Morgunblaðið - 15.06.1997, Síða 4

4 B SUNNUDAGUR 15. JÚNÍ 1997
MORGUNBLAÐIÐ
HVER SÁ sem fær
krabbamein verð-
ur að læra að lifa
við sjúkdóminn,“
segir Valgerður
Jónsdóttir Braun í
viðtalinu, „því það
er sagt að enginn sé læknaður af
krabbameini fyrr en hann deyr úr
einhverju öðru.“
Valgerður Jónsdótth- Braun býr í
Calgary í Kanada ásamt manni sín-
um Cal Braun eða Kalla eins og hún
kallar hann og átta mánaða gömlum
syni þeirra Ryan Alexander. Síðustu
mánuði hefur Valgerður háð hetju-
lega baráttu við krabbamein og vak-
ið aðdáun allra sem til hennar
þekkja. Eg er komin á heimili henn-
ar í suðurhluta borgarinnar þar sem
þau hjónin hafa komið sér vel fyrir.
Valgerður hefur fallist á að segja les-
endum Morgunblaðsins frá barátt-
unni við krabbameinið.
Móðir og dóttir með
krabbamein
Valgerður er elst fimm systkina.
Hún fluttist ásamt foreldrum sínum
Maríu Kroyer og Jóni Páli Guð-
mundssyni og systkinum til Kanada
árið 1982. Tveir bræður hennar búa
enn í Calgary en systur hennar búa
nú á íslandi. Fyrstu árin í Kanada
var Valgerður við nám í innanhúss-
arkitektúr. Hún kynntist tilvonandi
manni sínum Cal Braun, rafmagns-
verkfræðingi, fyrir nokkrum árum
og sumarið 1994 gengu þau í hjóna-
band. I lok síðasta sumars eignuðust
Valgerður og Cal sitt fyrsta barn og
hamingjan brosti við Valgerði. En
fyrstu mánuðir nýbakaðrar móður
áttu efth’ að verða erfiðir.
„Móðir mín greindist með ki'abba-
mein í munni fyrir tveimur árum.
Hún fór þá í erfiða geislameðferð
sem virtist hafa tekist vel. Pað leit að
minnsta kosti ekki út fyrir að
krabbameinið hefði breitt neitt úr
sér. Hún var í nokkuð ströngu eftir-
Valgerður
Valgerður ásamt
manni sínum Cal
Braun (Kalla) í
sumarfríi fyrir
rúmu ári.
ar
Krabbamein er ótrúlega algengt í ætt Val-
gerðar Jónsdóttur Braun, amma hennar,
ömmusystur, móðursystir og móðir eru
látnar úr krabbameini. Og núna, aðeins 37
ára, er Valgerður nýkomin úr erfiðri lyfja-
meðferð og uppskurði við brjóstakrabba-
meini. En Salvör Nordal komst að því að
hún er ótrúlega sterk og bjartsýn þrátt
fyrir erfiðleikana.
liti til að byrja með eins og venja er.
Mamma var hins vegar ekki dugleg
að leita til lækna ef eitthvað var að.
Síðastliðið haust ákváðu pabbi og
mamma að flytjast aftur til íslands.
Pabbi fór heim í byrjun september
en mamma ætlaði heim rétt fyrir jól-
in. Þá var hún orðin mjög veik.
Mamma lét það ekki á sig fá heldur
pakkaði niður búslóðinni og undirbjó
heimför. Það var hins vegar augljóst
að hún gekk ekki heil til skógar. Hún
þráaðist við og vildi ekki fara til
læknis. Ég held að hún hafí óttast
það versta. Henni hrakaði ört og við
sáum að hún var engin manneskja í
að fara í langt ferðalag. Loksins gafst
hún upp og við fórum með hana á
spítala. En þá var það orðið of seint.
Hún var komin með krabbamein um
allan líkamann og dó aðeins nokkrum
dögum eftir að hún var lögð inn, hinn
14. desember síðastliðinn.“
En krabbameinið var ekki aðeins
hjá móður Valgerðar. Um það leyti
sem móðir hennar var að veikjast
síðastliðið haust fann Valgerður hnút
í hægra brjósti og fór í rannsókn.
„Ég var með Ryan á brjósti en ég
tók eftir að hann vildi ekki annað
brjóstið. Þegar ég fór að athuga
þetta betur fann ég hnút í brjóstinu
sem var rannsakaður. Ég hafði farið
í brjóstaskoðun ári áður en ekkert
hafði fundist. Það getur verið að
meðgangan hafi flýtt fyrir krabba-
meinsvextinum, en þegar hér var
komið sögu fundust tvö ber í hægra
brjósti hvort um sig þriggja senti-
metra stórt. Ég fékk úrskurðinn um
að ég væri með krabbamein tveimur
dögum eftir að mamma dó.
Auðvitað var þetta ofsalega mikið
áfall. Þetta er eins og að fá dauða-
dóm og maður situr bara og grætur.
Ég hélt ég væri nokkuð vel undir
það búin að fá svona fréttir því
krabbamein er algengt í fjölskyld-
unni og ég hef horft uppá svo marga
berjast við þennan sjúkdóm. Ég hef
alltaf vitað að það væru miklar líkur
á því að ég fengi krabbamein. Ég átti
hins vegar ekki von á að fá það svona
ung. Svo voru aðstæðumar erfiðar.
Þegar hjúkrunarkonan hringdi og
spurði hvort ég gæti komið strax í
viðtal var ég að fara til pabba og
systur minnar til að undirbúa minn-
ingarathöfnina um mömmu. Þegar
ég kom upp á spítala var hjúkrunar-
konan hálfgrátandi. Þarna var ég
með þriggja og hálfs mánaða gamalt
bai-n, nýbúin að missa móður mína
og sjálf að fá úrskurð um krabba-
mein. Ég þurfti hálfpartinn að hugga
konuna. Og þannig var þetta fyrstu
dagana, ég var meira að hugga aðra
en sjálfa mig. Það var til dæmis
mjög erfitt að segja pabba fréttirnar
svona stuttu eftir lát mömmu.“
Tveimur dögum eftir að Valgerð-
ur fékk sjúkdómsgreininguna byrj-
aði hún í lyfjameðferð. Sorgin yflr
móðurmissinum fékk því lítið svig-
rúm. „Ég er alls ekki búin að fá
tíma til að syrgja mömmu. Sorgin
varð að víkja fyrstu dagana meðan
þetta var allt að gerast. Ég varð að
einbeita mér að því að lifa af. En
seinna brotnaði ég alveg niður. Það
var minningarathöfn um mömmu í
Calgary nokkrum dögum eftir lát
hennar og svo á íslandi í janúar.
Mér fannst mjög erfitt að geta ekki
farið heim og fylgt henni til grafar.
En næsta sumar ætla ég til Islands
meðal annars til að heimsækja graf-
reit hennar."
„Bara með brjóstakrabba"
„Ég hóf strax lyfjameðferðir sem
voru á þriggja vikna fresti í þrjá
mánuði. Ég vildi fara í gegnum þetta
eins og hratt og kostur var og losna
þannig fyrr. Strax eftir fyrstu lyfja-
meðferðina fann ég að annað berið í
bijóstinu hafði minnkað töluvert og
það kom í ljós að líkaminn brást
nokkuð vel við meðferðinni. Þetta
jók bjartsýnina hjá mér og það var
auðveldara að fara í næstu lyfjameð-
ferð þremur vikum seinna.
Það var erfiðast að ganga í gegn-
um óvissutímabilin. Tímabilin þegar
Nýgift og hamingjusöm.
maður veit raunverulega ekki á
hvaða stigi sjúkdómurinn er eða
hvort meðferðin komi til með að
skila einhverjum árangri. Læknarnir
vilja heldur ekki segja of mikið,
hvorki kynda undir óraunhæfa bjart-
sýni né valda svartsýni. Það er mjög
einstaklingsbundið hver áhrif lyfja-
meðferðar eru á líkamann og ómögu-
legt að segja mikið fyrirfram.
Jafnframt því að byrja lyfjameð-
ferðina fór ég í allsherjar rannsókn
þar sem athugað var hvort krabba-
mein fyndist annars staðar í líkam-
anum. Ég fékk svo að vita á gamlárs-
dag að ekkert hefði fundist annars
staðar. Þá vissum við meira hvað var
að gerast og við fórum að vera bjart-
sýnni á framhaldið. Um áramótin
héldum við Kalli uppá að ég væri
bara með brjóstakrabba."
Þó hún hafi vitað um áramótin að
sjúkdómurinn hefði ekki breitt úr sér
átti hún samt eftir að ganga í gegn-
um ýmsar aukaverkanir vegna lyfj-
anna. „Lyfin fóru ekki illa í mig og ég
var lítið sem ekkert veik efth- hverja
lvfiameðferð. Étr fann hins veuar að
stuttu eftir fyrstu lyfjameðferðina fór
hárið að þynnast, húðin í andlitinu
bólgnaði og ég fitnaði talsvert.“
Lyfjameðferð og uppskurður
„Þegar ég hóf meðferðina hafði ég
sítt, ljóst hár. Þegar það fór að þynn-
ast klippti Kalli það stutt. Eftir því
sem á leið þynntist hárið meira og
flygsur fóru úr því. Þá klippti Kalli
hárið meh’a og loks rakaði hann það
alveg af. Við vildum ráða ferðinni í
þessu efni. Það er mjög erfitt að
missa hárið smám saman. Á hverjum
morgni vaknai’ maður upp við að
meira er farið. Okkur fannst betra
að taka ráðin í okkar hendur og raka
það bara af. Kalli skemmti sér líka
konunglega við raksturinn.
Það er auðvitað mjög erfitt að
missa hárið og ég hef alltaf verið
með sítt ljóst hár. Hárið er svo stór
hluti af kvenleika og fegurð. Ég fékk
mér fljótlega hárkollu sem ég er
stundum með, sérstaklega þegar ég
fer út á kvöldin. En oftast er ég bara
með hafnaboltahatt. Ég varð vör við
að fólk horfði meira á mig úti á götu
þegar ég var ekki með hárkolluna,
en mér finnst tími til kominn að fólk
venjist því að sjá sköllóttar konur
rétt eins og sköllótta menn. Það er
alveg hægt að vera huggulegur án
þess að hafa hár. Það tók mig hins
vegar nokkurn tíma að venjast því að
vera kalt á höfðinu."
Þegar lyfjameðferðinni lauk var
ljóst að hún hafði tekist vel og berin í
brjóstinu höfðu minnkað talsvert. Þá
var uppskurður næstur á dagskrá.
„Læknarnir ræddu um að skera ber-
in og svæðin í kringum þau burt.
Þeir reyna að koma í veg fyrir að
skera brjóstið allt sérstaklega á ung-
um konum. Við Kalli ræddum þetta
mikið og ákváðum að láta taka
brjóstið. Ég tók þessa ákvörðun sér-
staklega í Ijósi þess hve krabbamein-