Morgunblaðið - 23.01.1997, Qupperneq 6

6 FIMMTUDAGUR 23. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRETTIR
Morgunblaðið/Þorkell
ARI Kristinsson, Óskar Jónasson og Hilmar Oddsson hlutu styrki til framleiðslu á kvikmyndum
sínum á þessu ári ásamt Agústi Guðmundssyni.
Níutíu milljónum úthlutað
úr Kvikmy ndasj óði
Siðferðilega hliðin
á rekstrí spilakassa
„Lokum ekki
augunum
fyrir
vandanum“
FR AMKV ÆMDASTJÓRI Rauða
kross íslands segir það á vissan
hátt óþægilega stöðu að stór hluti
af fjáröflun samtakanna byggist á
rekstri spilakassa, þegar vitað sé að
meðal þeirra sem spila í kössunum
sé fólk sem eigi erfitt með að hafa
hemil á sér við spilamennskuna.
íslenskir söfnunarkassar er sam-
eignarfélag í eigu Rauða krossins,
Landsbjargar, Slysavamafélags ís-
lands og SÁA, sem sér um rekstur
á öllum spilakössum þessara sam-
taka. Rauði krossinn er langstærsti
eigandinn og voru tekjur hans af
kössunum á síðasta ári um 450 millj-
ónir króna, að sögn Sigrúnar Ama-
dóttur, framkvæmdastjóra Rauða
krossins, sem jafnframt situr í stjóm
íslenskra söfnunarkassa. Auk þeirra
rekur Happdrætti Háskóla íslands
spilakassa víða um land.
Bannað innan 16 ára
Sigrún segir að siðferðileg hlið
málsins hafi verið rædd innan Rauða
krossins og að þar geri menn sér
fyllilega grein fyrir vandanum og
loki ekki augunum fyrir honum.
„Okkar leið hefur verið sú að styrkja
starfsemi til þess að meðhöndla
spilafíknina og forða fólki frá því
að lenda í slíku. Hins vegar höfum
við litið þannig á að það sé þó betra
að líknarfélög hafi ágóða af svona
starfsemi en einkaaðilar. Rauði
kross íslands gegnir stóm hlutverki
í mannúðar- og neyðarvamamálum,
svo og sjúkraflutningum, og leggur
metnað sinn í að verja fé sínu vel,“
segjr Sigrún.
Hún bendir ennfremur á að fjöldi
spilakassa sé takmarkaður á hveij-
um stað og að kassar íslenskra söfn-
unarkassa séu ekki auglýstir. Mikil
áhersla sé lögð á að bömum undir
16 ára aldri sé ekki heimilt að spila
í kössunum. „Einnig höfum við feng-
ið hingað til lands sérfræðing í með-
ferð á spilafíkn og stutt SAA, sem
hefur staðið að útgáfu fræðsluefnis
um spilafíkn,“ segir Sigrún.
FJÓRIR fengu úthlutað styrk úr
Kvikmyndasjóði íslands til fram-
leiðslu kvikmyndar á þessu ári
og þrír fengu vilyrði fyrir styrk
á næsta ári við úthlutun úr sjóðn-
um i gær. Til f ramleiðslu á þessu
ári hlaut myndin Perlurogsvín
í leikstjórn Óskars Jónassonar
17,5 milljónir en hún er framleidd
af Islensku kvikmyndasamsteyp-
unni, myndin Sporlaustí leik-
stjórn Hilmars Oddssonar 18
milljónir en hún er framleidd af
Tónabíói, myndin Dansinn í leik-
stjóm Ágústar Guðmundssonar
24 milljónir en hún er framleidd
af ísfilm og myndin Stikkfríí leik-
stjórn Ara Kristinssonar en hún
er einnig framleidd af íslensku
kvikmyndasamsteypunni.
Vilyrði fyrir styrk á næsta ári
hlutu myndirnar Óskaböm í leik-
stjóm og framleiðslu Jóhanns Sig-
marssonar (10,3 milljónir), Englar
alheimsins í leikstjóm Friðriks
Þórs Friðrikssonar en framleidd
af íslensku kvikmy ndasamsteyp-
unni (26 milljónir) og Myrkra-
höfðinginn í leikstjórn Hrafns
Gunnlaugssonar en framleidd af
ILM (38,7 milljónir). Vilyrði um
styrk era veitt til að auðvelda
framleiðendum frekari Qármögn-
un mynda sinna erlendis, að sögn
Þorfinns Ómnarssonar, fram-
kvæmdastjóra Kvikmyndasjóðs,
en erlendir fjárfestar era tregir
til að leggja fé í myndir sem ekki
hljóta náð fyrir augum innlendra
sjóða og fjárfesta.
Tíu milljónir rannu í styrk til
handritagerðar. Tíu hlutu styrk
upp á 300.000 krónur en síðar á
árinu verða sex bestu handritin
af þeim valin til að hljóta 600.000
króna aukastyrk og að lokum
verða þijú handrit valin af þeim
til að hljóta styrk upp á 900.000
krónur. Hinir tíu eru: Anton H.
Jónsson fyrir handritið Amma
jólasveinn, Baltasar Kormákur og
Ingvar Þórðarson fyrir Hamiet
101 en það handrit er byggt á
skáldsögu Hallgríms Helgasonar
101 Reykjavík, Hilmar Oddsson
og Ólafur Rögnvaldsson fyrir
Undir vængjum valkyrjunnar,
Hrönn Kristinsdóttir fyrir Besti
dagurinn, Jóakim Hlynur Reynis-
son fyrir I álögum, Júlíus Sigur-
jónsson fyrir Ljótur leikur, Kjól
og Anderson fyrir Ylrún, Mikael
Torfason fyrir Svartir sauðir,
Ragnar Bragason fyrir Fíaskó og
Sigurður Snæberg Jónsson fyrir
Helgarfrí.
Úthlutunarfé hefur aldrei verið
meira en nú í sögu sjóðsins, eða
90 milljónir, en framlag til kvik-
myndasjóðs hækkaði um 25 millj-
ónir króna við afgreiðslu fjárlaga
fyrir jólin og hefur stjórn sjóðsins
ákveðið að láta hækkunina renna
óskipta til kvikmyndagerðar.
Styrkir Kvikmyndasjóðs nema að
meðaltali um 25% af heildarfram-
leiðslukostnaði myndanna sem
fengu úthlutun að þessu sinni.
Álit Hollustuverndar
á mengun frá Járn-
blendiverksmiðju
Starfsleyfi
ekki brotið
á liðnu ári
HOLLUSTUVERND ríkisins telur að
starfsleyfl Jámblendiverksmiðjunnar
hafi ekki verið brotið jafnvel þótt
reyklosun frá verksmiðjunni vegna
bilana eða útsláttar í reykhreinsivirkj-
um hafl verið óvenju tíð á árinu 1996.
Hollustuvemd kemst að þessari
niðurstöðu í áliti sem umhverflsráðu-
neytið fól stofnuninni að gera vegna
mótmæla íbúa Kjósarhrepps við
mengun frá verksmiðjunni.
í álitinu segir að óvenju tíðar reyk-
losanir hafi valdið aukningu á sýni-
legri mengun frá verksmiðjunni en
þar væri um að ræða tyk sem ekki
væri eitrað og teldist ekki skaðlegt
heilsu manna. Af þeim sökum telur
stofnunin að ekki hafl verið talin
ástæða til að grípa til sérstakra að-
gerða á árinu.
Að mati Hollustuvemdar gefa
mælingar sem gerðar hafa verið á
ástandi umhverfís í nágrenni verk-
smiðjunnar ekki tilefni til að hafa
áhyggjur af mengun svæðisins. Á
hinn bóginn þurfí að skoða niðurstöð-
ur af þungmálmamengun í mosa bet-
ur.
Viðræður um endurskoðun
í fréttatilkynningu frá umhverf-
isráðuneyti segir að í gildandi meng-
unarvamareglugerð sé kveðið á um
að í starfsleyfi skuli vera ýmis ákvæði
sem ekki em tilgreind í núverandi
starfsleyfi verksmiðjunnar. Viðræður
séu þess vegna hafnar við eigendur
hennar um endurskoðun leyflsins.
-----♦ ♦ ♦----
Kópavogur
Vatnsleki
í íbúðarhúsi
SLÖKKVILIÐ Reylqavíkur var kallað ,
út í gærkvöldi vegna leka frá þvotta-
vél á þriðju hæð íbúðarhúss í Kópa-
vogi. Slökkviliðsmenn fjarlægðu það
vatn sem þeir gátu með svokölluðum
vatnssugum, en íbúðin var öll undir-
lögð. Talið er að tjónið sé upp á nokk-
ur hundruð þúsund krónur.
Deilan um ákvæðisvinnu rafiðnaðarmanna í verksmiðju SR-mjöls í Helguvík oleyst
Talið ólíklegt að gagn-
tilboði verði tekið
DEILAN um kjör rafíðnaðarmanna
sem vinna við byggingu verksmiðju
SR-mjöls í Helguvík var óleyst í
gær. Forysta Rafíðnaðarsambands
Islands gerði rafverktökum tilboð
í gærmorgun sem rafverktakar
svöruðu með gagntilboði. Rafíðn-
aðarmenn höfðu ekki svarað því
endanlega í gær en heimildir frá
báðum aðilum töldu líklegast að
því yrði hafnað.
Guðmundur Gunnarsson, for-
maður Rafíðnaðarsambands ís-
lands, segir að komi ekki fram leið-
réttingar við næstu útborgun, sem
er á morgun, þannig að starfs-
mennimir fái greitt fyrir ákvæðis-
vinnu í stað tímavinnu, muni RÍS
grípa til frekari aðgerða. Það
byggist á landslögum þar sem um
sé að ræða vangreidd laun sam-
kvæmt kjarasamningi og slíkar
kröfur sé heimilt að innheimta.
Guðmundur fór í Helguvík í
gærmorgun og átti þar fund með
félagsmönnum sínum og vinnuveit-
endum þeirra.
30-40%?
Hann segir að rafverktökum
hafi þar verið „gerð grein fyrir
hvemig hægt yrði að leysa deiluna
á fljótlegan hátt“, sem að sögn
hans er hægt með því, að í stað
þess að verkið verði mælt upp
formlega verði byggt á ákveðinni
áætlun um hver niðurstaða mæl-
ingar muni vera.
Slík áætlun yrði háð óvissu um
ýmsa þætti verksins en Guðmund-
ur hafði í samtali við Morgunblað-
ið á þriðjudag áætlað að með tilliti
til ýmissa þeirra óvissuþátta sem
einkenna verk sem unnin em í
ákvæðisvinnu, að þama væri hugs-
anlega um að ræða 30-40% launa-
auka fyrir þá rafiðnaðarmenn sem
eiga í hlut. „Þeir hafa talið sig
vera að vinna í uppmælingu og
hafa unnið í takt við það,“ segir
hann.
Guðmundur sagði að verkið
hefði ekki verið mælt upp og því
væri ekki hægt að fullyrða hveiju
munaði á launum rafvirkjanna sem
í hlut eiga. „Ef verkið hefur ekki
gengið vel gæti þess vegna verið
um núllkröfu að ræða. Akvæðis-
vinna þarf ekki að þýða að það sé
myljandi hagnaður. Þetta er
„prinsipp“-mál.“ Guðmundur sagði
að fleiri mál af sama toga væra í
undirbúningi og nefndi að meðal
þess sem rafvirkjum svíði sé að í
Helguvík era aðrir í „botnlausri
uppmælingu”, t.d. trésmiðir og
pípulagningarmenn.
Keyrt niður í lægstu taxta
Hann sagði að þrátt fyrir ákvæði
kjarasamnings í grein 1.1 um
ákvæðisvinnugrundvöll um að
ákvæðisvinna skuli unnin við öll
rafvirkjastörf í nýbyggingum gætu
menn samið um frávik frá
ákvæðisvinnu ef sátt væri um ann-
að fyrirkomulag. „Ef menn era
sáttir við það gerum við ekkert í
þeim máium en þama voru laun
keyrð niður á lægstu taxta og neit-
að að láta vinna í ákvæðisvinnu
og þá er ekkert annað að gera en
kreíjast þess að menn standi við
gerða samninga."
Um það hvers vegna þessi krafa
kæmi fram svo seint en vinna hófst
í Helguvík í ágúst segir Guðmund-
ur að vinna við raflagnir hafi fyrst
hafist af krafti í desember. „Þá
verður ljóst að fyrirtækin ætla
ekki að fara eftir þessu samkomu-
lagi og það hófst stapp á vinnu-
staðnum, sem hefur verið stigvax-
andi síðustu þrjár vikur."
Um tengingu málsins við við-
ræður um vinnustaðasamninga
sagði hann að slíkir samningar
byggðust á því að með hagræðingu
og aukinni framleiðni yrði hægt
að greiða umfram taxta. Þetta mál
væri grundvallaratriði í því sam-
bandi. „Ef þeir telja sjg geta farið
fram hjá þessu samkomulagi þá
er ekki ástæða til að ræða frekar
vinnustaðasamninga. Á þeim for-
sendum slitum við viðraeðum við
VSÍ um gerð vinnustaðasamn-
inga.“
Mismunandi áætlun boðin
Að sögn Sigurðar Ingvarssonar,
eins þeirra þriggja rafverktaka
sem vinna verkið fyrir SR-mjöl,
fólst gagntilboð rafverktakanna
frá í gær í því að greidd yrði ákveð-
in áætlun af verkinu. Því tilboði
hafði ekki verið svarað í gær-
kvöldi. Ekki fengust upplýsingar
um hve míkið bar á milli tilboða
RÍS og gagntilboðs rafverktak-
anna en viðmælendur beggja
vegna borðsins töldu í gærkvöldi
ósennilegt að gagntilboðinu yrði
tekið.
í samtali í fyrradag um deiluna
almennt kvaðst Sigurður Ingvars-
son undrandi á þessu máli og þess-
ari deilu. Hann sagði að hjá sínu
fyrirtæki og öðrum verktökum sem
ynnu í Helguvík hefði ekki verið
unnið samkvæmt ákvæðisvinnu-
samningi síðan við byggingu flug-
stöðvar Leifs Eiríkssonar fyrir ára-
tug-
„Það stendur í samningnum að
það eigi að vinna í ákvæðisvinnu
„að öllu jöfnu“ en það eru búin
að vera í gangi mörg stórverkefni
fyrir loðnuiðnaðinn undanfarið. Ég S
hef ekki heyrt að eitt einasta af
þeim hafl verið mælt upp.“
Áróðursstríð
Sigurður sagðist ekki sjá betur
en verið væri að nota fyrirtæki
sitt og aðra aðila málsins sem leik-
soppa í áróðursstríði vegna kjara-
samninga. „Við erum notaðir
vegna þess að nú er tími kjara-
samninga. Það er látið líta út eins .
og menn hafi ekki fengið umsamið
kaup en það er ekki rétt. Við höf-
um borgað það sem samið var
um.“ Hann sagði að verkið hefði
ekki verið tilbúið í uppmælingu
fyrr en nýlega og kvaðst efíns um
að ákvæðisvinna mundi skila raf-
virkjum miklum ávinningi.
„Mér fínnst fáránlegt hvemir J
þetta mál ber að. Núna í byrjun
janúar hellist þetta yfir og við eram
búnir að vera að vinna þama í 1
fimm mánuði, síðan í águst.“