Morgunblaðið - 12.06.1997, Síða 11

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 12. JÚNÍ 1997 11
FRÉTTIR
REGLUR um veiðar norskra skipa í íslenskri lögsögu verða endurskoðaðar.
>
Islendingar endurskoða reglur um veiðar norskra skipa
Stjómvöld óánægð
með svar Norðmanna
Utanríkisráðherra Noregs
Samvinna á sviði
fiskveiða styrkt
ÍSLENSK stjómvöld eru ekki alls
kostar ánægð með svar norskra
stjórnvalda við mótmælum vegna
töku Sigurðar YE en Halldór Ás-
grímsson utanríkisráðherra segir
það þó jákvætt að Norðmenn viður-
kenni að bæta þurfi samskiptin.
Utanríkisráðherra barst í gær
formlegt svar frá Bjöm Tore God-
al, utanríkisráðherra Noregs,
vegna þessa máls. Einnig áttu
Halldór og Godal langt samtal í
síma í gærmorgun af þessu tilefni.
Koma ber í veg fyrir svona
óheppilega atburði
í bréfi norska utanríkisráðherr-
ans er farið yfir norsk sjónarmið
í málinu og ítrekað að um dóms-
mál sé að ræða, sem norska fram-
kvæmdavaldið geti ekki haft nein
áhrif á. í lok svarbréfs Godals seg-
ir að Noregur óski eftir því að eiga
vinsamleg samskipti við íslendinga
í sjávarútvegsmálum og það beri
að koma í veg fyrir að svona
óheppilegir atburðir eigi sér stað.
Lýsa Norðmenn sig reiðubúna til
viðræðna við íslendinga um hvern-
ig megi bæta þar úr þannig að
slíkt endurtaki sig ekki.
„Við emm ekki alls kostar ánægð-
ir með þetta svar en segja má að í
lok svarsins felist viðurkenning á
því að það sé nauðsynlegt að fara
yfir þessar reglur og bæta samskipt-
in að þessu leyti. Það er jákvætt,"
segir Halldór Ásgrímsson.
„Við munum núna endurskoða
reglur um veiðar norskra skipa í
íslenskri lögsögu. Við munum leit-
ast við að herða eftirlit með veiðum
þessara skipa. í framhaldi af því
mun Eiður Guðnason sendiherra
fara til Noregs og kynna norskum
stjórnvöldum okkar sjónarmið í
þessu sambandi. Við erum eftir það
tilbúnir til viðræðna um hvaða
breytingar þurfi að eiga sér stað
og hvernig þessi mál verði best
samræmd, þannig að sjómenn geti
haft eðlilegan vinnufrið á miðun-
um,“ segir Halldór.
Fara yfir anda Jan
Mayen-samkomulagsins
„Við munum jafnframt fara yfir
anda Jan Mayen-samkomulagsins.
Við teljum að þegar það var gert
hafi menn skrifað undir þann
samning í trausti þess að Norð-
menn virtu ævagamlan rétt íslend-
inga á þessum miðum, sem hafa
nýtt þau í mun meira mæli en
Norðmenn. Við erum þeirrar skoð-
unar að andi þess samkomulags
hafi ekki verið virtur upp á síðkast-
ið og sé forsenda þess að eðlileg
samskipti geti átt sér stað á þess-
um miðum,“ segir Halldór.
Ekki liggur fyrir hvenær að því
kemur að Eiður Guðnason sendi-
herra snúi aftur til Noregs en
Halldór sagði að það yrði þegar
endurskoðun reglnanna væri tilbú-
in. Vinna við hana er þegar hafin
í utanríkis- og sjávarútvegsráðu-
neytinu, með þátttöku dómsmála-
ráðuneytis. Er ekki ljóst hvenær
þeirri vinnu verður lokið, að sögn
utanríkisráðherra.
Vonuðu að Norðmenn myndu
harma þennan atburð
Aðspurður af hveiju stjómvöld
væru ekki alls kostar ánægð með
svar Norðmanna sagði Halldór að
vonast hefði verið til að Norðmenn
hefðu tekið fram í upphafi að þeir
hörmuðu þennan atburð.
„Ég átti langt samtal við Bjöm
Tore Godal í morgun, þar sem við
fórum yfir málið og ræddum fram-
haldið og það er alveg ljóst að
utanríkisráðherra Noregs þykir
þetta miður og vill leggja sig fram
um að bæta hér úr. Það er að sjálf-
sögðu nauðsynlegt að við látum á
það reyna hvað kemur út úr þeirri
samvinnu á næstunni. Þess vegna
göngum við til þess verks,“ sagði
Halldór.
BJÖRN Tore Godal utanríkisráð-
herra Noregs segir útilokað að
norskur ráðherra geti sagt skip-
stjóra á varðskipi fyrir verkum og
vísar á bug ásökunum um að fyrir
töku Sigurðar VE hafi verið stjórn-
málalegar ástæður. Hann leggur
áherslu á mikiivægi samvinnu ís-
lendinga og Norðmanna á sviði fisk-
veiðistjórnunar og hafa norsk
stjórnvöld sett fram tillögur í þá
veru í svari sem norska utanríkis-
ráðuneytið sendi því íslenska í gær-
morgun við fyrirspurn þess vegna
Sigurðarmálsins.
Godal segir að í svarinu sé út-
skýrt hvaða lagalegu leiðir málið
fari fyrir dómstólum og settar fram
tillögur um aukna samvinnu í fisk-
veiðistjórnun.
Vilja forðast sambærileg
vandamál
Hann sagði augljóst að norsk yfir-
völd vildu forðast sambærileg vanda-
mál_ í framtíðinni og sagði lagt til
að Islendingar og Norðmenn ræddu
leiðir til að styrkja samvinnu þjóð-
anna á sviði fískveiða. Hann sagði
það blasa við að þjóðirnar hefðu
sameiginlegan hag af því að stjórna
nýtingu auðlinda sjávarins í efna-
PETER Gyllested, fiskistofustjóri
Noregs, segist ekki geta útskýrt
hvað valdi hinum mikla mun á magn-
tölum Landhelgisgæslunnar annars
vegar og opinberra talna í Noregi
hins vegar á loðnu veiddri af Norð-
mönnum í íslenskri landhelgi á síð-
ustu vertíð. Eins og fram kom í blað-
inu í gær munar 25 þúsund tonnum.
Landhelgisgæslan áætlar að norsk
skip hafi veitt 85 þús. tonn en norsk
yfirvöld hafa tilkynnt um veiðar á
60 þús. tonnum.
Gyllested segir að tölur Landhelg-
isgæslunnar séu áætlaðar en norsku
tölurnar séu fengnar úr skýrslum
sjómanna við vigtun aflans í höfn.
hagslögsögum sínum og í efnahags-
lögsögunni við Jan Mayen.
„Við höfum látið í ljós vilja okkar
til samvinnu og leggjum m.a. til
gagnkvæmar heimsóknir fiskveiði-
yfirvalda. Einnig sjáum við fýrir
okkur gagnkvæmar heimsóknir á
varðskip landhelgisgæslna land-
anna,“ sagði Godal.
Aðspurður um það pólitíska sam-
hengi sem taka Sigurðar VE hefði
verið sett í af íslenskum stjórnvöld-
um, sagði Godal að fyrir því væri
enginn fótur. Hann sagði að í Nor-
egi væri algjörlega óhugsandi að
ráðherra gæfi skipstjóra varðskips
einhver fyrirmæli. „Ég fékk upplýs-
ingar frá háttsettum starfsmanni
leyniþjónustunnar á laugardag og
síðan fékk ég símtal frá starfsbróður
mínum á Islandi. Það voru fyrstu
kynni mín af málinu," sagði hann.
Godal vildi einnig minna á að
norska landhelgisgæslan hefði nokkr-
um döguin áður en Sigurður VE var
færður til hafnar tekið breska togara
við svipaðar aðstæður. Norska land-
helgisgæslan tæki ekki vægar á skip-
um ESB en íslenskum. Hún færi eft-
ir starfsreglum sem leyfðu enga mis-
munun íslenskra skipa og skipa Evr-
ópusambandsins.
Um þær efasemdir sem fram hafa
komið um að norsk skip hafi til-
kynnt að afli, sem raunverulega
veiddist í íslenskri lögsögu, hafi ver-
ið veiddur utan hennar, segist Gylle-
sted ekki geta sagt annað en það
að íslenska landhelgisgæslan verði
að framfylgja eftirliti á skilvirkan
hátt og af samkvæmni.
Gyllested segir að sömu regiur
verði að gilda fyrir alia. Öllum þurfi
að vera kunnugt um þær og þeim
verði að fylgja eftir af samkvæmni.
Þetta gildi um veiðar í norskri efna-
hagslögsögu og Landhelgisgæslan
ætti að fylgja þessum grundvallar-
reglum einnig.
Fiskistofustjóri Noregs um misræmi
í aflatölum Norðmanna og íslendinga
Gæslan verður að
fylgja reglum eftir
Viðbrögð íslendinga við töku Sigurðar VE ekki sögð í samræmi við tilefnið
Norskir fjölmiðlar gagn-
rýna norsk stjómvöld
NORSK dagblöð fjölluðu um deilu
íslendinga og Norðmanna vegna
handtöku skipsins Sigurðar VE 15
við Jan Mayen í leiðurum í gær og
í dag og voru norsk stjórnvöld
gagnrýnd. Um leið var sagt að við-
brögð íslenskra stjórnvalda hefðu
ekki verið í samræmi við tilefnið.
Dagbladet sagði í leiðara í gær
að íslenska skipið hefði verið tekið
fyrir hreina smámuni, ef marka
mætti það, sem komið hefði fram
um málsatvik. I fyrirsögn var talað
um „ofleik“. Sagði í leiðaranum að
Davíð Oddsson, forsætisráðherra
íslands, hefði haft rétt fyrir sér
með hörðum viðbrögðum og yfirlýs-
ingu um að vinaþjóðir kæmu ekki
fram hver við aðra með þessum
hætti.
Norskur ofleikur
„Hins vegar sjáum við aftur að
Noregur leggur mesta áherslu á að
hnykla vöðvana á norðurslóðum,"
skrifaði leiðarahöfundur Dagbladet.
„Það kann að vera réttlætanlegt
þegar mikilvægir hagsmunir eru í
húfi, en ekki þegar málið snýst um
misskilning í smámáli."
Dagblaðið Aftenposten tók einn-
ig upp hanskann fyrir íslendinga í
leiðara í gær, en vændi einnig ís-
lensk stjórnvöld um að ganga of
langt.
I leiðaranum sagði að geta Norð-
manna og vilji til að beita valdi í
norskri landhelgi væri mikilvægt
tæki gegn rányrkju og ólöglegum
ágangi á viðkvæma auðlind. Rétt
beiting þessa valds krefjist hins veg-
ar klókinda og sveigjanleika hlutað-
eigandi yfirvalda. „Það hefur ekki
alltaf verið sannfærandi hvernig
þessu hefur verið framfylgt þegar
erlendir sjómenn og þá sérstaklega
íslenskir eiga í hlut,“ sagði í Aften-
posten.
„Meiri óþarfi en öll
fyrri fiskistríð“
Sagði að málið hefði snúist til
hins verra þegar íslendingar sendu
mótmæli til Óslóar og gæti það enn
grafið undan samskiptum tveggja
nágranna, sem ættu að vera sam-
heijar í fiskveiðistjórnun.
„En við höfum það óþægilega á
tilfinningunni að þetta hafi verið
meiri óþarfi en öll fyrri fiskistríð
milli Noregs og íslands," sagði í
leiðaranum. „Ástæðan er einfald-
lega sú að málið virðist frá upphafí
fremur sprottið af yfirsjón, en lög-
broti af ásettu ráði og vegna þess
að báðir aðiljar virðast hafa komið
fram af meiri þvermóðsku en málið
gefur tilefni til.“
Segir síðan að aflinn hefði verið
fullkomlega löglegur hefðu norsk
yfirvöld aðeins fengið tilkynningu,
sem skipstjórinn haldi fram að hann
hafi sent. Samkvæmt upplýsingum
íslendinga hafi hann aðeins gleymt
að setja landsnúmerið fyrir Noreg,
0047, þegar hann hugðist senda til-
kynninguna.
„Sé þetta rétt snýst málið engu
að síður um formlega skyssu, sem
réttiætir norska áminningu," sagði
í Aftenposten. „En hefði strand-
gæslan ekki átt að íhuga sveigjan-
legri lausn en handtöku og drátt
bátsins í land um langa vegu í ljósi
þessara mildandi kringumstæðna?“
í blaðinu var getum leitt að því
að Davíð Oddsson kynni að hafa
sínar ástæður til að nýta málið til
fulls í pólitískum tilgangi.
„En viðbrögðin í Reykjavík bera
engu að síður keim af ýkjum þegar
kemur fram að sendiherra íslands
hafi fengið fyrirskipun um að fresta
för sinni aftur til Óslóar eftir frí.
Þar er um að ræða diplómatísk
mótmæli, sem rétt væri að geyma
og bejta f alvarlegum milliríkjadeil-
um. I þessu sambandi virka þau
nánast út í hött.“
Bent á fordæmi Breta
Var því næst bent á til saman-
burðar að pólitískir ráðamenn á
Bretlandi hefðu ekki brugðist við
svo vitað væri þegar tvö skosk fiski-
skip voru tekin við Jan Mayen og
sektuð fyrir samsvarandi brot á til-
kynningaskyldu fyrir skömmu.
í leiðaranum var að lokum skorað
á Björn Tore Godal, utanríkisráð-
herra Noregs, ætti í svari sínu til
íslendinga vegna þessa máls að eiga
frumkvæði að því að efla samskipti
ríkjanna í utanríkismálum.
Dýrkeyptur
misskilningur
Ivar Eskeland veittist hins vegar
að norskum stjórnvöldum þegar
hann flutti erindi í norska ríkisút-
varpinu. Þar sagði hann að misskiln-
ingur skipstjóra Sigurðar yrði dýr-
keyptur, þótt vitað væri að hann
hefði ekki reynt að bijóta af sér og
ekki grætt krónu á því að skilaboð-
in komust ekki til skila. Vitað væri
að hann hefði ekki ætlað að blekkja
neinn, hvorki síldina, Norðmenn, né
lögregluna í Bodo.
Sagði hann að norska lögreglan
ætti að spyija sjálfa sig hvað mörg
ár myndu líða áður en Islendingar
verði aftur reiðubúnir til að taka á
móti Norðmönnum af sáttfýsi. Lagði
hann til að Norðmenn hættu við að
krefjast sektar og greiddu Sigurði
þess í stað kostnaðinn af því að sigla
fram og til baka til Bodo.