Morgunblaðið - 23.01.1997, Síða 29

Morgunblaðið - 23.01.1997, Síða 29
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. JANÚAR 1997 29 is íslands, segir kjaramálin í sjálfheldu og í næstu viku muni reyna á fyrír alvöru Morgunblaðið/Þorkell . fæstir tilefni til bjartsýni. Mér finnst reyndar með ólíkindum ef Vinnuveitendasambandið mætir til leiks eytt viðhorf þegar sáttasemjari tekur þráðinn upp á ný,“ segir Grétar Þorsteinsson. IFNIR í ÁTÖK ÓBREYTTU Launþegafélögin innan ASÍ hafa enn ekki fengið neinar efnislegar viðræður um kröfu- gerð við viðsemjendur sína, segir Grétar ------------------^------------- Þorsteinsson, forseti ASI, í viðtali við Qmar Friðriksson. Grétar segir að kjaramálin séu í sjálfheldu og ef ekki verði breyting á afstöðu viðsemjenda stefni í átök á vinnumarkaði. 20 til 30 vinnustaðasamninga í dag. Flest stærri félög hafa gert vinnu- staðasamninga bæði formlega og óformlega. Hins vegar hafa meðal- stórir og smærri vinnustaðir legið utangarðs. Þetta hefur verið unnið þannig að verkalýðsfélögin og at- vinnurekendur hafa komið að þessu í mörgum tilfellum. Við viljum líka sjá þetta gert með markvissari hætti á sviðum þar sem vinnustaðasamn- ingar hafa ekki verið gerðir, vegna þess að menn hafa verið að ná ár- angri með þessari aðferð. Við leggj- um áherslu á að ef næst samkomulag um aðkomuna að vinnustaðasamn- ingum þurfi menn að vanda sig, því ef þetta á að gagnast okkur í framtíð- inni, þarf starfsfólk fyrirtækjanna að hafa trú á því að vinnustaðasamn- ingar skili árangri. Til að taka af allan vafa þá erum við með það í huga að gerður verði almennur kjara- samningur eins og verið hefur en í framhaldi af því, og þar sem færi eru á, fari menn í gerð vinnustaða- samninga," segir Grétar. Aðspurður segir Grétar að hug- myndir þær sem samtök vinnuveit- enda lögðu fram í seinustu viku til móts við sjónarmið verkalýðshreyf- ingarinnar um takmarkaða mögu- leika starfsfólks til að knýja á um samninga, hafi ekki verið tekið af mikilli alvöru. „Eins og þetta útspil er lagt upp þá nægði tæpast samn- ingstíminn til að samningsaðilar gætu haft formleg afskipti af mál- inu. Það kann að vera að menn geti nálgast en eins og þetta er lagt upp þarna þá færir það okkur ekkert nær samkomulagi," segir hann. - Miklar deilur urðu um endur- skoðun launanefndar í nóvember 1995. Mun verkalýðshreyfingin nú gera ákveðna kröfu um opnunar- ákvæði í væntanlegum samningum og um verðtryggingu launa? „Það er alveg ljóst að ekki er hljómgrunnur fyrir því innan Alþýðu- sambandsins að gengið verði frá kja- rasamningum með öðrum hætti en að tryggja betur en við höfum gert að undanfömu að markmið samning- anna um jöfnun launa verði ekki brotin niður. Þá er ég til dæmis að tala um einhverskonar opnunará- kvæði eða tryggingarákvæði. Mönn- um eru í fersku minni launabreyting- amar sem urðu t.d. hjá hópi embætt- ismanna, þingmanna og ráðherra haustið 1995 upp á tugi þúsunda og sitt hvað fleira sem hefur gerst á síðasta samningstímabili.“ Samningsaðila að meta hvenær er fullreynt - Eftir að kjaradeilunni hefur ver- ið vísað til ríkissáttasemjara er ekki heimilt að boða vinnustöðvun fyrr en Ijóst er að viðræður um framlagð- ar kröfur hafa reynst ár- angurslausar þrátt fyrir milligöngu sáttasemjara. Hvenær er fullreynt? „Það er alltaf matsatriði. Við lítum hins vegar svo á að það sé okkar að meta hvenær við teljum að full- reynt sé hjá sáttasemjara hvort mögulegt er að ná saman eða ekki,“ segir Grétar. - Samningsgerðin hefur aðallega verið á hendi landssambandanna^ en einnig einstakra stéttarfélaga. Attu von á að viðræðurnar verði smám saman sveigðar inn í einn sameigin- legan farveg? „Það liggur ekkert fyrir um það í dag. Ég ætla engu að spá um hvað kann að gerast í því ferli sem fram- undan er en það hafa engar ákvarð- anir verið teknar um það.“ Ósveigianleiki vinnulöggjafarinnar Grétar segir að hlutverk stjórn- valda og þó einkum ríkisstjórnarinn- ar í kjaramálunum sé mjög mikil- vægt. Viðhorfin til samstarfs við rík- isstjómina einkennist hins vegar af tortryggni og ákveðnum trúnaðar- bresti. „Það voru mjög grimmar deil- ur á fyrrihluta seinasta árs vegna breytinga á vinnulöggjöfinni, þár sem ekki var tekið tillit til verkalýðshreyf- ingarinnar, þrátt fyrir að nánast öll samtök launafólks væru andvíg laga- setningunni var hún knúin fram. Ef til verkfalla kemur fara menn að sjá stærstu galla þessara breytinga á vinnulöggjöfinni, sem snýr að boðun og framkvæmd verkfaíls. Þar er fyrst að nefna að sveigjanleikinn sem var í gömlu löggjöfinni var langtum meiri en nú er, en við teljum að hann hafi ekki bara gagnast verkalýðshreyfingunni hejdur sam- félaginu öllu mjög vel. Áður gátu félögin aflað sér heimildar til verk- fallsboðunar til að ýta frekar við framvindu mála og síðan höfðu trún- aðarráðin valdið. Þegar að því kom hugsanlega að fresta boðaðri vinnu- stöðvun var það oftast við aðstæður þar sem menn voru komnir mjög langt Lsamningsgerðinni. Ef séð var fram á að samkomulag gæti náðst tóku trúnaðarráðin óhikað þá ákvörðun að fresta vinnustöðvun. Ef farið verður út í atkvæðagreiðslu núna i félögunum um vinnustöðvun geng ég út frá því að meirihluti yrði því fylgjandi að boða verkfall. Hins vegar hvarflar ekki að mér að samninganefndirnar létu sér koma til hugar að fresta vinnustöðvun nema þær væru nánast með samn- inginn í höfn. Löggjöfm heimilar að vísu frestun aðgerða en ef við ætlum að taka ákvörðun upp á okkar ein- dæmi þurfum við að gera það þrem- ur sólarhringum áður en vinnustöðv- un á að koma til framkvæmda. Hins vegar er þetta yfirleitt ekki orðið álitamál fyrr en alveg undir það síð- asta, jafnvel á síðustu klukkutímun- um fyrir boðun vinnustöðvunar. Það er afskaplega sérkennilegt að binda þetta í lög.“ ASÍ-félagar fái réttindamunmn bættan Breyting sú sem gerð var fyrir áramótin á lífeyrisréttindum opin- berra starfsmanna er verkalýðsfélög- um á almenna markaðinum þymir í augum og þau hafa litið svo á að samkomulagið, sem gert var, veiti opinberum starfsmönnum aukin líf- eyrisréttindi umfram launþega á al- mennum vinnumarkaði. í máli Grét- ars kemur fram að ASÍ hafí litið svo á að með setningu laganna væru stjómvöld að leggja línur varðandi lífeyrisréttindi til framtíðar. Hann bendir á að til margra ára hafí verið í gangi viðræður um lífeyrismál, sem stjórnvöld hafa átt hlut að og vitnar einnig í stjórnarsáttmála ríkisstjórn- arinnar, þar sem sett er fram það markmið að gera lífeyrisrétt laun- þega sambærilegan. „Það veldur okkur sérstaklega vonbrigðum að þessi breyting skyldi ekki ná til þeirra félaga Alþýðusam- bandsins sem starfa hjá ríkinu. Auk þess teljum við að tryggja þurfi þenn- an rétt á almenna markaðinum. Við beinum þessu að stjórn- völdum því þau hafa mótað nýja stefnu í lífeyrismálum og verða að axla ábyrgð á henni. Því teljum við að það sé viðfangsefni stjórn- valda að brúa þetta bil,“ segir Grétar. — Hvernig ættu þaú að gera það? „í almenna lífeyriskerfínu er líf- eyrisframlag atvinnurekanda 6% en eftir lagabreytinguna er framlag rík- isins til að byija með 11,5%. Þarna er því um 5,5 prósentustiga mun að ræða og við teljum að það sé við- fangsefni stjórnvalda að brúa þetta bil. Það hefur ekki verið útfært en stærðin er þekkt.“ - Er þá ekki lögð áhersla á hærri iðgjöld afhálfu atvinnurekenda í við- ræðum ykkar við vinnuveitendur? „Nei. Það er ekki lögð áhersla á það. Við endurnýjuðum samning um lífeyrismál við viðsemjendur okkar fyrir rösku ári og þá fór fram mikil umræða um lífeyrismálin innan verkalýðshreyfmgarinnar. Þar voru ekki uppi áherslur um að hækka ið- gjaldið. Innan okkar raða hefur meg- in áherslan verið að auka kaupmátt- inn,“ segir Grétar. Frysting persónuafsláttar ekki gott innlegg Fleiri mál brenna á stjórnvöldum í tengslum við gerð kjarasamningar að sögn Grétars. í nóvember 1995 gaf ríkisstjórnin yfirlýsingu um að leitað yrði leiða til að koma í veg fyrir að verðlagsbreytingar á ýmsum búvörum röskuðu verðlagsforsendum samninga. Grétar segir að þetta mál sé enn ófrágengið. Hann minnir einn- ig á að við seinustu fjárlagaaf- greiðslu var persónuafsláttur frystur, ásamt bótagreiðslum lífeyrisþega, öryrkja og atvinnulausra. „Það er ekki mjög heppilegt innlegg í stöðu mála á þessu augnabliki. Einnig ligg- ur það fyrir að Alþýðusambandið hefur til margra ára gagnrýnt vax- andi gjaldtöku í heilbrigðis-. og menntakerfínu," segir hann. ASI hefur gert kröfu um að jaðarskattar verði lækkaðir en um þær er verið að Qalla í svokallaðri jaðarskatta- nefnd, en í henni sitja fuiltrúar stjórn- valda og aðila vinnumarkaðarins. „Það hefur verið uppi mjög hörð gagnrýni í verkalýðshreyfíngunni á jaðarskattana og hefur verið litið svo á að miklu skipti að þeir verði lækk- aðir. Því hefur verið lýst yfir marg- sinnis af stjórnvöldum að það verði gert. Ég ætla ekkert að fullyrða um hver niðurstaða nefndarinnar verður en hún kemur væntanlega í ljós 'á allra næstu vikum. Að undanfömu hefur einnig verið bent á annað mikilvægt mál, sem menn hafa ekki leitt hugann að áður en hefur nokkra sérstöðu. Því er haldið fram að greiðslur vegna tóm- stundaiðkunar barna og unglinga hafi hækkað mjög mikið á síðustu árum. Ef það er rétt er það auðvitað þáttur sem skiptir miklu máli fyrir framfærslu ungs fólks með börn, þar sem framfærsluþunginn er hvað mestur. Það þarf að líta á þetta og það er nauðsynlegt að ganga eftir skýringum á þessum hækkunum," segir Grétar. Ekki fengist efnislegar viðræður um kröfugerð - Ertu bjartsýnn á að það fínnist einhveijar leiðir til að koma viðræð- unum í gang? „Eins og staðan er í dag telja fæstir tilefni til bjartsýni. Mér fínnst reyndar með ólíkindum ef Vinnuveit- endasambandið mætir til leiks með óbreytt viðhorf þegar sáttasemjari tekur þráðinn upp á ný. Þá horfír í óefni. Vinnuveitendasambandið held- ur því fram að verkalýðsfélögin innan Alþýðusambandsins séu að stefna í vinnudeilur. Ég segi þvert á móti að það eru Vinnuveitendasambandið og stjórnvöld, ef þau fara ekki að taka til hendinni í málum sem að þeim snúa, sem eru að stefna hér í átök. Það hafa ekki enn fengist neinar efnislegar viðræður við okkar helstu viðsemjendur um kröfugerð. Tíminn styttist óðfluga." - Margir spytja einfaldlega sem svo þessa dagana: Hvenær skella verkföll á? „Ég ætla ekki að fullyrða um það en ef ekki verður farið að miða veru- lega á fyrstu tveimur vikum eftir að viðræður fara af stað hjá sátta- semjara, þá óttast ég um framhaldið og þá er verið að stefna málum í farveg, sem erfitt verður að komast úr. Kannski er það óhjákvæmilegt ef það er staðfastur ásetningur við- semjenda okkar að spila engu fleira út og vera ekki til viðræðna um nokkurn skapaðan hlut umfram ein- hver 2% eða 3% í kauphækkun, þá er auðvitað verið að stefna þráðbeint í átök, sem viðsemjendur okkar ber,a •fyrst og síðast ábyrgð á.“ Hlutverk ríkisstjórnar- innar er mjög mikilvægt

x

Morgunblaðið

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.