Morgunblaðið - 10.01.1997, Blaðsíða 24

24 FÖSTUDAGUR 10. JANÚAR 1997
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
Fjórðu tónleikar starfsársins í Kammermúsíkklúbbnum
Morgunblaðið/Kristinn
STRENGJALEIKARARNIR sem koma munu fram á tónleikunum í Bústaðakirkju.
Einleikir
Völu
Þórs
SÝNINGAR á tveimur einleikj-
um Völu Þórsdóttur, leikkonu
og leikritahöfundar, hefjast á
laugardag kl. 21 í Kaffileik-
húsinu í Hiaðvarpanum. Þann
fyrri „Eða þannig“ sýndi Vala
í Kaffileikhúsinu sl. vor við
góðar undirtektir og þann síð-,
ari, „Kíkir, súkkulaði, fýlugufa
og rusl“ sýndi Vala þrisvar í
dagskrá sem hún og dúettinn
Súkkat settu saman fyrir
Kaffileikhúsið í nóvember.
í sumar og haust sýndi Vala
„Eða þannig“ í Napólí á Ítalíu
á ítölsku og í Kaupmannahöfn
á ensku auk þess sem hún
hefur sýnt einleikinn fyrir
ýmsa hópa útlendinga hér
heima. Viðbrögð á þessum sýn-
ingum urðu til þess að Vala
ákvað í desember sl. að sýna
báða einleikina á ensku í „The
Lion and Unieorn“-leikhúsinu
í Kentish Town í Lundúnum
og gengu þær sýningar mjög
vel. Gagnrýnandi í Camden
Journal skrifaði svo um sýn-
ingu Völu;
„Ung og nýútskrifuð fjölhæf
listakona, Vala Þórsdóttir,
skrifaði og lék þessa tvo ein-
leiki“.... „ Þó svo að Þórsdóttir
þurfi að þróa sinn stíl
áfram ... er Vala Þórsdóttir
kraftmikil og efnileg hæfi-
leikakona."
í framhaldi af sýningunum
í Lundúnum var Völu boðið að
sýna einleikina í tveimur öðr-
um leikhúsum í borginni og
verða þær sýningar í apríl og
maí á þessu ári. Auk þess fyrir-
hugar Vala leikferð um Bret-
landseyjar.
TRÍÓ Reykjavíkur verður í brenni-
depli á fjórðu tónleikum starfsárs-
ins í Kammermúsíkklúbbnum sem
haldnir verða í Bústaðakirkju
næstkomandi sunnudag kl. 20.30.
Tríóið skipa Guðný Guðmunds-
dóttir fiðluleikari, Gunnar Kvaran
sellóleikari og Peter Máté píanó-
leikari, en auk þeirra koma fram
Sigrún Eðvaldsdóttir fiðluleikari,
Sigurbjöm Bemharðsson víólu-
leikari og Bryndís Halla Gylfadótt-
ir sellóleikari.
A tónleikunum verður þess
minnst að um þessar mundir em
tvö hundruð ár liðin frá fæðingu
Franz Schuberts og tónverkin sem
flutt verða, Tríó í B-dúr, op.99 og
Kvintett í C-dúr, op. 163, „látin
leiða í ljós hversu langt sá Ijúfling-
ur meðal tónskálda náði í list
sinni".
Franz Sehubert fæddist í Vín-
arborg 21. janúar 1797. Haydn var
þá enn að störfum, Mozart var
látinn fyrir sex ámm en Beethov-
en, þá 27 ára, var að komast á
skrið. Schubert bjó alla tíð í Vínar-
borg, þar sem hann lést 10. nóvem-
ber 1828, einungis 31 árs gamall.
„Schubert var undrabam í tón-
list,“ segir í kynningu frá Kamm-
ermúsíkklúbbnum. „Á æskuheimili
hans var iðkuð kammertónlist og
Tríó Reykja-
víkur minn-
ist Schuberts
hann lærði fljótt að leika á píanó,
fiðlu og lágfiðlu og taka þátt í
leiknum. Hann var tekinn 11 ára
í tónlistar-menntaskóla keisara-
dæmisins og reyndist afburðanem-
andi, en tolldi þar ekki lengur en
5 ár, þótt kost ætti á lengra námi.
Þá hafði hann m.a. tekið þátt í að
spila allar sinfóníur Haydns og
Mozarts. Allur hugur hans stóð til
tónskáldskapar, og hann varð ekki
„virtúós" á neitt hljóðfæri eins og
Mozart og Beethoven og reyndar
flest tónskáld þeirra tíma.
Þegar Schubert var 13 ára var
hann farinn að semja píanólög,
en strengjakvartetta 14 ára. Þá
samdi hann einnig fyrsta söngv-
erk sitt, sem gefið var út, Hagars
Klage. Hann var aðeins 16 ára,
þegar hann samdi fyrstu sin-
fóníuna. Sautján ára gamali
hreifst hann mjög af Goethe, er
hann las Faust. Hann samdi lög
við nokkur ljóða hans, þ. á m.
Gretchen am Spinnrade, Heid-
enröslein og Erlköning. Með ein-
dæmum er, að svo ungur maður
skuli hafa samið slík tónverk á
sviði, sem þá var lítið þróað, og
á þann veg, að betur hefur ekki
verið gert síðan.
Allt líf Schuberts var nú helgað
tónskáldskap. Hugmyndirnar
bárust honum í óstöðvandi
straumi og jafnframt eru stef
hans svo einföld og eðlileg, að svo
er sem þau hafi alltaf verið til.
Afköst hans voru ótrúleg. En líf
hans var ekki auðvelt. Hann var
óframfærin og ekki tæknisnilling-
ur sem hljóðfæraleikari. Nafn
hans var framan af lítt kunnugt
og honum gekk illa að fá verk sín
gefin út. Schubert var bláfátækur
alla ævi og hafði stundum lítið til
hnífs og skeiðar. En hann átti hóp
vina, sem vissu um hæfileika hans.
Ýmsir þeirra voru skáld og lista-
menn, er höfðu úr litlu að spila
en greiddu götu hans á ýmsan
hátt. Þessi hópur kom oft saman
og voru þá flutt kvæði þeirra eða
ný tónverk Schuberts, en stundum
var farið í skógarferðir. Samkom-
ur þessar fengu nafnið Schubert-
iade og áttu þátt í að vekja at-
hygli á Schubert og verkum hans
í Vínarborg."
Enn ein
ástæða til
að fagna
_______LEIKLIST
Ncmcndalcikhúsið
HÁTÍÐ
Hátíð eftir George Tabori. íslensk þýðing: Bjarni
Jónsson. Leikarar: Atli Rafn Sigurðarson, Baldur
Trausti Hreinsson, Gunnar Hansson, Halldór
Gylfason, Hildigunnur Þráinsdóttir, Inga María
Valdimarsdóttir, Katla Margrét Þorgeirsdóttir og
Þrúður Vilhjálmsdóttir. mjóðfæraleikarar: Ingólf-
ur Vilhjálmsson, Kristín B. Ragnarsdóttir, Snorri
Heimisson og Steingrímur Þórhallsson. Leikstjóri:
Kolbrún Halldórsdóttir. Leikmynd og búningar:
Elín Edda Ámadóttir. Lýsing: Egill Ingibergsson.
Förðun og hárgreiðsla: Kristín Thors. Hljómsveit-
arstjóri: Kjartan Óskarsson. Lindarbær 8. janúar.
ANNAÐ VERKEFNI Nemendaleikhúss Leiklist-
arskóla Islands á þessu leikári er uppsetning á
leikriti Þjóðveijans George Tabori sem kallast
Hátíð í íslenskri þýðingu Bjarna Jónssonar. Ta-
bori er kunnur rithöfundur og leikhúsmaður, fædd-
ur 1914, sem býr og starfar í Vínarborg. Hátíð
er fyrsta verk hans sem sviðssett er hér á landi.
Verkið gerist í kirkjugarði og eru flestar persón-
ur þess liðin lík sem á einn eða annan hátt eru
fórnarlömb nasista frá því í seinni heimsstyrjöld-
inni. Leikurinn hefst á því að ungur nýnasisti kem-
ur í kirkjugarðinn til að vanvirða leiðin en hinir
dauðu rísa þá upp og gengur leikfléttan út á frá-
sagnir þeirra af lífi sínu og örlögum. Þetta erfíða
og dramatíska efni setur Tabori fram á frumlegan
hátt og er sýn hans blandin húmor og háði þótt
hvergi sé slegið af alvarleika efnisins. Aðferð Ta-
boris mætti e.t.v. líkja við klippimynd (og því vel
til fundið hjá leikstjóra að láta leikarana vinna
klippimyndir upp úr frétta- og blaðamyndum frá
stríðinu á æfingatímabilinu, eins og fram kemur
í viðtali í Morgunblaðinu 8. jan. sl.), hann fléttar
Morgunblaðið/Kristinn
ÞRÚÐUR Vilhjálmsdóttir og Halldór
Gylfason í hlutverkum sinum.
brotakenndar frásagnir einstaklinga saman við
tilvitnanir og vísanir í bókmenntir og sögu og bind-
ur efnið saman með tónlist og ljóðum sem styðja
frásögnina og eykur henni slagkraft. Frásagnarað-
ferð Taboris gengur vel upp og honum tekst með
henni að forðast flestar þær gryfjur sem óhjá-
kvæmilega hafa orðið til í frásagnarhefðinni sem
orðin er til um helför gyðinga. Ef til vill er erfitt
að átta sig á því hvemig hægt er að segja þessa
sögu með húmor að leiðarljósi, en með því að blanda
saman hlátri og sársauka tekst Tabori að leysa
efnið úr viðjum melódramans að mestu leyti —
það örlaði aðeins á slíku i síðari hluta verksins,
en hér getur einnig verið um túlkun leikaranna
að ræða.
Sem heild kemur hópurinn sem útskrifast í vor
úr Leiklistarskólanum sterkt út í þessari sýningu.
Samleikur var góður og mikið jafnræði með ein-
staklingum hvað varðar vægi hlutverka. Að þessu
leyti er verkið sérlega vel til fallið sem verkefni
nemendaleikhúss. Hver leikari naut sín vel og var
vel skipað í hlutverk. Gunnar Hansson var sann-
færandi í hlutverki hins vitgranna unga nasista,
sýndi ráðvilltan ofbeldissegg sem breiðir yfir ör-
væntingu sína með hávaða og uppivöðslusemi.
Baldur Trausti Hreinsson og Halldór Gylfason
voru sannfærandi sem hommaparið Helmut og
Otto. Baldur Trausti túlkaði skelfingu Helmuts
vel og Halldór átti mjög góða takta í öllu sínu
látbragði. Inga María Valdimarsdóttir fór með
hlutverk hinnar fötluðu Mitzí af næmi og innsæi
og Þrúður Vilhjálmsdóttir lék gyðingakonuna (með
tilvísun til Brechts) á fágaðan hátt. Atli Rafn Sig-
urðarson og Hildigunnur Þráinsdóttir léku herra
og frú Stem og gáfu bæði með leik sínum góð
fyrirheit sem leikarar. Katla Margrét Þorgeirsdótt-
ir leikur grafarann og er jafnframt aðalsöngvarinn
í sýningunni. Hún hefur góða rödd og sterka svið-
snærveru og verður spennandi að fylgjast með
henni í framtíðinni. Það má reyndar segja um
alla leikarana, að hérna eru virkilega spennandi
leikaraefni á ferðinni.
Öll umgjörð sýningarinnar er af vandaðasta tagi.
Þýðing Bjarna Jónssonar lætur vel í eyrum og er
textinn bæði þéttur og skemmtilegur. Leikmynd
og búningar eru höfundarverk Elínar Eddu Árna-
dóttur sem er með þeim færustu á sínu sviði í
dag. Leikmynd hennar er sérstaklega útsjónarsöm
og skapar verkinu mjög viðeigandi umgjörð. Lýs-
ing er hönnuð af Agli Ingibergssyni og vil ég
sérstaklega nefna skemmtilega hönnun á lýsingu
með sjöarma kertastjökum, þeim er kenndir eru
við gyðinga. Tónlistin var vel flutt af nemendum
Tónlistarskóla Reykjavíkur og er það vel til fund-
ið hjá leiklistarskólanum að fá þá til Jiðs við sig.
Tónlistarstjórn er í höndum Kjartans Óskarssonar
og á hann ekkert nema hrós skilið. Kolbrún Hall-
dórsdóttir er leikstjóri sýningarinnar og er hún
greinilega afar vaxandi leikstjóri, eins og hún
hefur sýnt og sannað í vetur.
Með þessari sýningu Nemendaleikhússins er enn
ein ástæðan til að fagna blómstrandi leiklistarlífi
á íslandi á þessu leikári; sjaldan hefur annað eins
úrval góðra sýninga verið í boði samtímis. Von-
andi nýta áhugamenn um leiklist sér þessa gósen-
tíð til fulls.
Sigurður
Haukur
sýnir olíu-
myndir
SÝNING á olíumyndum Sigurðar
Hauks Lúðvígssonar á olíumynd-
um verður opnuð í Stöðlakoti,
Bókhlöðustíg 6, næstkomandi
laugardag.
Sigurður Haukur er fæddur
1921. Hann stundaði nám hjá
Finni Jónssyni 1934 og I Mála-
raskóla Finns og Jóhanns Briems,
sem þeir ráku 1935-1940.
Sigurður Haukur hefur haldið
nokkrar einkasýningar og tekið
þátt í samsýningum.
Sýningin er opin alla daga nema
mánudaga kl. 14-18 og lýkur þann
28. janúar.
EITT verkanna á sýningu
Gerhards og Þórs.
Abstraktmál-
verk í Nór-
ræna húsinu
MYNDLISTARMENNIRNIR
Gerhard Roland Zeller og Þór
Ludwig Stiefel opna málverkasýn-
ingu í sýningarsölum NoiTæna
hússins laugardaginn 11. janúar.
Sýningin samanstendur af um
30 abstraktmálverkum sem máluð
enj á síðastliðnum tveimur árum.
Gengið er út frá sarneiginlegu
þema sem er náttúra íslands.
Sýningin er opin dagiega frá
kl. 12-18 og stendur til 26. janúar.
Veggspjaldasýning í
anddyrinu
I anddyri Norræna hússins
verður opnuð sýning á veggspjöld-
um sem gerð voru af skólabörnum
í tengslum við Norrænu lestrar-
keppnina Mími. Veitt verða verð-
laun fyrir bestu veggspjöldin við
hátíðlega athöfn í Norræna hús-
inu, í dag föstudaginn 10. janúar.
Sýningin stendur til 29. janúar.
HÁVARÐUR Olgeirsson.
Mynd eftir Spessa.
Heljur á
Mokka
LJÓSMYNDARINN Spessi hefur
nú sett upp myndaröð sína „Hetj-
ur“ á Mokka-kaffí við Skólavörðu-
stíg. Hún var áður til sýnis í Tjöru-
húsinu á ísafirði á síðasta ári.
í kynningu segir: „Hetjur“
Spessa eiga lítið skylt með horm-
ónatröllum hvíta tjaldsins. Hvað
þá ofurfyrirsætum glanstímarit-
anna. Við okkur blasa rosknir og
vörpulegir sjóarar uppáklæddir í
sínu fínasta pússi. Þetta eru karl-
ar í krapinu, rúnum ristir vinnu-
þjarkar sem stritað hafa frá blautu
barnsbeini við að færa þjóðinni
björg í bú. 1 andlitsdráttum þeirra
virðist mega lesa veðurfar lands-
ins undanfama öld.“
Sýningin stendur til 6. febrúar.
Soffía Auður Birgisdóttir