Morgunblaðið - 24.04.1997, Blaðsíða 37

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 24. APRÍL 1997 37
fiðvörun um áhlaupið 10 mínútum áður
BJORGUN GISLANNA I LIMA
Perúskir sérsveitarmenn réðust inn í japanska sendiherra-
bústaðinn og björguðu 71 gísli, sem höfðu verið á valdi
marxískra skæruliða í 126 daga.
Japanski sendiherra-
bústaðurinn
ARASIN
140 hermenn tóku
þátt í árásinni
Gíslunum var haldið
í smáum hópum í
svefnherbergjum á
efri hæðinni
Allir skæruliðarnir 14 og tveir
hermenn iétust í árásinni
og einn gíslanna fékk
hjartaáfail og lést
Skýringar
Hermenn
—►
Gíslar
i 2013 að íslenskum tíma.
Gíslarnir fá að vita, að ráðist
verði inn í húsið.
i 2023 Sprengiefni sprengt í
göngum undir gólfi þar sem
10 af 14skæruliðum voru
í daglegum fótbolta.
i Fleiri hermenn komu inn í húsið
eftir nokkrum smærri göngum.
Hermenn köstuðu táragasi og reyk-
sprengjum inn um glugga og skutu á
skæruliða með leysimiðuðum byssum.
1 Aðaldyrnar sprengdar upp.
Hermenn notuðu stiga til að komast
upp á efri hæð og þak hússins.
Gíslarnir leiddir út um hliðardyr og
síðustu fjórir skæruliðarnir skotnir.
1 2101 Farið með gíslana í gegnum
smáhýsið og út í frelsið.
REUTERS
Alberto Fujimori, forseti Perús
Ekki gefinn
fyrir málamiðlanir
títt yfir bústaðnum. Loks var segul-
bylgjutækjum beitt til þess að stað-
setja sprengjur skæruliða.
Grafin höfðu verið nokkur göng inn
undir sendiherrabústaðinn er árásin
var undirbúin og sprengjum komið
þar fyrir. Um leið og sveit manna úr
fótgönguliði flotans braust inn í húsið
um aðalgöngin með því að sprengja
gat á gólf móttökusalarins, sem var
á jarðhæð hússins, sóttu sérsveitar-
menn úr flug- og landher inn um
lifandi
Reuter
is, í fararbroddi fyrir hópi gísla
idiherrabústaðinn.
önnur göng eða yfir veggi lóðarinnar
og umkringdu bygginguna reisulegu
á nokkrum sekúndum.
í beinni útsendingu
Hægt var að fylgjast með aðgerð-
inni í beinni útsendingu sjónvarps-
stöðva sem hafa verið með upptöku-
vélar stilltar á húsið ailt frá því skær-
uliðar laumuðu sér inn í afmælisveislu
17. desember sl. og tóku mörg hundr-
uð veislugesta í gíslingu. Langflestum
„Eftir allan þennan tíma viljum við
bara snerta þá, sjá þá og kyssa,“ sagði
Patricia Pajares, eiginkona eins gísl-
anna, lögregluforingjans Oscars Paj-
ares Merinos.
Ættingjar gíslanna þustu að sendi-
herrabústaðnum þegar ljóst var hvað
var að gerast og þegar gíslarnir voru
leiddir út, einn og einn, klöppuðu allir
fyrir þeim og íbúar í nálægum húsum
settu perúska fánann út á svalir.
Andrúmsloftið breyttist þó aðeins
þegar fréttist, að einn gíslanna hefði
fallið.
„Þetta hefur verið langur tími og
eitthvað varð að gera en ég veit ekki
hvað segja skal,“ sagði Orlinda La
Torre, mágkona dómarans, sem lést.
Áhyggjur ættingjanna minnkuðu
ekki þegar þeir fengu ekki hitta ást-
vini sína strax en þess í stað var far-
ið með gíslana á sjúkrahús til aðhlynn-
ingar. Að lokum var þó einum úr
hverri fjölskyldu hleypt inn á sjúkra-
húsið.
Hélt, að verið væri að grínast
Jesúítapresturinn Juan Julio Wicht
sagði, að hann hefði litið á það sem
hvert annað grín þegar því var hvíslað
að honum inni í bústaðnum, að gíslun-
um yrði bjargað eftir nokkrar mínút-
þeirra hafði verið sleppt en 72 voru
í haldi til lokadags.
A sjónvarpsskjánum sáust hermenn
sprengja aðaldyr byggingarinnar og
fjöldi annarra kom hlaupandi með
hvíta stiga og áður en varði voru
hermenn upp um allt hús og á þaki
þess.
Reyksprengjum og handsprengjum
var kastað inn um glugga og hermenn
skutu hnitmiðað inn í gegnum reykinn
með leysigeislastýrðum byssum, sam-
kvæmt upplýsingum talsmanna hers-
ins.
Gíslarnir höfðust allir við á efri hæð
byggingarinnar þegar látið var til
skarar skríða. Var þeim bjargað út
um hliðardyr. Kúlnahríðin dundi rétt
yfir höfðum margra gíslanna er þeir
skriðu út úr húsinu, margir fáklædd-
ir. Hinir særðu, þar á meðal Francisco
Tudela utanríkisráðherra Perú, voru
bornir út á sjúkrabörum.
Gíslarnir varaðir við
Samkvæmt leyniþjónustuheimildum
mætti ætla að áhlaupinu og frelsun
gíslanna hefði átt að vera lokið á 10
mínútum og það gæti í versta falli
leitt til þess að 70% gíslanna, eða 50
manns, létu lífið. Gíslunum var talin
trú um að aðgerðin tæki 10-15 mínút-
ur er þeir voru varaðir við 10 mínútum
fyrir áhlaupið, að sögn Gumucio sendi-
herra Bólivíu.
Hvergi kemur fram með hvaða
hætti gíslarnir fengu veður af því sem
verða vildi. Meðal gíslanna voru nokkr-
ir háttsettir foringjar úr perúska hern-
um og vissu þeir af því að til stóð að
bjarga þeim með valdi. Hermenn sem
stóðu vörð um sendiherrabústaðinn
höfðu ef til vill gefíð vísbendingu um
það sem í vændum var, því nokkrum
dögum áður klæddust þeir svörtum
stuttermabolum með myndum af her-
mönnum að klifra niður stiga úr þyrlu
og undir stóð: Frelsum gíslana.
Báðust skæruliðarnir vægðar?
Talsmaður marxísku skæruliða-
samtakanna, MRTA, sem vildi gæta
nafnleyndar, heldur því fram, að
nokkrir skæruliðanna hafi beðist
vægðar og lýst uppgjöf sinni er sér-
sveitirnar réðust inn í bygginguna.
„Fyrirmæli sérsveitanna hljóðuðu upp
á að fara inn og drepa, ekki koma til
baka með neina fanga, það hefði flækt
björgunaraðgerðina," sagði talsmað-
urinn. Hann sagði fjóra yngstu Tupac
Amaru-liðana hafa verið saman í einu
herbergi hússins, ekki í knattspyrnu-
leiknum. „Þeir urðu skelfingu lostnir
og reyndu að gefast upp,“ sagði hann.
Kvaðst hann hafa heyrt uppgjafaróp
þeirra og fylgst með gangi mála um
fjarskiptatæki sem var opið og notað
til að koma boðum milli skæruliðanna
í sendiherrabústaðnum og yfirmanna
þeirra utan hans. Alþjóðlegur tals-
maður MRTA, Isaac Velazco, sagðist
hins vegar ekki geta staðfest, að ein-
hveijir skæruliðanna í sendiherra-
bústaðnum, sem flestir voru á tán-
ingsaldri, hefðu reynt að gefast upp.
ur. „Þeir komu til mín og sögðu:
„Okkur verður bjargað eftir skamma
stund. Vertu rólegur.““
„Ég hélt þeir væru að grínast. Það
var mikið um alls konar gálgahúmor
meðal gíslanna," sagði Wicht en hann
var að tefla við perúska þingmanninn
Luis Chang Ching þegar árásin var
gerð á bústaðinn. „Við vorum svo á
kafi í skákinni, að við ætluðum ekki
að geta staðið upp þótt allt ætlaði
um koll að keyra,“ sagði Wicht.
Að árásinni lokinni og er ljóst var,
að hún hafði tekist vel, brutust út
fagnaðarlæti um alla höfuðborgina.
Bílstjórar þeyttu flauturnar, fólk þusti
fagnandi út á götur og þulirnir í út-
varps og sjónvarpsstöðvunum óskuðu
þjóðinni til hamingju.
Sigri hrósandi forseti
Gíslarnir höfðu varla verið fluttir
úr sendiherrabústaðnum þegar AI-
berto Fujimori, forseti Perús, kom
þangað brosandi og sigrihrósandi.
Fögnuðu hermennirnir honum með
hnefa og byssur á lofti.
Á sérstökum aukafundi í þinginu
hrópuðu þingmennirnir „lifi Perú“ í
hvert sinn er nefnt var nafn eins
þeirra fimm þingmanna, sem voru-
meðal gíslanna.
Lima. Reuter.
ALBERTO Fuji-
mori, forseti Perús,
er ekki vanur því
að láta neinn segja
sér fyrir verkum
og því kom það
ekki á óvart, að
hann skyldi skipa
fyrir um árásina á
japanska sendi-
herrabústaðinn í
Lima. Tókst að-
gerðin betur en
nokkur þorði að
vona og er vafa-
laust einn mesti
sigur forsetans í
þau sjö viðburða-
ríku ár, sem hann
hefur setið á valda-
stóli.
Fujimori kom í
japanska sendi-
herrabústaðinn
innan við klukku-
stund eftir árásina
og þar var honum fagnað innilega
af sérsveitarmönnunum. Þeir voru
þá búnir að frelsa gíslana, sem
höfðu verið í haldi marxískra
skæruliða í 126 daga.
Fujimori hafði áður lýst yfir, að
ekki yrði reynt að taka sendiherra-
bústaðinn nema gíslunum yrði gert
mein og japanska stjómin hafði
margoft skorað á hann að leysa
málið með friðsamlegum hætti.
Fujimori, 58 ára gamall, sonur jap-
anskra innflyljenda, var hins vegar
samkvæmur sjálfum sér þegar hann
ákvað að Iáta til skarar skríða.
Hann hefur aldrei gefið eftir þuml-
ung í stríðinu við skæmliða í land-
inu.
Fujimori samdi heldur ekki að
þessu sinni og kom það ekki á óvart
þeim, sem hafa fylgst með honum
i embætti. Þegar hann tók við var
efnahagslífið í
Perú í rúst; kom-
múnískar skærul-
iðahreyfingar
létu mikið að sér
kveða; herinn
reyndi að ræna
völdum; eitur-
lyfjaverslun var
mikil; dómskerfið
og þingið spillt og
getulaus og til að
krydda allt saman
snerist eiginkona
forsetans gegn
honum.
Fujimori fædd-
ist 28. júlí 1938, á
þjóðhátíðardegi
Perúmanna.
Lagði hann stund
á verkfræði og
var prófessor í
þeirri grein þeg-
ar hann hellti sér
út i pólitíkina og
forsetakosningarnar 1990 sem
„maður fólksins". Naut hann þess,
að perúskir stjórnmálamenn vom -
óvinsælir hjá almenningi og vann
sigur á heimskunnum rithöfundi og
eftirlæti hinnar ráðandi stéttar,
Mario Vargas Llosa.
Fujimori beitti sér strax fyrir
ströngum efnahagsaðgerðum, mis-
kunnarlausri baráttu gegn komm-
únískum skæruliðum og setti jafn-
vel á svið nokkurskonar valdarán
til að treysta tök sín á embættinu.
Allt varð þetta þó til að auka honum
vinsældir og í forsetakosningunum
1995 fékk hann 64% atkvæða. Um
mitt síðasta ár samþykkti perúska
þingið, að Fujimori gæti sóst eftir
þriðja kjörtímabilinu ef honum byði
svo við að horfa þannig að hugsan-
legt er, að hann muni sitja í emb-
ætti eitthvað fram yfir aldamót.
Treystu ekki
Japönum
Reuter
RYUTARU Hashimoto, forsæt-
isráðherra Japans, á frétta-
mannafundi í Tókýó í gær.
sem féll í grýttan
jarðveg á Vestur-
löndum.
Þar sem Japan-
ir hafa þótt mjúk-
hentir gagnvart
öfgamönnum
voru þeir lítt
hafðir með í ráð-
um við tilraunir
til að leysa gísla-
deiluna. Að Has-
himoto skyldi
ekki hafa verið
látinn vita af at-
lögunni gegn
skæruliðum
Tupac Amaru-
hreyfingarinnar,
þrátt fyrir að
hann ætti reglu-
leg samskipti við
perúsk stjórn-
völd, undirstrikar
það. Allt frá töku
Tókýó. Reuter.
RYUTARU Hashi-
moto, forsætisráð-
herra Japans,
harmaði að hafa
ekki verið látinn
vita af fyrirætl-
unum perúska
hersins um að ráð-
ast til atlögu við
skæruliða Tupac
Amaru-samtak-
anna í japanska
sendiherrabú-
staðnum i Lima.
Ástæðan var ein-
föld; vegna fyrri
reynslu mátu
Perú-menn það
svo, að það væri
ekki áhættunnar
virði að reyna hafa
Japani með í ráð-
um, þótt þeir einir
hefðu lögsögu yfir
bústaðnum sam-
kvæmt alþjóðalög-
um.
Japanir voru vaktir af værum
blundi í öryggismálum með áhlaup-
inu á sendiherrabústaðinn. Þeir
hafa að mestu verið lausir við að-
gerðir hryðjuverkamanna í 20 ár.
Sömdu við hryðjuverkamenn
Hámarki þótti eftirgæfni Jap-
ana ná er Takeo Fukuda, þáver-
andi forsætisráðherra, samdi við
hryðjuverkasveitir „Rauða hers-
ins“ árið 1977; sleppti 11 illvirkj-
um og borgaði þeim 6 milljónir
dollara í lausnargjald fyrir gísla
sína í Dhaka. Árin þar á undan
hafði nokkrum sinnum verið samið
við japanska hermdarverkamenn,
sendiráðsins hef-
ur hann ítrekað beðið um að farið
yrði varlega fram í málinu og ætíð
sagst vilja leita samninga við
skæruliða.
Vera kann að málið eigi eftir
að draga einhvern dilk á eftir sér
í Japan. Taka sendiherrabústað-
arins sameinaði að vísu japönsku
stjórnmálaflokkana í afstöðunni til
gísladeilunnar, en stjórnarand-
stæðingar drógu ályktanir í gær
af því að Hashimoto var ekki lát-
inn vita. „Það staðfestir að á al-
þjóðavettvangi njótum við ekki
neins álits við að leysa úr kreppu
af þessu tagi,“ sagði Takeo Nishi-
oka, framkvæmdastjóri helsta
stjórnarandstöðuflokksins.
Reuter
ALBERTO Fujimori, forseti
Perús, ræðir við fréttamenn
klæddur skotheldu vesti.