Morgunblaðið - 03.04.1997, Qupperneq 29

28 FIMMTUDAGUR 3. APRÍL1997
MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 3. APRÍL 1997 29
STOFNAÐ 1913
ÚTGEFANDI: Árvakur hf., Reykjavík.
FRAMKVÆMDASTJÓRI: Hallgrímur B. Geirsson.
RITSTJÓRAR: Matthías Johannessen,
Styrmir Gunnarsson.
BRESTUR í VERK-
FALLSBOÐUNUM
Alþýðusamband Vestfjarða hefur frestað verkföllum þeim,
sem hófust á vegum þess á miðnætti í fyrrinótt. Raun-
ar var orðið ljóst, að lítil samstaða var um þessa verkfallsboð-
un á Vestfjörðum. Verkalýðsfélögin í Bolungarvík og á
Tálknafirði tóku ekki þátt í verkfalli ASV. Á Þingeyri hafði
ekki verið boðað verkfall. Þetta þýddi i raun að verkfall
Alþýðusambands Vestfjarða hafði takmörkuð áhrif. Forráða-
menn ASV hafa nú horfzt í augu við þessar staðreyndir og
frestað því verkfalli, sem skollið var á en takmörkuð þátt-
taka var í.
Eftir þá samninga, sem gerðir hafa verið á hinum al-
menna vinnumarkaði er auðvitað alveg ljóst, að vinnuveitend-
ur hvorki vilja né geta gert samninga við verkalýðs- og laun-
þegafélög, sem enn hafa ekki samið, um önnur kjör en þau,
sem samið hefur verið um við þorra almennra launþega í
Iandinu. Þess vegna gat verkfall á Vestfjörðum ekki leitt til
annars en umtalsverðs fjárhagslegs tjóns fyrir launþega í
þeim landshluta. Hið sama á við um aðra starfshópa, sem
ósamið er við.
Almenningur mun eiga erfitt með að skilja hvers vegna
einstakir starfshópar eru ekki tilbúnir að semja um þær kjara-
bætur, sem fulltrúar meginþorra launafólks hafa samið um.
Þeir starfshópar, sem kynnu að efna til verkfalla úr því, sem
komið er, hvort sem um er að ræða bankamenn, flugvirkja,
flugmenn eða aðra slíka sérhæfða starfshópa mundu ekki
eiga samúð hins almenna borgara í slíkum vinnudeilum,
heldur þvert á móti.
Þegar litið er á þessa stöðu í heild er þess vegna ekkert vit
í öðru fyrir verkalýðsfélögin á Vestfjörðum og aðra starfs-
hópa, sem enn hafa ekki gert nýja kjarasamninga en að
fylgja þeirri meginlínu, sem lögð hefur verið í samningunum.
Það sama á við um opinbera starfsmenn. Þeir munu ekki
geta haldið því fram í þeim kjarasamningum, sem framund-
an eru, að þeir eigi inni frekari leiðréttingar, en það hefur
verið ein höfuðröksemd þeirra í samningaviðræðum á undan-
förnum árum. Þvert á móti er ljóst að staða þeirra hefur
batnað svo um munar.
Lífeyrismál hafa verið töluvert í brennidepli í kjaraviðræð-
um. Ekki er ósennilegt að spurningar eigi eftir að vakna
um stöðu almennra launþega í lífeyrismálum, þegar menn
fara að bera hana saman við lífeyrisréttindi opinberra starfs-
manna.
SKULDIR HEIMILANNA
UNDANFARIN misseri hefur mikið verið rætt um slæma
skuldastöðu heimilanna og hafa stjórnvöld gert ýmsar
ráðstafanir til þess að aðstoða fólk í fjárhagsvandræðum.
Ástandið er mun betra en talið var samkvæmt skýrslu sem
Seðlabankinn gerði fyrir félagsmálaráðherra. I skýrslunni
kemur fram, að þrátt fyrir miklar skuldir eru yfirleitt til
eignir á móti og ástæða skuldasöfnunar er yfirleitt fjárfest-
ing í húsnæði eða menntun. Hvorttveggja er af hinu góða
og einnig sú staðreynd, að langflestir standa í skilum eða
semja um lánin áður en í óefni er komið.
Skuldir og vanskil einstaklinga við innlánsstofnanir, lífeyr-
issjóði, Húsnæðisstofnun, greiðslukortafyrirtæki og Lánasjóð
íslenzkra námsmanna eru áætlaðar 276 milljarðar í árslok
1994. Þar af voru skuldir við banka og sparisjóði 21%, við
lífeyrissjóði 13%, námslánaskuldir 14%, húsnæðisskuldir 52%
og vanskil á greiðslukortum 0,2%. Meðalskuldir fjölskyldna
voru um 1,8 milljónir króna. Til 70% skuldanna var stofnað
eftir árið 1990.
Sá stöðugleiki i efnahagsmálum, sem ríkt hefur mestan
hluta þessa áratugar auðveldar heimilunum mjög að ráða
við þessar skuldir. Yfirgnæfandi meirihluti langtímalána er
verðtryggður og hin litla verðbólga gerir það að verkum,
að höfuðstóll skuldanna hækkar sáralítið a.m.k. ef miðað
er við þróunina á síðasta áratug. Þá er ljóst, að þeir kjara-
samningar, sem nú hafa verið gerðir gera fólki kleift að
gera áætlanir nokkur ár fram í tímann, annars vegar vegna
þess, að fyrirsjáanlegt er, hvernig laun hækka næstu þrjú
árin og jafnframt að hvaða marki tekjuskattur lækkar á
sama tíma.
Kauphækkanir og tekjuskattslækkun leiða svo til þess,
að kaupmáttur launa fólks eykst verulega og um leið bol-
magn þess til að greiða niður skuldir sínar. Það efnahagsum-
hverfi, sem smátt og smátt hefur orðið til á þessum áratug
er því líklegt til að stuðla að umtalsverðri lækkun skulda
bæði fólks og fyrirtækja á næstu árum.
4--
Meðferð tilboða í hverfilsamstæður vegna Nesjavallavirkjunar
Ábyrgðaryfirlýsing vegna hreinsunar Háfsfjöru lögð fram í gær
UTBOÐ Hitaveitu Reykja-
víkur á hverfilsamstæðum
í orkuver á Nesjavöllum
hefur dregið nokkurn dilk
á eftir sér. í fyrstu var gerð athuga-
semd við ákvæði um ígildisviðskipti
sem spyrða átti við útboðið en fallið
var frá þar sem það samræmdist
ekki útboðsreglum EES. Eftir að fyr-
ir lá tillaga Innkaupastofnunar
Reykjavíkur um að taka tilboði frá
Mitsubishi kærði umboðsmaður Sumi-
tomo málsmeðferðina til fjármála-
ráðuneytis og hefur kærunefnd út-
boðsmála málið nú til athugunar en
þessi tvö japönsku fyrirtæki buðu
lægst. Málið var þó ekki stöðvað og
fyrir liggur samhljóða samþykki borg-
arráðs frá næturfundi annars páska-
dags um að ganga að tilboði Mitsu-
bishi.
Fjögur tilboð bárust í hverfilsam-
stæður Nesjavallavirkjunar í lokuðu
útboði en fimm aðilum var gefinn
kostur á að bjóða. Tilboðin voru opn-
uð í Ráðhúsinu 19. febrúar á vegum
Innkaupastofnunar Reykjavíkurborg-
ar og var tilboð Sumitomo lægst,
1.276 milljónir króna eða 76,1% af
kostnaðaráætlun ráðgjafa Hitaveit-
unnar. Tilboð Mitsubishi var 1.336
milljónir sem er 79,7% af kóstnaðar-
áætlun, tilboð GEC Alsthom í Frakk-
landi var 85% af áætluninni og hæst
bauð spánska fyrirtækið Ansaldo
Energia, 1.657 milljónir sem var
98,8% af áætluninni.
Tilboð metin
Mikil vinna fór nú í hönd hjá full-
trúum Hitaveitunnar og ráðgjafa að
meta tilboðin. Kom f ljós að ekkert
þeirra var fyllilega í samræmi við
útboðslýsingu og var ákveðið að óska
viðræðna við þá tvo bjóðendur sem
helst komu til greina, Mitsubishi og
Sumitomo. Fóru fram viðræður um
fjármála- og tæknihlið tilboðanna
dagana 7. til 13. mars. Nokkrir full-
trúar hinna japönsku framleiðenda
tóku þátt í þessum viðræðum, mis-
margir í hvert sinn og misjafnlega
hátt settir.
Fjögur mismunandi tilboð bárust
frá Mitsubishi og lá mismunur þeirra
m.a. í því að flytja hverflana í stærri
einingum til landsins og á virkjunar-
stað en ráð var fyrir gert í útboðs-
gögnum og í minna umfangi vara-
hluta. Verkfræðistofa Guðmundar og
Kristjáns hf. og Rafteikning hf. gáfu
Hitaveitunni umsögn um japönsku
tilboðin og gerðu tillögu um val á
framleiðanda. Niðurstaða þeirra var
sú 14. mars að báðir væru jafnhæfir
og búnaður sambærilegur en að tilboð
Mitsubishi væri hagstæðara og lögðu
þeir til að því yrði tekið.
Hinn 19. mars senda umboðsmenn
Sumitomo, Bræðurnir Ormsson ehf.,
Innkaupastofnun Reykjavíkur at-
hugasemdir við samanburð tilboð-
anna og óska eftir viðræðum. Jónas
Matthíasson verkfræðingur gerir
þessar athugasemdir fyrir hönd
Bræðranna Ormsson og nefnir atriði
eins og meðferð varahlutaþáttar til-
boðsins, lækkun vegna stjórnbúnaðar,
breytingu á efnisvali keppinautar
varðandi eimsvala (kæli- og þéttiturn-
ar vegna gufu) þar sem hann hafi
fengið að breyta úr ryðfríu stáli í tít-
an án þess að viðbótarkostnaður
kæmi til og fleira.
Villa af ráðnum hug?
Um lækkun vegna stjórnbúnaðar
segir hann að Mitsubishi hafí reiknað
inn í tilboð sitt svonefnt SCADA kerfi
sem útboðsgögn segi ótvírætt að eigi
ekki að vera með og telur það orka
mjög tvímælis en lækkunin nemur
rúmum 68 milljónum króna. „Það er
enginn kominn til með að fullyrða
neitt um það, af eða á, hvort hér
hafi MHI af ráðnum hug innbyggt
leið fyrir sig til að lækka tilboðið,
eftir opnun, ef þurfa þætti eða hagn-
ast ella,“ segir verkfræðingurinn.
Fulltrúar Sumitomo senda Inn-
kaupastofnun fleiri bréf og gera 21.
mars athugasemd við þyngd hverfl-
anna. Segja þeir að útboðsgögn leyfi
aðeins 80 tonna þunga með flutnings-
tæki og óska athugunar á hvort
þyngd hverfla frá Mitsubishi standist
þar sem fyrirtækið hyggist flytja þá
samsetta í stærri einingum. Stangast
hér á upplýsingar frá umboðsaðilun-
um þar sem Hekla hf., umboðsaðili
Mitsubishi, staðhæfir að leyfi hafi
Kapphlaup
borgar og fjár-
málaráðuneytis
Kæra umboðsmanns Sumitomo á málsmeð-
ferð í útboði vegna Nesjavallavirkjunar varð
til þess að borgarráð flýtti reglulegum fundi
sínum um einn dag og ákvað að taka tilboði
Mitsubishi. Jóhannes Tómasson rekur gang
mála og sjónarmið aðila.
Morgunblaðið/Júlíus
FLÓKINN búnaður er í gufuaflsvirkjun og tóku borgaryfirvöld
til skoðunar tilboð frá tveimur japönskum framleiðendum, Mitsu-
bishi og Sumitomo.
fengist frá Vegagerð ríkisins til flutn-
ings á þyngri hlut en 80 tonnum en
umboðsaðili Sumitomo segir slíkt leyfi
ekki liggja fyrir.
Tveimur dögum síðar berst Inn-
kaupastofnun enn erindi frá Bræðr-
unum Ormsson og nú ásamt bréfi frá
Othari Erni Petersen lögmanni þar
sem farið er nánar í fjölmörg lagaleg
atriði varðandi meðferð tilboða og er
óskað eftir að greinargerð lögmanns-
ins verði lögð fyrir stjórn Innkaupa-
stofnunar og að frestað verði af-
greiðslu á tillögu Hitaveitunnar um
val á framleiðanda. Athugasemdir
Sumitomo eru m.a. um lækkun til-
boða vegna leiðréttinga á varahlutum
sem talin er ótrúleg, lækkun um 68
milljónir sem talin er lækkun á stjórn-
búnaði sem svo segi um í bréfi Hita-
veitunnar 16. mars:....ennfremur
hafa viðræður leitt í ljós leiðréttingu
á tilboði í stjórnbúnað þar sem um
augljósa mistúlkun útboðsgagna var
að ræða.“ Einnig gerir hann athuga-
semd við að Mitsubishi skuli leggja
fram fleiri tilboð en iesin voru upp
við opnun þeirra.
Hitaveita Reykjavíkur og ráðgjafar
svara þessum athugasemdum með
bréfum til Innkaupastofnunar 23. og
25. mars. í samanburðartöflu sem
fylgdi síðara bréfinu kemur fram að
verð með samræmdum varahluta-
birgðum tilboðsgjafa er þannig að
Sumitomo býður 1.250 milljónir króna
og Mitsubishi 1.236 milljónir, þ.e. til-
boð sem nefnt er case 2.
Jafnræðis gætt
Stjórn Innkaupastofnunar Reykja-
víkur óskaði eftir umsögn borgarlög-
manns í framhaldi af athugasemdum
Bræðranna Ormsson og segir Hjör-
leifur Kvaran þar að jafnræðis hafi
gætt milli Mitsubishi og Sumitomo
við meðferð tilboða. í framhaldi af
því samþykkir stjórn Innkaupastofn-
unar daginn eftir að leggja til við
borgarráð að tekið verði tilboði
Mitsubishi og var málið rætt á borg-
arráðsfundi þann dag en ákvörðun
frestað um viku.
Miðvikudaginn 26. mars kærir full-
trúi Sumitomo til fjármálaráðuneytis-
ins þá ákvörðun Innkaupastofnunar
að taka tilboði Mitsubishi. Fjármála-
ráðuneytið vísar kærunni sama dag
til kærunefndar útboðsmála og fer
fram á við Innkaupastofnun Reykja-
víkur að hún stöðvi útboðsfram-
kvæmdir. Kærunefndin fundar þegar
laugardag fyrir páska og kemst að
þeirri niðurstöðu að ráðuneytið hafi
fulla lögsögu í málinu miðað við kæru-
gögn og að því sé rétt af ráðuneytinu
að óska strax eftir bráðabirgðastöðv-
un fyrirhugaðra lokaaðgerða í tilefni
af útboðsgerðinni. Segir að kæru-
gögnin gefí réttmætt og fullnægjandi
tilefni til efasemda um að fylgt hafi
verið grundvallarreglum um jafnræði
aðila sem krafist er við útboð á Evr-
ópska efnahagssvæðinu. Segir jafn-
framt að upphæðin sem felist í lækk-
un tilboðs Mitsubishi sé svo há að
þegar af þeirri ástæðu sé réttmætt
álitamál hvort það að bjóða hana fram
og fallast á tilboðið þannig breytt
geti samræmst viðteknum og lög-
mæltum reglum um útboðsferli á því
sviði sem hér um ræðir.
Klukkan 18 annan páskadag hitta
Friðrik Sophusson fjármálaráðherra
og Magnús Pétursson ráðuneytisstjóri
Ingibjörgu Sólrúnu Gísladóttur borg-
arstjóra og Hjörleif Kvaran borgar-
lögmann þar sem staðan í málinu er
rædd. Ráðherra kveðst hafa lögsögu
í málinu og lýsir borgarstjóri sig and-
vígan þvi. Upplýsir ráðherra á fundin-
um að ákvörðun ráðuneytisins muni
liggja fyrir að morgni 1. apríl.
I framhaldi af þessum fundi ákveð-
ur borgarstjóri að kalla borgarráð
saman strax um kvöldið og hófst sá
fundur klukkan 22 eftir að tekist
hafði að ná til borgarráðsfulltrúa
heima eða á heimleið í lok páska.
Heyra slíkir kvöldfundir borgarráðs
til algerra undantekninga. Var málið
þar rætt frá ýmsum hliðum og þar
lágu m.a. fyrir bréf ijármálaráðuneyt-
is með tilmælum um frestum útboðs-
framkvæmda og minnisblað borgar-
iögmanns um kæru Sumitomo. Þar
segir meðal annars að ljóst sé af lög-
um nr. 52/1987 og nr. 55/1993 að
kæruheimild til ráðherra sé bundin
við að brotin séu ákvæði laganna um
útboð á Evrópska efnahagssvæðinu
en ljóst sé að borgaryfirvöld hafi ekki
brotið þau. Enginn ágreiningur sé um
að borgin hafí farið eftir þeim í hví-
vetna. „Kærandinn er hins vegar
óánægður með að við hann skyldi
ekki vera samið og vill bera það und-
ir fjármálaráðherra. Til þess er engin
lagaheimild. Afskiptavald ráðherra
með sveitarstjórninni er vitaskuld
stranglega bundið við heimildir þær
sem honum eru fengnar í lögunum.
Hann hefur ekkert vald til að taka
fram fyrir hendur sveitastjórnar við
samanburð á tilboðum og ákvörðun
um við hvern beri að semja,“ segir í
minnisblaði borgarlögmanns.
Þriggja tíma næturfundur
Borgarráðsfundurinn stóð í þijá
tíma. Niðurstaða hans var sú að ekki
þætti tilefni til að fallast á tilmæli
fjármálaráðuneytis um að stöðva út-
boðsframkvæmd um ótiltekinn tíma
og féllst borgarráð á tillögu stjórnar
Innkaupastofnunar um að taka tilboði
Misubishi Corporation, case II. Inn-
kaupastofnun borgarinnar hefur þeg-
ar tilkynnt Mitsubishi ákvörðun borg-
aryfirvalda.
Borgarstjóri tilkynnti fjármálaráð-
herra þessa ákvörðun borgarráðs með
bréfi 1. apríl. Fjármálaráðherra ítrek-
ar þá skoðun í bréfi til borgarstjóra
1. apríl að hann hafi lögsögu í mál-
inu. Harmar hann að borgaryfirvöld
skuli þegar hafa tilkynnt Mitsubishi
ákvörðun sína þrátt fyrir tilmæli ráðu-
neytisins og segir að þau hljóti að
bera alla ábyrgð á afleiðingum þess.
Kærunefndin mun í umboði ráð-
herra halda áfram efnislegri meðferð
málsins og hefur hún sett sér nokkuð
þröng tímamörk. Sagði fjármálaráð-
herra í gær að borgaryfirvöldum hefði
verið tjáð að málið yrði afgreitt á
viku til 10 dögum. Þá hafði kærandi
getið þess að þótt ný ákvörðun yrði
jafnvel ekki tekin fyrr en 21. apríl
væri tíminn samt nægur til að standa
við tímamörk um gangsetningu
Nesjavallavirkjunar 1. október 1998.
Umboðslaun eða álit
Ágreiningurinn í þessu máli öllu
er sá hvort borgaryfirvöld hafi farið
nákvæmlega að lögum og reglum
varðandi meðferð útboða. Var rétt
að meta fleiri en eitt tilboð frá Mitsu-
bishi þar sem aðeins eitt var lesið upp
við opnunina? Fengu bjóðendur að
breyta tilboðunum þegar viðræður um
tækniatriði stóðu yfir og nutu báðir
jafnræðis? Hafa vopnin verið slegin
úr hendi kæranda með næturfundi
borgarráðs? Er málið prófmál á fram-
kvæmd útboða sem lúta orðið strang-
ari lagaákvæðum en ríkt hafa? Verð-
ur fjaliað um málið á fundi borgar-
stjórnar í kvöld og ákvörðun um kaup
á búnaði frá Mitsubishi dregin til
baka?
Ljóst er að kærunefnd heldur
áfram starfi sínu og gefur fjármála-
ráðherra efnisleg ráð, jafnvel í næstu
viku. Þyki málsmeðferð athugaverð
hefur kærandi vart aðrar leiðir en
kæru til eftirlitsstofnunar EES, dóm-
stólaleið með lögbanni en slíkt myndi
þýða kostnað við verulegar trygging-
ar sem krafist yrði. Umboðsmenn
beggja telja málið fulit eins mikið
snúast um að koma búnaði sínum að
og að farið sé að öllum leikreglum í
útboðinu fremur en að nokkurra millj-
óna króna umboðslaun skipti sköpum.
-U
Krafist verður tímasettrar
áætlunar um lok hreinsunar
EIGANDI og trygging-
arfélag Víkartinds
lögðu í gær fram yfir-
lýsingu þar sem
ábyrgst var gagnvart Djúpár-
hreppi og heilbrigðiseftirliti
Suðurlands að kostnaður við
hreinsun Háfsfjöru yrði greidd-
ur, ef hreinsunarstarf teldist
ekki fullnægjandi að mati þess-
ara aðila. Er miðað við að kostn-
aðurinn fari ekki yfir 50 milljón-
ir króna. Guðmundur Bjarnason
umhverfisráðherra sagði að
þessi ábyrgðaryfirlýsing væri
mikilvægur áfangi. Hann sagði
að á fundi sínum með fulltrúum
hreppsins og heilbrigðiseftirlits-
ins í gær hefðu menn verið sam-
mála um að krefjast tímasettrar
áa'Hunar um hvenær hreinsun
lyki og jafnframt vildu menn
ýta á eftir losun farms úr skip-
inu. Þorgeir Örlygsson prófessor
telur að eiganda Víkartinds beri
að fjarlægja skipsflak og góss
af strandstað á sinn kostnað og
geti ekki firrt sig ábyrgð á því
að fjarlægja farm úr skipinu.
Eigandi og tryggjendur Vík-
artinds fengu frest til hádegis í
gær til að leggja fram 50 millj-
óna króna tryggingu vegna
hreinsunarstarfsins. I ábyrgðar-
yfirlýsingu, sem þeir lögðu fram
hjá umhverfisráðuneytinu í gær,
kemur fram að ábyrgðin nær
til þess ef hætt verður við
hreinsunarstarf áður en því telst
lokið, eða ef það telst ekki full-
nægjandi miðað við íslensk lög.
Hollustuvernd er falið að meta
hvort hreinsun fjörunnar telst
fullnægjandi. Ef eigandi og
tryggjendur þurfa að greiða fyr-
ir frekari hreinsun er umhverfis-
ráðuneytinu falið að hafa milli-
göngu um slíkar greiðslur.
„Við lítum svo á að hér hafi
náðst mikilvægur áfangi í þessu
erfiða máli,“ sagði Guðmundur
Bjarnason umhverfisráðherra í
samtali við Morgunblaðið í gær.
„Við funduðum með fulltrúum
Djúpárhrepps, Sambands sveit-
arfélaga á Suðurlandi og heil-
brigðiseftirlits Suðurlands og
það var sameiginlegt álit okkar
að það bæri að krefjast tímasettrar
framkvæmdaáætlunar um hreinsun-
ina, svo við sjáum hvenær ástæða
er til að grípa inn í, gangi sú áætlun
ekki eftir. Þá teljum við líka að það
þurfi að herða á aðilum við að ráð-
ast á þann farm sem eftir er í skip-
inu, svo ekki berist sífellt meira sorp
upp á ströndina. Þar hefur umhverf-
isráðuneytið enga lögsögu, svo lög-
gæsluyfirvöld þyrftu að koma þar
að. Það er hins vegar mikilvægt að
það gangi ekki hér eftir eins og hing-
að til, lítið eða ekkert.“
Lögin endurskoðuð
Á fundi ríkisstjórnarinnar í gær
var rætt hvort ástæða væri til að
endurskoða núgildandi lög um skips-
strönd og vogrek, en þau eru frá
1926. „í ljósi reynslunnar af þessu
strandi telur dómsmálaráðherra
ástæðu til að endurskoða þau og
skýra ákvæði um stjórnvaldsaðgerðir
þegar svona kemur upp á,“ sagði
Guðmundur.
„Umhverfisráðuneytið og sam-
gönguráðuneytið munu eiga aðild að
þeirri endurskoðun. í ríkisstjórninni
kom fram að rétt væri að skipseig-
andinn og tryggingafélag hans önn-
uðust málið áfram. Menn geta verið
klókir eftir á og sagt að það hefði
átt að taka forræði málsins af þeim,
en þeir lýstu yfir strax í upphafi að
þeir ætluðu að hreinsa fjörur, losa
farminn, ná olíunni og fjarlægja
skipið. Þetta hefur hins vegar allt
gengið miklu hægar en okkur hefur
þótt viðunandi. Þó virðist ætla
að takast að ná olíunni fyrir
helgi."
Ráðuneytisstjórar dómsmála-
ráðuneytis og umhverfisráðu-
neytis, þeir Þorsteinn Geirsson
og Magnús Jóhannesson, óskuðu <
eftir því við Þorgeir Örlygsson
prófessor að hann kannaði hver
væri réttur og skylda stjórnvalda
til íhlutunar og afskipta lögum
samkvæmt, þegar skipsstrand
verður. Óskuðu þeir eftir að
Þorgeir kannaði málið út frá
strandi Víkartinds.
Þorgeir skilaði áliti sínu fyrir
nokkru. Helstu niðurstöður hans
eru, að eiganda Víkartinds beri
samkvæmt íslenskum lögum að
fjarlægja skipsflak og góss af
strandstað á sinn kostnað. Hann
geti ekki firrt sig ábyrgð af því
að fjarlægja farm úr skipinu, svo
sem hann hefði haldið fram.
Einnig beri skipseiganda sam- '
kvæmt íslenskum lögum að
hreinsa olíu og spilliefni, sem
stafi frá strandinu, á sinn kostn-
að. Þorgeir bendir á, að skipseig-
andinn hafi keypt sér ábyrgðar-
tryggingn, sem haldi honum
skaðlausum af kostnaði þessu
samfara.
Skip og góss að veði
Þá segir Þorgeir, að eigandi
skipsins hafi gefið það í skyn,
að hann ætli sjálfur að annast-*.
björgun skipsins. Hann hafi hins
vegar ekki gengið frá samning-
um þar að lútandi með sam-
þykki lögreglusijóra né heldur
sett tryggingar í samræmi við
lög um skipsströnd og vogrek.
Meðan björgunarsamningur
hafí ekki komist á sé forræði
skips og góss í höndum lögreglu-
stjóra, þar til önnur skipan hafí
verið á því gerð. Á meðan svo
sé, sé skip og farmur að veði til
tryggingar öllum kostnaði, sem
af strandi leiði. Verði gerður
björgunarsamningur, á grund-
velli strandlaganna, beri skips-
eiganda að setja lögreglustjóra
tryggingu, sem hann meti full- < ~
nægjandi. Þegar slík trygging
hafi verið sett, verði að ætla að
áðurnefndur veðréttur í skipi og
farmi falli niður, enda sé trygging-
unni ætlað að koma í stað veðrétt-
arins og tryggja hið sama.
Hreinsunarstarf gengur vel
„Við erum núna að vinna að því
að ná saman öllu stærra dóti í fjör-
unni, timbri, pappir og fleiru og
koma því á urðunarstað. Við förum
áreiðanlega langt með þetta í þess-
ari viku, en svo tekur við handavinna
um helgina við að tína smærra rusl,“
sagði Guðjón Sveinsson, eigandi
Vökvavéla hf. á Egilsstöðum. Fyrir- ;
tækið sér um hreinsun Háfsfjörunn-
ar, sem undirverktaki Skipatækni hf. t
Þegar Morgunblaðið hafði tal af
Guðjóni um miðjan dag í gær voru
átta menn við hreinsunarstarf á
vinnuvélum á sandinum. Nokkuð
hvasst var og gerði það mönnum
erfitt fyrir, en vonast var til að lægði
með kvöldinu. Unnið er við hreinsun-
ina frá kl. 7.30 á morgnana til kl.
21 á kvöldin.
„Við förum með þetta á gamlan
urðurnarstað uppi undir Þykkvabæ,"
sagði Guðjón. „Við erum að ganga
frá samningum við björgunarsveitir,^
íþróttafélög, og fleiri hópa, sem vilja
taka að sér að ganga um sandinn
um helgina og tína smærra ruslið.
Skátar hafa þegar tilkynnt að þeir
ætli að senda hundrað manna hóp
og aðrir svara okkur fyrir helgi. Við
verðum bara að vona að veðrið hald-
ist skaplegt, því við hreinsum ekki
ef hann fer að snjóa.“ ^
Morgunblaðið/Júlíus
ANNAR krani Víkartinds hefur verið réttur í lóðrétta stöðu miðað við núver-
andi legu skipsins og er björgunarmönnum því ekkert að vanbúnaði að hífa
gáma frá borði.
Krani Víkartinds réttur við í gær
Losun farms hefst
innan tíðar
„ÉG ER mjög ánægður með ár-
angurinn í dag. Ég held að það
hafi aldrei áður tekist að gera
þetta, enda engum dottið I hug
að reisa 100 tonna krana í 37°
halla svo hann standi lóðréttur,“
sagði David G. Parrot, forstjóri
Titan-björgunarfélagsins, í sam-
tali við Morgunblaðið síðdegis í
gær. í gær tókst að rétta annan
krana Víkartinds við og var hafist
handa um kvöldmatarleytið að
sjóða hann fastan í nýrri stöðu.
Vonast er til að hægt verði að
byrja að hífa gáma frá borði í
kvöld eða í fyrramálið.
David Parot sagði að ekki væri
hægt að nota kranann strax eftir
að Iogsuðu lyki, því stálið yrði að
fá að kólna alveg, ættu festingam-
ar að halda. „Skipið getur auðvit-
að færst til, en kraninn á að þola
10° halla frá núverandi stöðu og
við vonum að það færist aldrei
meira en það. Við verðum jafn-
framt að vona að veðrið haldist
skaplegt, svo við getum náð gám-
unum frá borði.“
Veður var gott á strandstað í
gær, kalt en bjart og vindur af
landi, svo sjórinn var kyrr. „Ég
er mjög bjartsýnn á að okkur tak-
ist að ná farminum frá borði. Það
ætti alla vega að ganga mjög
greiðlega með gámana sem enn
eru á dekki, en það gengur áreið-
anlega seint að ná gámunum í
lestunum. Við verðum að tryggja
fullkomlega öryggi þeirra sem að
þessu vinna, til dæmis manna sem
verða að láta sig síga að gámunum
til að koma á þá böndum. Við
munum ganga eins langt og við
getum, en við ætlum ekki að vera
með neina fífldirfsku. Ég get því
ekki giskað á hve langan tima
verkið tekur.“
Dæling olíu sækist vel
Haldið var áfram að dæla olíu
úr tönkum Víkartinds í gær og
sóttist verkið ágætlega. Síðdegis
var talið að sjór væri kominn í
olíuna og var verkinu frestað.
Vonast er til að dælingu olíunnar
Ijúki að fullu fyrir helgi.