Morgunblaðið - 18.02.1997, Blaðsíða 11

MORGUNBLAÐIÐ
ÞRIÐJUDAGUR 18. PEBRÚAR 1997 11
FRÉTTIR
Morgunblaðið/Kristinn
PAUL Johnson, í miðið, afhendir íslendingum handrit að þýðingu Grágásar. Vinstra megin er
Björn Þ. Guðmundsson, deildarforseti lagadeildar, og hægra megin Sigurður Líndal prófessor.
Handrit að þýðingu Grágásar gefið Landsbókasafninu
Léttir að handritið er
komið í öruggt skjól
HANDRITADEILD Landsbóka-
safns Islands hefur verið afhent
að gjöf handrit prófessors Svein-
björns Johnson að þýðingu og
skýringum lagasafnsins Grágás-
ar á ensku. Það var sonur Svein-
björns, Paul Sveinbjörn Johnson,
sem afhenti handritið. Tvö afrit
hafa verið gerð af því og verður
eitt þeirra geymt hjá lagadeild
Háskólans en hitt verður til al-
mennra nota á handritadeild
Landsbókasafns.
Sveinbjörn Johnson fæddist
árið 1883 á Hólum í Hjaltadal,
sonur Jóns Jónssonar, bónda og
skipstjóra og Guðbjargar Jóns-
dóttur bústýru á Hólum og Hofi
í Hjaltadal og húsfreyju á Fram-
nesi í Blönduhlíð. Hann fluttist
með móður sinni og stjúpföður,
Ólafi Jóhannssyni bónda, til
Bandaríkjanna árið 1887. Svein-
björn nam lögfræði við háskól-
ann í Norður-Dakóta og lauk
þaðan LL.B.-prófi í lögfræði árið
1908. Hann vann ýmis trúnaðar-
störf fyrir háskólann og ríkis-
þingið í Norður-Dakóta en var
kosinn dómsmálaráðherra fylkis-
ins árið 1922 og síðar var hann
gerður að yfirdómara við hæsta-
rétt Norður-Dakóta. Árið
1926-45 var Sveinbjörn prófess-
or við háskólann í Illinois en
hann lést árið 1946.
Unnið ífrístundum
á hverju kvöldi
Sveinbjörn var áhugamaður
um sögu íslenska þjóðveldisins
og skrifaði meðal annars um það
bók; Pioneers of
Freedom. Árið 1927
eignaðist hann ís-
lenska útgáfu af Grá-
gás og ákvað að þýða
ritið, enda var það
þá ekki til á ensku.
Vinnu við þýðinguna
og viðamiklar skýr-
ingar á lagasafninu
hóf hann af alvöru
siðari hluta fjórða
áratugarins og lauk
verkinu árið 1943.
Að sögn sonar hans,
Pauls, var verkið
unnið á kvöldin, í frí-
stundum frá öðrum
störfum. „Svefnher-
bergið mitt var stutt frá herberg-
inu þar sem hann hafði vinnuað-
stöðu, og nánast á hveiju kvöldi
heyrði ég að hann eyddi klukku-
tíma eða meira í að vélrita þýð-
ingu sína.“
Paul segir að að verkinu loknu
hafi faðir hans leitað til ýmissa
útgefenda til að fá það prentað.
„Utgefendur voru með hugann
við peninga og gróðamöguleika
og það var ekkert sem benti til
að verkið kæmist á metsölulista.
Það hafði þó verið samþykkt af
útgáfufyrirtækinu West Publis-
hing Company, en stríðsárin og
pappírsskorturinn sem þeim
fylgdi setti strik í reikninginn.
Faðir minn bað því um að hand-
ritinu yrði skilað til sín. Hann
lést árið 1946 og eftir það hefur
það verið í mínum höndum," seg-
ir Paul.
Paul segist hafa
óttast að eftir sinn
dag gæti handritið
glatast og því ákveð-
ið að koma því á ör-
uggan stað. Fyrir
milligöngu Þorleifs
Haukssonar íslensku-
fræðings, sem Paul
hitti í Chicago, hafði
hann samband við
Sigurð Líndal pró-
fessor. í framhaldi
af því ákvað hann að
færa Islendingum
handritið að gjöf.
„Ég hef leitað til
ýmissa útgefenda en
mér finnst ólíklegt
að handritið verði gefið út úr
þessu. Ég vildi því að það yrði
geymt þar sem það væri að-
gengilegt fræðimönnum. Einnig
vonast ég til þess að það geti
vakið athygli erlendra fræði-
manna og háskóla á þeim heim-
ildum sem til eru á íslandi. Það
er mér mikill léttir að hafa kom-
ið handritinu hingað til íslands
í öruggt skjól.“
Paul hefur haldið tengslum við
ísland alla tíð og frá 1953 var
hann vararæðismaður landsins í
Chicago, síðar kjörræðismaður
og 1985-1993 aðalræðismaður.
Hann var sæmdur riddarakrossi
Hinnar íslensku fálkaorðu árið
1963 og stórriddarakrossi árið
1980 fyrir störf sín í þágu Is-
lands. Paul er lögfræðingur að
mennt og rekur lögmannsstofu í
Chicago.
Sveinbjörn
Johnson
Aðildarfélög ASV vilja
100 þús. kr. lágmarkslaun
Slíta ber við-
ræðum nú þegar
STJÓRN Alþýðusambands Vest-
fl'arða ályktaði á fundi sl. sunnudag
að fullreynt sé að ekki náist sam-
komulag um nýja kjarasamninga í
viðræðum við atvinnurekendur.
„Samningarnir hafa nú verið laus-
ir í nærri tvo mánuði og ekki við-
ræðugrundvöllur um eitt eða neitt
miðað við viðbrögð atvinnurekenda
hingað til. Viðræðunum ber því að
slíta nú þegar og búa félögin undir
leyfileg átök til að fá launaleiðrétt-
ingu strax,“ segir í ályktun ASV.
Deilunni vísað til
sáttasemjara
Aðildarfélög Alþýðusambands
Vestfjarða krefjast þess að samið
verði um 100 þúsund kr. lágmarks-
laun. Á seinasta samningafundi varð
að samkomulagi milli ASV og vinnu-
veitenda á Vestfjörðum að vísa
kjaradeilunni til rikissáttasemjara.
Ekki hefur verið boðað til sáttafund-
ar að sögn Helga Ólafssonar, hjá
ASV, en hann sagði að á næstu
dögum yrði ályktun stjórnar ASV
kynnt verkalýðsfélögunum, sem
muni væntanlega í framhaldi af því
hefja undirbúning að atkvæða-
greiðslum um boðun verkfalls.
„Við höfum ekki fengið neinar
viðræður um launaliði samninga og
sjáum ekki fram á að það standi til
að ræða þau mál við okkur,“ segir
Helgi.
Forystumenn ASV taka ekki und;
ir kjarastefnu landssambanda ASÍ
sem lögð var fram á föstudag. Helgi
sagði að menn áttuðu sig ekki á
hvað væri verið að tala um sem lág-
markslaun í kröfum ASI, hvort þar
væri eingöngu stefnt að hækkun
taxta eða greiddra launa í raun.
Einnig væri mikil óvissa um kröfur
á hendur ríkisvaldinu.
Norrænt málþing um málefni fatlaðra
Dregið hefur úr
lokunum sólar-
hringsstofnana
DREGIÐ hefur úr þeirri þróun hér-
lendis að leggja niður sólarhrings-
stofnanir og búa þroskaheftum ein-
staklingum þess í stað aðstöðu í
húsnæðismálum sem er sambærileg
við það sem aðrir búa við. Málþingi
um stöðu fjölskyldna fatlaðra í sam-
félaginu lauk á föstudag á Grand
Hótel.
Friðrik Sigurðsson, sem er fram-
kvæmdastjóri landssamtakanna
Þroskahjálpar og á einnig sæti í
stjórn NFPU og NSR, sem er nor-
rænt samvinnuráð hagsmunasam-
taka þroskaheftra á Norðurlöndum,
segir að þessi þrjú samtök hafi stað-
ið fyrir málþinginu. Rætt var um
stöðu hagsmunasamtaka fatlaðra á
málþinginu á föstudag.
„Landssamtökin Þroskahjálp hafa
barist fyrir því lengi að svokallaðar
sólarhringsstofnanir verði lagðar nið-
ur. Það hefur verið gert á Akureyri
og til eru áætlanir um að leggja nið-
ur Kópavogshæli í núverandi mynd.
Hins vegar þykir okkur hafa dregið
úr kraftinum og við viljum gjaman
sjá þróunina ná lengra fram í tímann
og að menn setji sér markmið og
framkvæmi þau,“ sagði Friðrik.
Hann sagði að Alfred Dam, for-
maður NFPU, hefði velt fyrir sér
spurningunni hvort hagsmunasam-
tök gætu tryggt að skjólstæðingar
þeirra fengju meiri áhrif á eigið líf.
Michael Lindholm, framkvæmda-
stjóri sænskumælandi þroskahjálp-
arsamtakanna í Finnlandi, fjallaði
um yfirtöku sveitarfélaga í Finnlandi
á málefnum fatlaðra. Þar kom fram
að ýmislegt hefði farið úrskeiðis og
þjónustan alls ekki verið nægilega
vel_ undirbúin.
í máli Vilhjálms Vilhjálmssonar,
formanns Sambands íslenskra sveit-
arfélaga, kom hins vegar fram mik-
il bjartsýni á flutning málefna fatl-
aðra frá ríki til sveitarfélaga 1. jan-
úar 1999.
Sidsel Grasli, formaður NFPU í
Noregi, fjallaði um hvernig hags-
munasamtökin geta haft áhrif á
ákvarðanir stjórnvalda. Friðrik segir
að Norðmenn séu komnir einna þjóða
lengst í málefnum þroskaheftra.
Norðmenn ákváðu árið 1989 að
leggja niður allar sólarhringsstofn-
anir á sex árum og stóðu við það.
Viðkomandi einstaklingum er í stað-
inn búin aðstaða í húsnæðismálum
sem er sambærileg við það sem aðr-
ir búa við.
Kynningarfundur haldinn
um breytt launakerfi
Hófið fór
úr böndum
FJÓRTÁN ára stúlka bað um
aðstoð lögreglu í hús í Vestur-
bænum síðdegis á sunnudag.
Hún hafði verið ein heima
og boðið til sín vinum, en boð-
ið fréttist meðal unglinga á
svæðinu. Úr varð mjög mann-
margt samkvæmi sem stúlkan
réð engan veginn við. Hún
óskaði eftir aðstoð lögreglu til
að hreinsa út og var það gert.
Þegar foreldrarnir komu
heim söknuðu þeir 25-30
geisladiska, 10 tölvudiska og
ýmissa smáhluta. Auk þess
höfðu smávægilegar skemmd-
ir verið unnar á gólfi og á
húsgögnum.
FORMENN og fulltrúar samnings-
eininga innan BSRB og fulltrúar
samninganefndar ríkisins og
Reykjavíkurborgar ætla að halda
sameiginlegan kynningarfund í dag
um breytingar á launakerfi hjá hinu
opinbera en kjaraviðræður að undan-
förnu hafa fyrst og fremst snúist
um þá áherslu sem ríki og Reykja-
víkurborg hafa lagt á að færa
ákvarðanir um launakjör starfs-
manna í auknum mæli út í einstök
fyrirtæki og stofnanir.
Ögmundur Jónasson, formaður
BSRB, segir fundinn í dag þýðingar-
mikinn því á honum komi væntanlega
á daginn hvað vaki fyrir ríki og borg
um að veita forstjórum heimild til
að semja við einstaklinga og hversu
stíft eigi að fylgja þessu eftir.
Heildarsamtök opinberra starfs-
manna hafa annast viðræður um
breytingar á launakerfum en einstök
aðildarfélög fara með samninga um
kaup og kjör. „Þetta átti að gerast
samhliða en svo kom á daginn að
viðsemjendur okkar hafa sýnt mik-
inn ákafa að koma inn þessu ein-
staklingssamningakerfi. Það rann
smám saman upp fyrir mönnum að
þetta ætti að gerast á kostnað
grunnlaunahækkana sem _ félögin
höfðu sett fram kröfur um. í síðustu
viku var svo komið að öll félög voru
á því máli að þetta væri farið að
standa samningaviðræðum fyrir
þrifum," segir Ögmundur.
„BSRB-félögin hafa nokkuð sam-
flot í þessum efnum og í þeim félög-
um sem við höfum verið að ræða
við innan BSRB hafa áherslur verið
mjög mismunandi hvað þetta varð-
ar. Sum félögin eru mjög áfram um
að fara inn í nýtt launakerfi en önn-
ur eru ekki eins áhugasöm. Það
stendur til að stilla saman strengi
og sjá hvað menn geta komist
langt,“ segir Gunnar Björnsson, for-
maður Samninganefndar ríkisins.
SNR hefur gert ráð fyrir að breyt-
ingar á launakerfinu komi til fram-
kvæmda í áföngum á næsta samn-
ingstímabili.
Að sögn Gunnars hefur aðlögun
samninga að vinnutímatilskipun Evr-
ópusambandsins einnig verið til skoð-
unar í yfirstandandi kjaraviðræðum
og segir hann ljóst að breyta þurfi
ákvæðum sem tengjast greiðsluregl-
um um lágmarkshvíldartíma.