Morgunblaðið - 24.04.1997, Qupperneq 34

34 FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 1997
MORGUNBLAÐIÐ
HALIM AL ELUR DÆTURNAR UPP í TRÚARSKÓLUM
Ætlaði alltaf
með þær til
Tyrklands
I þessu viðtali sem Elín Pálmadóttir átti
við Halím A1 í Istanbúl kemur m.a. fram
að hann hafði reynt að komast með dætur
sínar úr landi áður en hann seinna fékk leyfí
til að fara með þær til Tyrklands í tveggja
mánaða sumarfrí, sem þær hafa ekki komið
úr síðan. Hann kveðst alltaf hafa ætlað að
ala þær upp að tyrkneskum hætti. Hann
tortryggir Sophiu umgangist hún þær ein.
17 hæða verslunarhúsnæði
sínu í Istanbúl situr Halím A1
í skrifstofu sinni. Húsið er
ekki fullinnréttað, en jafnhá
bygging hans við hliðina er öll í
útleigu. Hann kveðst hættur leður-
viðskiptum en vera nú í fasteigna-
sölu, þ.e. byggja til að leigja út.
Hefur yfír 5.000 fermetra húsnæði
að ráða til leigu og gerir það gott.
Fullbyggða húsið segir hann að sé
skráð á fyrirtæki í sinni eigu og
dætranna tveggja, en hitt eigi hann
einn. Enda sé hann kvæntur og
eigi tvö önnur lítil böm.
Blaðamaður Mbl. er kominn
þvert yfir þessa 12 milljón manna
borg í ausrigningu til þess að freista
þess að telja hann á að leyfa mynda-
töku af dætrum hans, Vesile og
Aysegul, eins og hann nefnir þær
og sleppir þá íslensku nöfnunum.
Þetta eru orðnar stórar stúlkur, 15
og 16 ára gamlar. Dagbjört Vesile
verður 17 ára 15. júní næstkom-
andi. Eftir 15 mánuði verður hún
18 ára og frjáls, því samkvæmt
tyrkneskum lögum verða unglingar
fullveðja 18 ára. Þótt það miðist
við 15 ár hjá múhameðstrúarmönn-
um, þá gildir hitt, útskýrir hann.
Hann aftekur alveg að ég fái að
taka af þeim mynd hvað þá hitta
þær. Ber fyrir sig að þær vilji það
ekki. Þær séu búnar að fá nóg af
blaðamönnum og öllum látunum.
Allir hafi þekkt þær hvar sem þær
fóru eftir að myndir voru birtar af
þeim 1992. í fímm ár hafí þau forð-
ast myndatökur og nú viti enginn
í skólanum og umhverfí þeirra
hverjar þær eru. Þær hafí talið sig
sviknar þegar móðir þeirra fór 1992
með myndir og myndbönd um þær
til birtingar. Þær segi: Ef hún ger-
ir það er hún að sýna okkur svo
allir þekki okkur, en ekkert að
hugsa um okkur.
Drepa Sophiu eða sjálfan sig
Önnur spurning brann á vörum.
í íslenskum blöðum var haft eftir
Halím úr sjónvarpsviðtali að hann
hefði ætlað að drepa Sophiu, en það
hafði ekki komið fram í útgáfunni
sem sýnd var í íslenska sjónvarp-
inu, sem stafaði víst af því að vant-
aði í það. Hafði hann þá ekki sagt
þetta eða látið sér detta í hug að
drepa hana? í fyrstu áttar hann sig
ekki á spurningunni en sagði svo:„
Já, þú átt við 1990. Það var fyrir
sjö árum á íslandi. Við áttum mjög
erfíðan tíma í nóvember-desember
1989 og fram í miðjan júní. Þetta
voru alveg ógeðslegir tímar, líkast
því að líf minn væri dautt“, segir
hann og talar íslensku. Kvartar þó
undan því að hann eigi stundum
erfitt með að finna réttu orðin og
tjá sig. Þegar hann fer að tala um
þennan tíma fer ekki á milli mála
að hann hefur hatað takmarka-
laust, með réttu eða röngu, þá sem
komu við sögu og það hatur búið
um sig fram á þennan dag.
„Sophia gerði mér lífið ofboðs-
lega erfítt. Hún fann annan karl.
Var að keyra bömin mín í bílnum
hans meðan ég var í vinnunni og
bauð honum inn á heimilið. Hún
lokaði húsinu fyrir mér, svo ég varð
að sofa á skrifstofunni. Sagði lög-
reglunni að ég berði sig. Stelpum-
ar, sem vom 6 og 7 ára gamlar,
voru inni og sáu hvernig hún fór
með mig. Þær muna þetta. Þær
tala ekki um það við mig, en þær
hafa sagt nýju konunni minni frá
því. Það var þá sem mig langaði
til að drepa þessa konu. En svo
hugsaði ég að ef ég gerði það, þá
mundi hún fara út í kirkjugarð og
ég í fangelsi, og börnin væru á
götunni. Eg lét mér líka detta í hug
að drepa sjálfan mig, en sá að þá
mundi hún bara leika lausum hala,
giftast aftur og hafa bömin okkar.
Þá sá ég að betra væri að fara og
láta hana búa í Reykjavík. En ég
lá heila nótt á bæn og bað til guðs
míns: Gefðu mér tækifæri til að
fara með bömin til Tyrklands.
Akvað að gera það ef ég gæti.“
Reyndi að flýja með börnin
Gerðirðu tilraun til að fara með
þær? „Já, ég fór með þær í ferðalag
til Egilsstaða. Ætlaði að leigja flug-
vél til Færeyja og komast svo þaðan
áfram. Var búinn að fá litla flug-
vél, en þá versnaði veðrið. Var ekki
flugveður. Ekki var heldur hægt
að fljúga neitt annað. Áður en það
var hægt komu Sophia, Jóna Rúna
Kvaran systir hennar og með þeim
Sigurður Pétur og sóttu þær. Eftir
það hugsaði ég um það dag og
nótt hvernig ég gæti farið með þær
heim með mér. Eg fór svo með þær
með fullu leyfi. Sophia sagði að ég
mætti fara með þær í tvo mánuði
í sumarleyfí til fjölskyldunnar
hérna. Þá fór heilinn á flug og ég
hugsaði að ef við færum þá gæti
hún leikið lausum hala með hverjum
sem hún kysi.“
Nú hljóta svona litlar telpur að
hafa saknað móður sinnar? „Já,
1990 söknuðu þær hennar fyrstu
mánuðina, en það lagaðist með tím-
anum og þær gera það ekki leng-
ur. Það getur verið að móðir sé
alltaf móðir í augum barna sinna.
En þetta mál okkar er mjög sér-
stakt. Þetta eru ekki lítil börn leng-
ur. Þær eru ungar stelpur, fallegar
og duglegar, sem hugsa eins og ég
og þú. Þær vilja ekki að komið sé
heim til okkar með lögreglu og til-
sjónarkonu, sem getur látið opna
með lykli ef við erum ekki heima,
eins og kom fyrir“, segir Halím og
vísar til þess að samkvæmt dómi
Morgunblaðið/Epá
HALÍM A1 á skrifstofu sinni í Istanbúi.
MOSKA Suleymans soldáns mikla, byggð á 16. öld, kallar enn
múslima til bæna mörgum sinnum á dag.
um umgengnisrétt hefur Sophia átt
rétt á að fá að hitta dætur sínar
vikulega frá síðdegi á föstudegi
fram á sunnudag en jafnan komið
að lokuðum dyrum. Dæturnar farn-
ar í burtu.
Nú hefur Sophia kært Halím fyr-
ir hvert umgengislagabrot fyrir sig,
mörg mál eru í gangi fyrir dómstól-
um og búið að dæma hann tvisvar
í nokkurra mánaða fangelsi. Þó að
helgarumgengnin sé nú að hverfa
með nýjum hæstaréttardómi og
Halím segist feginn að Sophia geti
nú ekki komið oftar heim til þeirra
á föstudögum, þá falla málin varla
niður, eða hvað? Hlaðast dómarnir
ekki upp áfram?
„Jú, það bætist við dómana, því
ég á að svara fyrir lögbrot sem ég
er þegar búinn að fremja. En mér
er alveg sama þótt ég fari í fang-
elsi, það verður hún sem tapar á
því. Börnin verða reiðari og reiðari.
Þau spyija: hver hugsar þá um
okkur? Annars er hægt að áfrýja
þessum málum og draga þau meira
og minna í þessi tvö ár. Og þá verð-
ur það orðið of seint vegna dætr-
anna, þær verða orðnar fulltíða."
En hvað hefur hann svona óskap-
lega mikið á móti því að móðirin
fái að sjá dætur sínar og þær hana?
Ekki stendur það í trúarbrögðum
hans að stía eigi móður frá börnum
sínum? „Þetta er ekkert venjulegt
mál. Ég vil það ekki af því að ég
treysti ekki Sophiu. Ég er viss um
að hún reynir að fara með þær til
íslands ef hún fær tækifæri til þess.
Og ég veit að þótt hún sviki okkur
og tæki börnin, þá færi hún ekki í
fangelsi. Mér er kunnugt um að hún
hafði áform um það og hún var
með nöfn stelpnanna skráð í pass-
ann sinn þegar hún kom hingað
1992. Þessvegna leyfði ég henni
ekki sjá börnin um sinn. Ég hefí
boðið henni að koma til okkar og
sjá þær ef ég verð viðstaddur til
að gæta öryggis, en hún vildi það
ekki. Ég þyrfti ekki endilega að
heyra hvað þær segja, en gæti t.d.
haft band í fótinn á þeim, svo þær
fari ekkert. En hún vill bara fá að
hafa þær ein. Ég verð að passa
börnin og gera enga vitleysu.“
I forræðismálinu hafði lögmaður
Sophiu sent áfrýjunardóm hæsta-
réttar í endurskoðun, eins og leyfi-
legt er þar sem um ágreining dóm-
ara var að ræða.
Nú lá fyrst fyrir nýkomnum
blaðamanni að fá að vita hvort og
hvenær sá mikilvægi lokaúrskurður
um forræðið yfír telpunum kæmi.
Spurði því Halím hvort hann hefði
nokkuð frétt af honum. „Nei, en
hefur þú nokkuð frétt?“ spurði
hann. Ekki hafði blaðamaður náð í
neinn, en hvar ætti að spyijast fyr-
ir. „í undirréttinum, hér í Istanbúl,
ég skal spyija fyrir þig hvort málið
hefur verið endursent þangað frá
hæstarétti," svaraði hann. Halím
tók upp símann, spurði eftir ákveðn-
um manni og varð eitt sólskinsbros.
Dómurinn var kominn og staðfesti
sem fyrr dóm undirréttar um að
Halím skuli hafa forræði dætranna,
en Sophia fái umgengnisrétt við
þær í Tyrklandi tvo frímánuðina frá
á sumrin, í júlí og ágúst.
Halím ljómaði og sagði: „Nú á ég
börnin. Nú getum við um fijálst
strokið."
Nú á Sophia rétt á að hitta dæt-
urnar í þessa tvo mánuði samkvæmt
dómi hæstaréttar. Hvað ætlar hann
að gera í sumar þegar framfýlgja
skal þeim rétti? Leyfa henni að fá
dætumar á heimili sitt hér í Istanb-
úl? „Við sjáum bara til 1. júlí. Ég
þarf að bera mig saman við lög-
fræðing minn og vini hvað hægt
er að gera. Ég treysti Sophiu ekki,
eins og ég sagði áðan. Hún er úlfur
í sauðargæru. Og hún er ekki tyrk-
nesk þótt hún búi hér. Við skulum
sjá hvað setur.“
Lærði allan Kóraninn
Ég spyr um stelpurnar og Halím
segir að þær séu í heimavistarskóla
og komi heim um helgar. Vesile
hafí lokið Kóranskólanum, sem tók
tvö ár. Þar lærði hún allan Kóran-
inn utanbókar frá orði til orðs, og
faðir hennar er mjög hreykinn af
henni. „Ég veit að þetta er mjög
erfítt, en hún vildi gera það. Hún
er svo greind", segir hann. „Sú
yngri, Aysegul, treysti sér ekki til
þess. Hún var bara í þessu í eitt
ár og tók svo myndlist“, bætir hann
við. Hann segist vilja styrkja þær
til að fara áfram í skóla, mennta-
skóla og jafnvel háskóla. Ekki þó
venjulegan ríkisskóla heldur einka-
skóla sem greitt er fyrir. Ekki fæst
frekari skýring á hvers konar skól-
ar það eru, en einmitt um þessar
mundir er mikil tortryggni í Tyrk-
landi út í þessa trúarskóla, sem
hefur fjölgað, og þess krafist af
stjórninni að hún fækki þeim og
leggi niður þá sem ekki eru undir
eftirliti menntamálaráðuneytisins.
Halím segir að dæturnar séu búnar
í Kóranskólanum, en Sophia, sem
ekki kvaðst vita annað en að þær
séu í skóla strangtrúaðra múslima
þar sem þær fái enga alhliða mennt-
un aðra en trúarbrögðin, hefur eft-
ir þeim frá því hún hitti þær 2.