anum og vona að efnt verði til
forsetakosninga áður en kjörtíma-
bil Jeltsíns rennur út.
Jeltsín gat ekki starfað í Kreml
í hálft ár í fyrra vegna hjartasjúk-
dóms og nokkrir embættismenn
háðu þá harða valdabaráttu opin-
berlega og á bak við tjöldin í þeirri
trú að forsetinn myndi ekki snúa
aftur. Jeltsín tókst þó að draga
úr skaðanum með því að reka einn
af helstu embættismönnunum, ör-
yggisráðgjafa sinn, Alexander
Lebed, sem fór ekki leynt með að
hann ásældist forsetaembættið.
Rússland
„stjórnlaust"
Þegar Jeltsín sneri aftur til
starfa í Kreml eftir uppskurðinn
fyrir tveimur vikum lofaði hann
að takast á við vandamál sem
hrönnuðust upp í fjarveru hans,
meðal annars mikii skattsvik sem
hafa stuðlað að löngum töfum á
launa- og lífeyrisgreiðslum ríkis-
ins. Honum gafst þó ekki tími til
að leysa það vandamál.
Lebed var fljótur að krefjast
þess að forsetinn segði af sér vegna
veikindanna. „Forsetinn er á
sjúkrahúsi, forsætisráðherrann í
fríi og fólkið fær ekki laun sín
greidd. Enginn hefur tekist á við
efnahaginn ... Einhver verður að
stjóma," sagði Lebed og bætti við
að landið væri í raun „stjórn-
laust“.
Lebed gerði ennfremur harða
hríð að einum af helstu keppinaut-
um sínum, Anatolí Tsjúbajs, skrif-
stofustjóra forsetans. „Því lengur
sem þessi ríkisstjóri [Tsjúbajs]
verður við völd í fjarveru
forsetans þeim mun alvar-
legra verður ástandið," sagði
hann.
Tíðindunum um veikindi
Jeltsíns var þó tekið með ró
á fjármálamörkuðunum í
Moskvu. Hlutabréf lækkuðu
nokkuð í verði en hækkuðu
síðan aftur.
Hætta á
pólitískri óvissu
Fréttaskýrendur sögðu í
gær að ef Jeltsín næði sér
ekki aftur væri hætta á að
valdabarátta blossaði upp að
nýju og skapaði mikla óvissu
í stjórnmálum landsins.
„Jafnvel þótt veikindin séu ekki
mjög alvarleg auka þau pólitísku
óvissuna í landinu,“ sagði Andrej
Píontowskí, sérfræðingur í rúss-
neskum stjórnmálum í Moskvu.
„Við stöndum nú frammi fyrir
sama ástandi og var í október og
nóvember þegar forsetaefnin
höfðu í raun hafið kosningabar-
áttu.“
„Fjarvera Jeltsíns í fyrra olli
stöðnun og valdabaráttu," sagði
evrópskur stjórnarerindreki í
Moskvu. „Ástandið verður alvar-
legt ef veikindi Jeltsíns verða lang-
varandi."
Lebed stendur
vel að vígi
Margir fréttaskýrendur sögðu
að Lebed yrði mjög sigurstrangleg-
ur ef efnt yrði til forsetakosninga
á árinu. Viktor Tsjernomyrdín for-
sætisráðherra hefur einnig auga-
stað á embættinu og líklegt er að
hann fái stuðning atkvæðamikilla
stjórnmálamanna og frammá-
manna í viðskiptalífinu. Hann
virðist hins vegar ekki njóta
mikillar lýðhylli, einkum vegna
þess að stjórninni hefur ekki
tekist að greiða stórum hluta ríkis-
starfsmanna laun í nokkra mánuði.
Júrí Lúzhkov, borgarstjóri í
Moskvu og bandamaður Jeltsíns,
er einnig líklegur til að gefa kost
á sér í næstu forsetakosningum,
sem verða að öllu óbreyttu árið
2000. Hann virðist þó ekki njóta
mjög mikilla vinsælda utan höfuð-
borgarinnar.
Tsjernomyrdín í fríi
Þrátt fyrir veikindi forsetans fór
Tsjernomyrdín forsætisráðherra í
frí nálægt Moskvu. Embættismenn
í Kreml sögðu að Jeltsín hefði
rætt við forsætisráðherrann í síma
í gær og þeir hefðu ákveðið að
ræða málefni ríkisins reglulega
meðan Tsjernomyrdín yrði í fríi.
Gert er ráð fyrir að hann snúi aft-
ur til Kremlar eftir viku.
Rússneska sjónvarpið NTV
sagði að ráðstafanir hefðu verið
gerðar til að forsetinn gæti stjórn-
að kjarnorkuheraflanum frá
sjúkrahúsinu í Moskvu.
„Núna segja þeir satt“
Embættismennirnir í Kreml
skýrðu frá veikindum forsetans
fljótlega eftir að læknar hans
ákváðu að leggja hann inn á i
sjúkrahús en þeir hafa ekki
alltaf skýrt frá öllum sann-
leikanum um heilsu Jeltsíns.
Margir Moskvubúar virtust
trúa því að forsetinn væri
ekki haldinn hættulegum
sjúkdómi þótt þeir hefðu van-
ist því á valdatíma kommún-
ista að Kremlveijar segðu )
ósatt um veikindi sovétleið- j
toga, segðu þá með kvef eða
flensu þótt þeir lægju fyrir '
dauðanum.
„Allt hefur breyst og núna
segja þeir satt,“ sagði 77 ára
ellilífeyrisþegi, Nina Bond-
arev. „Engu er leynt. Enda
er allt sýnt í sjónvarpi.“
Flestir telja það mjög sennilegt
að Jeltsín hafi fengið snert af |
lungnabólgu eða flensu. „Allir eru
veikir þessa dagana í Moskvu,
sagði Díma Tsjemíkov, 18 ára I
námsmaður. „Ég leik knattspyrnu
og í liðinu mínu eru 12 eða 13
leikmenn af 20 veikir. Allir geta
lent í þessu.“
Nokkrir veltu því þó fyrir sér
hvort Jeltsín væri nógu hraustur
til að geta stjórnað jafn víðfeðmu
og vandasömu landi og Rússlandi. ,
„Samkvæmt rússneskum lögum er
hægt að reka menn sem verða |
veikir í þijá mánuði,“ sagði Rafael |
Mangúshov, 47 ára aðstoðarfram-
kvæmdastjóri tryggingafélags. „Ef
til vill erum við að ná því stigi.
Batni honum ekki vaknar sú spum-
ing hvort hann sé fær um að
stjórna.“
Renat Aktsjúrín, sem skar Jelts-
ín upp, tók þó undir með embættis-
mönnunum í Kreml og sagði að
allt tal um að Jeltsín væri ekki fær
um að stjórna landinu væri „ekk- <
ert annað en pólitískar vangavelt- 1
ur“.
Húsbréf
*
Utdráttur
húsbréfa
Nú hefur farið fram útdráttur húsbréfa
í eftirtöldum flokkum:
4. flokki 1992 - 13. útdráttur
4. flokki 1994 - 6. útdráttur
2. flokki 1995 - 4. útdráttur
Koma þessi bréf til innlausnar 15. mars 1997.
öll númerin verða birt í næsta Lögbirtingablaði.
Auk þess liggja upplýsingar frammi í Húsnæðis-
stofnun ríkisins, á Húsnæðisskrifstofunni á
Akureyri, í bönkum, sparisjóðum og verðbréfa-
fyrirtækjum.
CS] HÚSNÆÐISSTOFNUN RÍKISINS
HÚSBRÉFADEILO • SUÐURLANDSBRAUT 24 • 108 REYKJAVÍK • SÍMI 569 6900
Reutcr
S-KÓRESKIR lögregluþjónar handtaka verkfallsmann í Seoul í gær.
Handtaka gæti hert
deiluna í Suður-Kóreu
Seoul. Reuter.
HELSTU verkalýðssamtök S-
Kóreu hvöttu í gær til tveggja
daga allsherjarverkfalls í landinu
er hæfist nk. þriðjudag. Fregnir
herma að farið sé að draga úr
verkfallsaðgerðum en talið er að
þær kunni að blossa upp og
harðna verði sjö verkalýðsleiðtog-
ar handteknir.
Saksóknari í Seoul hefur stefnt
sjömenningunum sem hafast við
í tjaldi á lóð Myongdong-bæna-
hússins, fyrir rétt vegna aðgerða
að undanförnu. Mæti þeir ekki
fyrir rétti í dag, föstudag, verða
lögreglusveitir sendar eftir þeim.
Átök eru þá taiin óumflýjanleg,
því herskari bilsmiða vopnaður
járnstöngum hefur slegið skjald-
borg um tjald verkalýðsleiðtog-
anna.
Leiðtogi stærstu verkalýðssam-
taka S-Kóreu hvatti í gær til
mestu verkfallsaðgerða í sögu
landsins nk. þriðjudag og
miðdavikudag til þess að freista
þess að knýja ríkisstjórnina til
þess að afturkalla nýja vinnulög-
gjöf. Strætisvagna- og lestarsam-
göngur myndu stöðvast, einnig
umferð leigubíla. Sömuleiðis
lamaðist starfsemi sjúkrahúsa,
hótela, banka og ýmissa ríkisfyr-
irtækja.
Mál Gingrich
Vitna-
leiðslur í I
næstu viku 1
SIÐANEFND neðri deildar
bandaríska þingsins tilkynnti
í gær að hún muni í næstu
viku kalla til opinberra vitna-
leiðslna í þeim tilgangi að
finna viðeigandi viðurlög sem
nýendurkjörnum forseta
þingsins, Newt Gingrich,
verður gert að sæta fyrir að
brjóta siðareglur þingsins. '
Rannsóknin á máli
Gingrich hófst fyrir tveimur
árum. Við vitnaleiðslurnar
mun í fyrsta sinn vera skýrt
frá því í smáatriðum opinber-
lega, hvaða sökum Gingrich
er borinn. Þær snúast um það
að hann hafi m.a. látið undir
höfuð leggjast að leita lög-
fræðiálits til að tryggt væri
að hann bryti ekki í bága við
lög sem banna notkun sjóðs-
fjár sem nýtur skattfríðinda
til að styrkja pólitíska flokks-
starfsemi, og hafi vísvitandi
gefið rannsakendum rangar
upplýsingar.
Búizt er við því, að nefnd-
in ákveði að áminna
Gingrich. Frestur nefndar-
innar til að komast að niður-
stöðu rennur út hinn 21.
þessa mánaðar.