Morgunblaðið - 30.01.1997, Blaðsíða 32

32 FIMMTUDAGUR 30. JANÚAR 1997
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
-v-
ÓSKAR GUIDO
BERNHÖFT
+ Óskar Guido
Bemhöft var
fæddur í Kirkju-
hvoli við Kirkjutorg
16. júlí 1901. Hann
lést í Reykjavík 23.
janúar síðastliðinn.
Foreldrar Óskars
Guidos voru hjónin
Vilhelm (Jeorg
Theodór Bemhöft
tannlæknir og Krist-
_ . ín Þorláksdóttir
Johnson. Vilhelm
Georg Theodór
Bemhöft var sonur
Vilhelms Georgs
Theodórs Bernhöfts bakara-
meistara og konu hans Jóhönnu
Louise Bertelsen frá Helsingja-
eyri. Kristin Þorláksdóttir John-
son var dóttir Þorláks kaup-
manns Ólafssonar Johnson og
Ingibjargar Bjarnadóttur, dótt-
ur Kristínar og Bjama Bjama-
sonar, hreppstjóra frá Esjubergi
á Kjalarnesi. Guido var elstur
fimm baraa foreldra sinna en
þau vom Sverrir, kvæntur Geir-
þrúði Hildi Sívertsen, Jóhann
■ > Gottfred, kvæntur Kristínu
Kristinsdóttur, og Jóhanna Ingi-
björg, gift Agnari Norðfjörð, en
þau em nú fjögur látin en eftir-
lifandi er Kristín Bemhöft,
ekkja Gunnlaugs Péturssonar,
fyrrv. borgarritara.
Guido kvæntist 7. desember
1929 Jóhönnu Maríu Möller.
María var fædd á Hvammstanga
í V- Húnavatnssýslu 15. febrúar
1909 og lést 24. september 1983.
Foreldrar hennar vom hjónin
y Þorbjörg Pálmadóttir og Jóhann
Georg Möller, verslunarsljóri á
Hvammstanga og síðar á Sauð-
árkróki. Þau eignuðust 11 böm
og var María næstelst. Þau em
nú 10 látin en eftirlifandi er
Þorbjörg Leifs, ekkja Jóns Leifs
tónskálds. Börn Maríu og Guidos
em þrjú:
1) Öm Bemhöft,
f. 23. apríl 1930,
kvæntur Svövu Pét-
ursdóttur Bemhöft,
f. 11. des. 1930, böm
þeirra em Pétur, f.
23. nóv. 1954, lést
25. sept. 1977, Sig-
urður Örn, f. 5. ág-
úst 1968, sambýlis-
kona Katrín Gunn-
arsdóttir, f. 10. jan
1970, sonur þeirra
er Pétur Már, f. 13.
des. 1995. 2) Ragnar
Vilhelm Bernhöft,
f. 3. júní 1932,
ókvæntur og barnlaus. 3) Krist-
ín Bemhöft, f. 4. janúar 1943,
gift Pétri Órra Þórðarsyni, f.
9. des. 1943. Börn þeirra eru
María Fjóla, f. 30. apríl 1969,
gift Guðlaugi Birni Asgeirssyni,
f. 2. feb. 1967, Þórður Orri, f.
30. maí 1972, og Kristín Hlín,
f. 29. ágúst 1974.
Guido var í Miðbæjarbama-
skólanum og stundaði nám í
Verslunarskóla Reykjavíkur,
vann síðan hjá Karli Proppé einn
vetur og tvo vetur hjá Jóni Laxd-
al þar til 7. febrúar 1919 að
hann hóf störf þjá Ó. Johnson
og Kaaber hf. þar til hann stofn-
aði heildverslunina H. Ólafson
og Bemhöft 2. janúar 1929 og
starfaði Guido þar til ársins
1989. Guido var félagi í Frímúr-
arareglunni, var einn af stofn-
endum og fyrsti formaður í Fé-
lagi íslenskra frímerkjasafnara,
átti sæti í sóknamefnd Dóm-
kirkjunnar, einn af stofnendum
og heiðursfélagi í Golfklúbbi
Reykjavíkur, heiðursfélagi í
Stangveiðifélagi Reykjavíkur og
Félagi íslenskra stórkaup-
manna.
Útför Óskars Guidos fer fram
frá Dómkirkjunni í Reykjavík í
dag og hefst athöfnin klukkan
13.30.
Guido Bernhöft tengdafaðir minn
er látinn á 96. aldursári.
Leiðir okkar lágu fyrst saman
haustið 1963 eða fyrir tæpum 34
árum þegar ég kynntist dóttur Guid-
os og eiginkonu hans Maríu Bern-
höft.
Strax við fyrstu kynni tók Guido
— mér af einstakri alúð og reyndist
' mér síðan sem besti faðir. Guido og
Maja bjuggu í Garðastræti 44 og
höfðu komið sér þar upp einstaklega
fallegu heimili sem var glæsileg
umgjörð utan um þeirra góða hjóna-
band.
Fyrsta hjúskaparár okkar Krist-
ínar bjuggum við hjá þeim hjónum
í Garðastræti og nutum velvilja
þeirra og gestrisni og þá kynntist
ég líka þeim mannkostum sem Gu-
ido var búinn.
Guido var borinn og barnfæddur
Reykvíkingur, fæddur og uppalinn
í Kvosinni eða hjarta Reykjavíkur.
Við áttum margar góðar stundir
saman á heimili okkar Kristínar og
^ þá sagði hann mér oft frá bemsku-
m
ERFI
DRYKKJl R
Látið okkur annast
erfidrykkjuna.
Fyrstaflokks þjónusta
og veitingar.
Rúmgóð og þœgileg
salarkynni.
Upplýsingar í síma 552-9900
árum sínum og m.a. því þegar sím-
inn og rafmagnið komu, frá stofnun
Eimskipafélags Islands, komu Gull-
foss 1915 og fyrsta bílsins, bygg-
ingu Hótel Borgar og fyrsta ballinu
þar. Hann var hafsjór af upplýsing-
um um gömlu Reykjavík og minni
hans var með ólíkindum.
Guido sagði mér einnig oft sögur
af sér og frænda sínum Ölafi Hauki
Ólafssyni en þeir voru einstaklega
góðir vinir alla tíð. Hann sagði frá
hjólreiðaferðum þeirra upp í Borg-
arijörð, austur í sveitir, fjallgöngum,
byggingu kofans við Silungapoll,
hestaferð í Veiðivötn og laxveiði-
ferðum með föður sínum.
Guido varð líka tíðrætt um móð-
urbróður sinn Ólaf Johnson, stofn-
anda Ó. Johnson og Kaaber hf., en
þar byijaði hann að vinna sem ung-
ur maður.
Það er ekki nokkur vafi að Ólafur
Johnson var mesti velgjörðarmaður
Guidos. Þeir Ólafur Johnson og
Guido fóru saman í margar ferðir
innanlands og utan og minntist
Krtulrykkjur
tihvsilt'u kat’fi-
hlaöborö. faUvuir
salir ou mjoú
Uoö þjmnisía.
I pplv sinuar i
sinnmi 5lt50 025
OU 5ö2 "5'5
HOTR LOFTIHÐIR
l « « > * H « » > « «»>>>>
Guido oft á ferð frá Akureyri að
Dettifossi sem þeir frændur fóru á
hestum og einnig viðskiptaferðir til
útlanda. Meðan Guido var hjá Ó.
Johnson og Kaaber hf. sendi fyrir-
tækið hann til Edinborgar þar sem
Guido stundaði verslunarnám.
Það var svo 2. janúar 1929 að
Guido og Ólafur Haukur stofnuðu
heildverslunina H. Ólafsson og
Bernhöft og var það fyrirtæki hans
starfsvettvangur meðan kraftar
leyfðu. Helstu boðorð hans í við-
skiptum voru heiðarleiki og traust.
Hans góða eiginkona Maja lést
24. september árið 1983 eftir nokk-
ur veikindi.
Eftir að Guido hætti að vinna var
hann mest heima hjá sér og undi
sér við frímerki sín, hlustaði á hljóð-
snældur frá Blindrafélaginu og
hringdi í ættingja og vini en þá var
hann farinn að missa mikið sjón.
Guido gekk í Frímúrararegluna
18. desember árið 1928 og eyddi þar
miklu af frítíma sínum. Þar átti hann
mjög góðar stundir að eigin sögn og
kynntist mörgum af sínum bestu
vinum. Traustur vinur hans og frí-
múrarabróðir, Gísli Pálsson, kom á
hveijum sunnudegi klukkan ijögur í
mörg ár og sagði Guido fréttir af
frímúrarafundunum, sem hann var
þá hættur að geta sótt. Síðari árin
var það mikil upplyfting fyrir Guido
þegar Hilmar Foss kom í heimsókn
á hveijum laugardegi og vinir hans
fóru með honum á Hótel Borg í kaffi
en þar hafði hann árum saman van-
ið komur sínar og hitt félagana. Eg
get ekki látið hjá líða að nefna Frí-
mann Jónsson en hann sýndi honum
einstaka tryggð og veitti honum
margar ánægjustundir með því að
taka hann með sér á Borgina, tii
Þingvalla og fleiri staða.
Þá get ég ekki annað en minnst
á einn besta vin hans og frænda,
Ólaf Guðmundsson, sem öll árin
eftir að Guido hætti að vinna heim-
sótti hann á hveijum degi og veitti
honum ómælda aðstoð og ánægju.
Allir sem kynntust Guido tóku
strax eftir því hve einstakt ljúf-
menni hann var, skapgóður, jákvæð-
ur og elskulegur við alla. Hann sýndi
samferðafólki sínu einstaka ræktar-
semi og það voru ófáar gjafir og
blómvendir sem hann sendi vinum
og ættingjum hérlendis og erlendis.
Guido lærbrotnaði í byijun nóvem-
ber og þó að hann lægi nú um jólin
á Borgarspítalanum lagði hann
mikla áherslu á að jólagjafir og
kort yrðu send. Okkur Kristínu tókst
að hafa hann hjá okkur á Hamars-
götunni yfir jólahátíðina og áttum
við fjölskyldan ógleymanlegar
stundir með honum.
Guido var búinn að segja að hann
væri tilbúinn að fara yfir móðuna
miklu og sem betur fer þurfti hann
ekki að bíða lengi, því að kallið kom
23. janúar er hann fékk hægt and-
lát.
Ég veit að allir sem kynntust
honum sakna hans sárt en það á
eitt sinn fyrir öllum að liggja að
fara í ferðalagið mikla og það var
bjargföst trú hans að líf væri eftir
dauðann. Hann hlakkaði til að hitta
Maju sína, ættingja, vini og frímúr-
arabræður að þessu lífi loknu og
var ekki í nokkrum vafa að vel yrði
tekið á móti sér.
Ég vil að lokum þakka öllum sem
sýndu honum vinarhug í veikindum
hans, svo og hjúkrunarfólkinu á
Borgarspítalanum og Landakoti fyr-
ir það að gera allt sem hægt var
til að láta honum líða sem best þá
þijá mánuði sem hann dvaldist þar.
Það var einstök ánægja að fá að
kynnast Guido og ég bið Guð að
vera með honum.
Pétur Orri.
Látinn er í Reykjavík móðurbróð-
ir minn Guido Bemhöft á nítugasta
og sjötta aldursári. Hann fæddist
að morgni nýrrar aldar, lifði hana
næstum alla, óbugaður og við dýr-
mæta heilsu. Slíkt lífslán hlotnast
fáum, en hann naut lífsins vel, ekki
síst í hinum stóra hópi vina og ætt-
ingja.
Guido var frumburður foreldra
sinna, þeirra Vilhelms Bernhöft
tannlæknis og Kristínar Þorláks-
dóttur Johnson. Hann ólst upp í
hópi fimm glaðværra systkina í
Kirkjuhvoli við Kirkjutorg í Reykja-
vík. Em systkinin nú öll látin nema
Kristín sem var yngst þeirra.
Bernskuheimilið var ætíð mann-
margt, eins konar miðstöð vina og
vandamanna. Minntust systkinin oft
með söknuði bernskuheimilisins og
ástríkis foreldranna.
Atvikin höguðu því þannig að ég
kynntist Guido best á ævikvöldi lífs
hans, hann orðinn ekkjumaður,
hættur umsvifum í fyrirtæki sínu,
og ég búin að missa foreldra mína.
Nú gafst tími til að spjalla, því
ýmsum spurningum hafði aldrei
verið svarað og var nú hægt að leita
í smiðju til frænda sem tengdi kyn-
slóðir nítjándu aldarinnar og þeirrar
tuttugustu. Erfitt var að sjá hvort
hafði meiri ánægju af, ég eða hann.
Það var aldrei kvöð að heimsækja
Guido frænda, þvert á móti tilhlökk-
unarefni. Guido var ákaflega frænd-
rækinn og hélt utan um fjölskyldu
sína af mikilli ástúð, hringdi gjarnan
í okkur á afmælis- og tyllidögum
með sérstökum hætti. Hann var eins
konar ættarhöfðingi og var oft leit-
að ráða hjá honum í mikilvægum
málum innan flölskyldunnar.
Hann vakti áhuga minn á forföð-
urnum Tönnies Daniel Bernhöft
bakara sem kom til íslands árið
1834 til að baka brauð fyrir íslend-
inga og settist að í húsinu sem nú
heitir Lækjarbrekka og stendur í
dag nær óbreytt. Guido átti sinn
þátt í því að endurvakið var jóla-
hald Bemhöftanna á Kornhlöðuloft-
inu. Sjálfur hafði hann staðið á
tröppunum í bakaríinu ungur dreng-
ur og sprengt flugelda um áramótin
þegar hann var í heimsókn hjá Daní-
el bakara frænda sínum, en bakarí-
ið hélst í eigu Bernhöftanna allt til
ársins 1923. Guido átti þátt í því
að Edward Bernhöft föðurbróður
hans var boðið til íslands á Alþingis-
hátíðina 1930, en hann hafði, eins
og títt var um íslendinga á þeim
tímum, flust til Vesturheims um
1880, kvænst íslenskri konu og
eignast með henni 15 börn. Alla tíð
síðan var Guido i sambandi við ætt-
ingjana í Vesturheimi og fór svo að
margir þeirra hafi komið til að sjá
ættjörðina.
Skemmtilegt minningarbrot kem-
ur fram í hugann frá fyrrasumri í
Árbæjarsafni þegar Guido fór ásamt
frændfólki að skoða gamla endur-
byggða ættarsetur móður sinnar,
húsið sem áður var Lækjargata 4.
Guido sagði þar sögu hússins sem
var fest á kvikmynd því, eins og
Guido sagði sjálfur, þá var Lækjar-
gata 4 hans annað heimili. Saga
hússins er afskaplega merkileg og
nátengd afa hans Þorláki Johnson
sem var frumkvöðull á hinum ýmsu
sviðum verslunarinnar ásamt konu
sinni Ingibjörgu Johnson sem var
ein fyrsta kaupkonan og stóð versl-
un hennar langt fram yfir miðja
tuttugustu öldina. Það var því ekki
skrýtið að Guido haslaði sér völl á
sviði viðskipta, en hann hóf störf
hjá móðurbróður sínum Ólafi John-
son sem stofnaði fyrstu heildversl-
unina á íslandi, O. Johnson og Kaab-
er, í Lækjargötu 4. Síðar stofnaði
Guido sitt eigið fyrirtæki með
frænda sínum Ólafi Hauki Ólafs-
syni, sem þeir nefndu H. Ólafsson
og Bernhöft.
Önnur Ijúf minning frá liðnu
sumri er síðasta veislan sem hann
hélt vinum sínum á 95 ára afmælis-
degi sínum á Garðastræti 44. í þeim
fjölmenna hópi sá ég fólk sem hafði
unnið hjá honum alla sína starf-
sævi, ég sá hjú sem höfðu verið til
heimilis hjá þeim Maríu eiginkonu
hans á árum áður, ég sá fyrrver-
andi skólanemendur sem áttu heim-
ili hjá þeim á námsárunum sínum,
ég sá vini barna þeirra, og ættingja
Maríu, fyrir utan alla frímúrarana,
frændurna og nána fjölskylduvini.
Það gat ekki verið erfitt að verða
gamall eins og Guido og gleði hans
þennan dag varð gleði okkar.
En hvað var svona sérstakt við
þennan elskulega frænda og einlæga
vin eins og hann nefndi sig gjaman
í kveðjum ti! mín. Það voru hin já-
kvæðu lífsviðhorf hans, nefnilega að
hver dagur væri dýrmæt Guðs gjöf
sem bæri að nýta til góðra verka.
Hann lifði þannig, var ætíð sjálfum
sér samkvæmur og okkur frændfólk-
inu ákaflega góð fyrirmynd.
I fyrravetur kallaði hann mig á
sinn fund og færði mér dýrgrip,
sálmabók Marie Elizabethar Bern-
höft, eiginkonu Tönnies bakara, en
hún fæddist fyrir nákvæmlega
tveimur öMum (1797) í Danmörku
en kom til íslands til að verða íslend-
ingur. Hann bað mig varðveita arf-
inn vel, því honum var mikils um
vert að fjölskyldan héldi hópinn,
ungir jafnt sem aldnir, og víst er
að hinar glaðvæm jólaveislur Bern-
höftanna munu halda áfram í anda
Guido frænda. Að lokum er honum
þökkuð samfylgdin góða og hin
kærleiksríka umhyggja sem hann
auðsýndi móður okkar systkina í
veikindum hennar. Slíkt mun aldrei
gleymast.
„Far þú í friði,
friður Guðs þig blessi,
hafðu þökk fyrir allt og allt.“
(V. Briem.)
Kristín Norðfjörð.
í dag er kvaddur hinstu kveðju
Guido Bernhöft stórkaupmaður,
einn síðasti fulltrúi þeirrar kynslóð-
ar kaupsýslumanna sem lifðu eitt-
hvert mesta breytingaskeið í sögu
íslenskrar verslunar. Honum var
kaupsýslan í blóð borin, enda dótt-
ursonur Þorláks Johnsons sem jafn-
an er minnst sem forgöngumanns
innlendrar þjóðlegrar verslunar-
stéttar. Um Guido var sagt að þar
færi vinsæll og vel látinn kaupsýslu-
maður, sem fengið hefði í arf snyrti-
mennsku og fágun afa síns.
Guido Bernhöft hóf störf sem
sölustjóri hjá Ó. Johnson & Kaaber
í byijun júlímánaðar 1919. í
skemmtilegu viðtali í 50 ára afmæl-
isriti Félags íslenskra stórkaup-
manna lýsir Guido starfi sínu á þess-
um árum, lifandi sambandi við við-
skiptavinina og reglubundnum sölu-
ferðum kringum landið með skipum,
vor og haust. Tíu árum síðar stofn-
ar hann, ásamt frænda sínum Ólafi
Hauki Ólafssyni, heildverslunina H.
Ólafsson og Bernhöft, þar sem hann
starfaði sleitulaust fram til ársins
1988, þá orðinn 87 ára gamall.
Guido var alla tíð virkur og virtur
félagi í Félagi íslenskra stórkaup-
manna og kjörinn heiðursfélagi þess
árið 1971, þá tæplega sextugur. Á
aðalfundi félagsins í október 1949
var hann kjörinn í stjórn FÍS og sat
í henni næstu fimm ár. Þetta var
viðburðaríkur tími í sögu félagsins;
mikil endumýjun varð í stjóm þess
þetta ár og ný kynslóð var kvödd til
starfa undir formennsku Egils Gutt-
ormssonar. Strax að loknum aðal-
fundi var ákveðið að setja á stofn
formlega skrifstofu og ráða fyrsta
starfsmann félagsins, Hendrik Sv.
Bjömsson. Við þetta urðu mikil
umskipti í starfsemi félagsins sem
um leið tók forystu í eigin hagsmuna-
gæslu eftir vaxandi ágreining við
Verslunarráð íslands. Lög félagsins
vom tekin til gagngerrar endurskoð-
unar og vöm snúið í sókn gegn vax-
andi áróðri og pólitískum árásum á
verslunarstétt í fjölmiðlum. Það var
einnig í stjómartíð Guidos Bemhöft
sem bátagjaldeyriskerfið var tekið
upp og þótti stórkaupmönnum það
mikill áfangi. Var það fyrsta skrefið
í þá fijálsræðisátt sem síðan átti
eftir að þróast næstu áratugi.
Þetta var tímabil mikilla umbrota
í íslenskri verslunarsögu. Öll við-
skipti vom bundin höftum og
skömmtun; vöruskipti voru eina leið-
in til að kaupa nauðsynjavöm til
Iandsins og hart var barist um kvót-
ann, hvort heldur snerti sykur og
hveiti eða skófatnað. Og álagningin
var skömmtuð að ofan. Á stríðsár-
unum lokuðust samgöngur við Evr-
ópu og þurfti að snúa viðskiptum
til Bandaríkjanna. Þá stofnuðu for-
svarsmenn stærstu innflutningsfyr-
irtækja í matvöm, þeirra á meðal
Guido Bernhöft, Innflytjendasam-
bandið (IMPUNI). Þetta frumkvæði
stórkaupmanna reyndist bæði far-
sæl og hagkvæm ráðstöfun fyrir
land og þjóð.
í raun er það óskiljanlegt þeim
sem stunda verslun í dag, hvernig
hægt var að reka blómleg fyrirtæki
undir þessum kringumstæðum. Það
I