Morgunblaðið - 30.01.1997, Blaðsíða 4

4 FIMMTUDAGUR 30. JANÚAR 1997
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Mesta mildi að enginn skyldi verða fyrir aur- og krapaflóðinu á Bíldudal
Morgunblaðið/Helga Jónasdóttir
UMMERKI flóðsins úr Gilsbakkagili skoðuð í gærmorgun. Björgunarsveitarmenn moka aur og krapa ofan af skúr Valdimars Ottóssonar.
„Fjallið er að koma“
Miklar drunur heyrðust í fjallinu í rúma
mínútu áður en aur- og krapaflóðið féll úr
Gilsbakkagili á milli íbúðarhúsa á Bíldudal.
íbúar í húsum undir gilinu urðu mjög skelk-
aðir þegar þeir sáu hvað flóðið var stórt en
það stöðvaðist áður en það féll að húsunum.
Mesta mildi var að ekkert fólk varð fyrir
flóðinu en þegar það kom voru til dæmis
unglingar á leið heim af fundi. Helgi
Bjamason skoðaði aðstæður á Bíldudal
og ræddi við íbúa.
FÓLKIÐ sem býr við Gilsbakkagil
á Bíldudal og fyrir neðan það heyrði
miklar drunur áður en krapa- og
aurflóðið féll í fyrrakvöld. Það sá
ekki hvað var að gerast í fjallinu
og beið í eina eða tvær mínútur þar
til það sá flóðið koma niður gilið.
Sumir lýsa því eins og vegg með
öldugangi ofan á, aðrir tala um að
það hafi frussast niður gilið. Biðin
var erfið en þegar flóðið kom í ljós-
in og sást hvað það var stórt varð
fólkinu sem býr í húsum fyrir neðan
gilið ekki um sel. Margir höfðu
viðmiðun af átta metra háum ljósa-
straur við brú á veginum í gegnum
þorpið og þegar staurinn fór í kaf
og kúpullinn brotnaði varð ljóst
hver hæðin var.
„Það stefndi hingað og þegar það
fór yfir ljósastaurinn hélt ég að það
myndi færa okkur á kaf,“ segir íbúi
í einu húsanna. Fólkinu brá mikið
og maðurinn segist hafa verið að
því kominn að hlaupa út og reyna
að forða sér út í sjó þegar hann sá
að hlaupið brotnaði á brúnni og
dreifðist.
Óð á móti straumnum
Tvö flóð féllu á byggðina í Bíldu-
dal í fyrrakvöld, eins og komið hef-
ur fram. Hið fyrra var vatnsflóð
úr Búðargili og hið síðara var
krapa- og aurflóð úr Gilsbakkagili.
Vatn og aur flæddi inn í kjallara
nokkurra húsa. Þá urðu skemmdir
á skúr við Valshamar en hann hef-
ur verið notaður sem geymsla og
verkstæði. Valdimar Ottósson eig-
andi hússins segir að trésmíðavélar,
tæki og tól hafi vafalaust eyðilagst
í skúrnum. Mest sér hann þó eftir
miklu filmusafni sem hann geymdi
þar. Eru það heimildir sem hann
hefur safnað í marga áratugi. Ein-
hveijar skemmdir urðu einnig á lóð-
um húsa og þjóðveginum. Ekkert
fólk lenti í flóðinu. Það verður að
teljast heppni, því nýlokið var fundi
í unglingadeild slysavarnadeildar-
innar á staðnum og krakkarnir á
leiðinni heim þegar stóra flóðið féll.
Stúlka sem var við vinnu í veit-
ingahúsinu Vegamótum, Sigríður
Arnardóttir, varð fyrst vör við
vatnsflóðið úr Búðargili. „Það var
mikil úrkoma og rigningin fossaði
niður rúðumar á veitingaskálanum.
Þegar ég leit út sá ég að gatan var
full af vatni og fossaði niður hana
og í kjallarann á veitingahúsinu,"
segir Sigríður. Hún lét föður sinn
strax vita en hann er í almanna-
varnarnefnd og einnig verkstjóra
Vesturbyggðar á Bíldudal.
Á heimleið af
unglingafundi
„Ég fór strax af stað og óð upp-
eftir á móti straumnum," segir
Björn Guðmundsson verkstjóri.
Hann fann upptök flóðsins, klaki
hafði stíflað ræsi. Fékk hann gröfu
til að losa stífluna og veita ánni í
réttan farveg. „Þegar við vorum að
ganga frá við Búðagil kom tilkynn-
ing um að flóð hefði fallið úr Gils-
bakkagili,11 segir Björn og fór hann
stax þangað með samstarfsmönn-
um sínum.
„Það heyrðust miklar drunur og
ég hélt fyrst að það væri verið að
skrapa götuna þó enginn væri
snjórinn. Þær mögnuðust svo og
færðust nær. Ég leit þá upp og sá
þegar flóðið féll á brúna og þeyttist
hátt í loft,“ segir Jón Þórðarson
skipstjóri og kaupmaður, en hann
býr á Gilsbakka 8, skammt frá Gils-
bakkagili. Hann var að tala við
móður sína í síma, sagði „bíddu
aðeins“ þegar hann sá flóðið og
rauk út en kveðst vona að móðir
sín sé hætt að bíða.
Jón er í svæðisstjórn björgunar-
sveitanna á svæðinu og vissi að það
væri fundur hjá unglingadeildinni
þar sem dætur hans 12 og 14 ára
voru meðal annars staddar. Hann
vonaðist til að fundurinn stæði enn
en brá töluvert þegar hann mætti
á fundarstað og sá að búið var að
slíta fundi og meirihluti fundar-
manna farinn. Var gengið í það að
skrá niður alla sem voru á fundinum
og þá sem þar voru enn og svo var
athugað hvort krakkarnir væru
komnir heim. Kom fljótlega í ljós
að engan vantaði. „Dætur mínar
höfðu komið við í húsi á leiðinni.
Annars hefðu þær verið á þeim slóð-
um sem flóðið féll,“ segir Jón. Hann
segir einnig að krakkar úr hverfinu
leiki sér oft við árfarveginn en þar
hafi enginn verið að þessu sinni,
kannski vegna barnaafmælis í einu
húsanna.
Ákveðið var að rýma hús á milli
giljanna og fóru alls 123 íbúar úr
45 húsum. Voru þeir ýmist hjá vin-
um og ættingum eða söfnuðust
saman í fiskverkunarhúsum, golf-
skála og gistihúsi. Fólkið fékk að
snúa aftur heim þegar birti í gær-
morgun.
Dreymdi fyrir flóðinu
„Ég var að koma heim frá því
að skoða rör í gilinu og þegar ég
kom inn heyrði ég mikinn hávaða.
Ég hélt fyrst að hann kæmi frá
sjónvarpinu en hávaðinn minnkaði
þegar ég fór þangað svo ég hljóp
aftur út. Maður gat átt von á flóði
vegna hlaupsins í hinu gilinu en ég
sá ekkert og var farinn að halda
að þetta væri veðurgnýr þegar
mmm
1J \ n s u r i
Linsunni
Fagleg ráögjöf. UN5AN
Góð þjónusta. A ð a l s t r æ I I 9
hlaupið kom,“ segir Sigurður Brynj-
ólfsson skipstjóri, sem býr í Sæ-
lundi 3, á bakka gilsins niður við
sjóinn. „Hlaupið kom eins og vegg-
ur pg geysilegur gusugangur ofan
á. Ég sá að gilið fylltist og ljósa-
staurinn hvarf,“ segir Sigurður.
Hjá honum í húsinu voru kona
hans, Herdís Jónsdóttir, og tvö
barnabörn þeirra, Sigurður Hlíðar
Rúnarsson og Vigdís Ylfa Hreins-
dóttir. Flóð hefur aldrei fallið á
húsið. Sigurður segist hafa byggt
það á uppfyllingu vegna þess að
konan hafi ekki viljað búa undir
fjallinu. Hann segist alveg öruggur
um sig þarna. „Eg hef aldrei verið
hrædd hér,“ segir Herdís. „Reyndar
var mig búið að dreyma fyrir þessu
fýrir nokkru, dreymdi að það kæmu
einhver ósköp yfir húsið.“
Börnin voru uppi á lofti og viður-
kenna að þau hafi orðið skelkuð við
ópin í ömmu og afa. „Amma kall-
aði: Komið niður, krakkar, og afi
sagði að það stefndi beint á húsið,“
segir Sigurður um viðbrögð afa síns
og ömmu. „Já, við sáum lítið út,
héldum jafnvel að flóðið kæmi á
húsið,“ segir Herdís.
Þegar starfsmenn bæjarins og
björgunarsveitarmenn fóru að losa
stifluna við brúna flæddi vatn yfir
stórt svæði og meðal annars inn í
kjallarann hjá Sigurði og Herdísi.
Eyðilagðist hitakútur og einangrun
í kjallaranum svo þau verða í kulda
í einhverja daga. Þau fóru í hús til
dóttur sinnar um kvöldið en Herdís
segir að þau hafi ekkert getað sofn-
að. Sigurður var reyndar hálfa nótt-
ina við að reyna að veita vatni fram-
hjá húsinu.
Fjallið er að koma
„Ég átti alveg eins von á því að
flóðið kæmi í nótt. Þegar flæðir úr
Búðargili kemur hitt á eftir. Ég var
því að hugsa um að taka myndir
niður af veggjum áður en ég færi
að sofa,“ segir Vilborg Jónsdóttir á
Dalbraut 42 en hús þeirra Gunnars
Valdimarssonar stendur á vestari
gilbarminum, ofan við veg.
Gunnar var háttaður ofan í rúm
og Vilborg í símanum að tala við
tengdadóttur sína í Reykjavík þegar
þau heyrðu miklar drunur og húsið
fór að titra. „Ég hélt fyrst að graf-
an væri komin,“ segir hún. Vilborg
leit út og sá flóðið þegar það kom
í birtuna frá götuljósunum og það
var svo hátt að húsið fýrir framan
þeirra hús hvarf. „Ég kallaði til
Gunnars: Fjallið er komið. Sá svo
vatnsgusur fara niður um allt og
hélt að flóðið færi yfir hús sonar
okkar sem býr hér fyrir neðan. Það
var skelfilegt að finna titringinn og
vita ekki hvar flóðið lenti,“ segir
Vilborg.
Björgunarsveitarmenn og starfs-
menn sveitarfélagsins komu fljótt á
vettvang. „Þá kom önnur vatnsgusa
og ég tel að þeir hafi átt fótum
sínum fjör að launa,“ segir Vilborg.
Þau hjónin fóru niður í frystihús
Trostans ehf. Þar voru um 100 íbú-
ar sem þurftu að yfirgefa hús sín.
Fólkið hitaði sér kaffi og hafði það
gott. Gunnar fór heim til að ná í
sængur og teppi og þau gistu svo
í gamla gistiheimilinu.
Gunnar er fæddur og uppalinn á
Bíldudal og segir að oft komi flóð
úr giljunum. Áður hafi þau yfirleitt
farið alla leið fram í sjó og menn
þá verið að reyna að veita þeim
með höndunum. Nú sé hins vegar
búið að þrengja svo árfarveginn
með stuttri brú að flóðið hafi ekki
komist undir brúna.
Unnið að hreinsun
Mikill haugur af krapa og aur
var við brúna þar sem flóðið stöðv-
aðist, liðlega fimm metra hár. Flóð-
ið er 70-80 metra breitt uppi í fjall-
inu en 20-30 metrar á þjóðveginum-
Efnið féll saman í rigningunni og
um miðjan dag í gær þegar Morgun-
blaðsmenn voru á ferð á Bíldudal
sást að mikið var af gijóti og aur
með krapanum.
Vegagerðarmenn grófu í gegn
um flóðið í gær og opnuðu fyrir
umferð og í gær var verið að keyra
aur og krapa út í sjó. Gekk hreins-
unarstarfið ágætlega, að sögn
Björns Guðmundssonar verkstjóra.