Morgunblaðið - 02.07.1997, Side 13

MORGUNBLAÐIÐ
LANDIÐ
MIÐVIKUDAGUR 2. JÚLÍ 1997 13
Selfosshreppur fagnar fimmtíu ára afmæli
Þjónustumiðstöð
í stöðugum vexti
SELFOSSHREPPUR var stofnaður
árið 1947 þegar byggð Sandvíkur-
hrepps, Ölfushrepps og Hraungerð-
ishrepps við Ölfusárbrúna var sam-
einuð. Stofnunin kom í kjölfar
langra og mikilla viðræðna sem
stóðu samfellt á annað ár. Að lokum
ákvað hreppsnefnd Sandvíkur-
hrepps að leita til Alþingis svo leysa
mætti málið með lagasetningu.
„Frumvarp til laga um sameiningu
Selfossbyggðar í eitt sveitarfélag"
var lagt fyrir Alþingi í desember
árið 1945. Miklar umræður urðu
um málið en frumvarpið var sam-
þykkt og öðlaðist gildi 1. janúar
1947. Hreppsnefndir Hraungerðis-
og Ölfushreppa kröfðust bóta frá
hinum nýja hreppi vegna landmissis
og glataðra tekna. Bætur voru
greiddar en eignir gamla Sandvík-
urhrepps urðu að mestum hluta
eignir hins nýja hrepps.
Aðdragandi sameiningarinnar
var sá að byggðin við Ölfusárbrú
hafði vaxið mikið á stríðsárunum
og hrepparnir þrír orðnir að einni
byggð. Ymis vandkvæði fylgdu
þessari þróun sem olli talsverðri
óánægju íbúanna. Húsið Snæland
við Austurveg 53 var á mörkum
tveggja hreppa, Sandvíkur- og
Hraungerðishrepps og var það talið
einsdæmi. Deilur urðu um það hvor-
um hreppnum húsið teldist tilheyra
en þar sem reykháfur hússins var
Hraungerðismegin var ákveðið að
fasteignagjöld og útsvar skyldu
greiðast til þess hrepps.
Selfosshreppur minnist hálfrar
aldar afmælis síns með ýmsum
hætti. Laugardaginn 5. júlí verður
barnadagskrá í Tryggvagarði þar
sem Brúðubíllinn og leiktæki munu
verða börnunum til skemmtunar.
Hápunktur afmælishátíðar Selfoss-
bæjar verður svo þann 12. júlí þeg-
ar forseti íslands og frú koma í
heimsókn og grillveisla og skemmt-
un fyrir alla bæjarbúa verður á
tjaldsvæðinu við Gesthúsið.
Fólksfjölgun og uppbygging
Kaupfélag Árnesinga og Mjólk-
urbú Flóamanna skipa stóran sess
í sögu Selfosshrepps. Áratugum
saman var atvinnulíf bæjarins tengt
þessum fyrirtækjum og flestir bæj-
arbúa sóttu vinnu hjá þeim. Þótt
enn séu þessi fyrirtæki stöndug
hafa önnur bæst við samfara
stækkun bæjarins. Selfossbær hef-
ur mikið breyst síðustu fimmtíu
árin og hefur ásýnd bæjarins tekið
breytingum síðasta áratuginn.
Karl Björnsson hefur verið bæj-
arstjóri á Selfossi síðan 1986. Hann
er fæddur og uppalinn í Reykjavík
og starfaði hjá Byggðastofnun áður
en hann tók við embætti bæjar-
stjóra. Karl segist hafa fengið góð-
ar móttökur og alls staðar mætt
mikilli velvild. Ásamt Karli tók við
ný bæjarstjórn og segir hann að
öllu nýju fólki fylgi einhverjar
breytingar. „Við fórum að sinna
skipulagsmálum og áætlanagerð
mjög vel svo framtíðarsýnin yrði
góð,“ sagði Karl.
Fólksfjölgun hefur verið ör á
Selfossi síðustu áratugi og segir
bæjarstjórinn að lífsskilyrði séu þar
mjög góð. „Það hefur komið í ljós
að ódýrt er að eiga hér íbúðarhús-
næði. Við erum með lág gatnagerð-
argjöld, fasteignagjöld eru í neðri
kantinum og lág gjöld eru til hita-
veitu og rafveitu,“ sagði bæjarstjór-
inn. Nægt framboð sé af leikskóla-
plássum, engir biðlistar, einsetinn
skóli og skólavistun sé fyrir börn
sem þurfa að vera framyfir hefð-
bundinn skólatíma.
„Atvinnuleysi er hér eins og ger-
Mikið vatn hefur runnið
til sjávar síðan Olfusár-
brú var byggð árið
1891. Byggðin við
brúna dafnaði og óx
með árunum og í sumar
halda Selfossbúar upp á
fímmtíu ára afmæli Sel-
fosshrepps. Ibúafjöldi
bæjarins hefur vaxið úr
rúmlega 800 árið 1947
í rúmlega 4000 árið
1997 og virðist upp-
bygging og gróska ein-
kenna bæinn. Rakel
Þorbergsdóttir fór til
Selfoss og kynnti sér
sögu og mannlíf
bæjarins.
svæðið sem byggðist inni í landinu
og hefur staðsetningin ráðið því að
sjávarútvegur er ekki undirstaða
atvinnulífsins. „Selfoss er fyrst og
fremst þjónustu- og verslunarbær
og hefur vaxið sem aðrar slíkar
miðstöðvar,“ sagði Karl. Hann seg-
ir að fyrir landsbyggðina sé mikil-
vægt að byggja upp sterka þjón-
ustukjarna því það sé besta byggða-
stefnan.
„Utan þess að vera þjónustumið-
stöð er sérstaða Selfoss einnig fólg-
in í því að vera skólabær," sagði
bæjarstjórinn. Bærinn þjóni nokkr-
um nágrannasveitarfélögum á
grunnskólastigi og tilkoma fram-
haldsskólans sé ekki síður mikilvæg
fyrir sveitarfélögin í kring en fýrir
Selfossbæ. Unga fólkið geti þá
komið í skólabíl til Selfoss í stað
þess að flytjast á höfuðborgarsvæð-
ið. „Það festir þá frekar rætur á
svæðinu og mér finnst vera mikið
að ungu fólki sem er að byggja hús
um þessar rnundir," sagði bæjar-
stjórinn.
Fyrir ferðamenn er ýmislegt að
sækja til Selfoss, að sögn bæjar-
stjórans. Auk veitingastaða, hótels,
gistihúsa og svefnpokapláss hafa
útivistarsvæði og sundlaug verið
endurbyggð. í sundlauginni eru
þijár rennibrautir, sérstök barna-
laug, gufubað og uppgerðir heitir
Morgunblaðið/Júlíus
KARL Björnsson bæjarstjóri er ánægður með endurnýjun sund-
laugarinnar en meðal annars voru settar upp þijár
nýjar rennibrautir.
ist og gengur. Við höfum öfluga
unglingavinnu og tökum inn ungl-
inga á aldrinum 13 til 16 ára. Á
vegum garðyrkjustjóra hefur verið
að þróast mjög áhugaverð umhverf-
isfræðsla tengd unglingavinnunni,"
sagði bæjarstjórinn.
„Við erum alltaf að fegra bæinn
okkar. Höfum til dæmis gróðursett
í eyjar á þjóðveg eitt og almennt
reynt að fegra og gera umhverfið
aðlaðandi svo fólki líði vel hérna,“
sagði bæjarstjórinn. Hann segir
Selfossbúa sinna görðum sínum
mjög vel og skógrækt sé mikil.
„I eldri hluta bæjarins er skóg-
ræktin orðin mjög skemmtileg, trén
orðin há og þétt og skjólgott í þess-
um bæjarhluta. Ég hef mjög gaman
af því að ganga um eða hjóla um
þá hluta bæjarins þar sem gróður
er mikill. Ég er ánægður með Aust-
urveginn og hvernig tekist hefur
að gera hann vistvænni og fallegri.
Það leist nú ekki öllum vel á það í
byijun að tré yrðu gróðursett á
þjóðvegi eitt en við heyrum ekki
lengur gagnrýnisraddir,“ sagði bæj-
arstjórinn.
Selfossbyggðin var eitt fyrsta
pottar. „í Grímsnesi og í kring tvö-
faldast íbúafjöldi svæðisins um
helgar og á sumrin. Þetta fólk sæk-
ir hina ýmsu þjónustu og verslanir
hingað,“ sagði bæjarstjórinn.
Sameining sveitarfélaga hefur
verið áberandi undanfarin misseri
og kosningar um þær algengar.
Selfoss er stærsti kjarninn á Suður-
landi og því eðlilegt að spyrja hvort
sameining við önnur sveitafélög sé
á næsta leiti. „Eins og er þá erum
við í ákveðnu vinnuferli með Sand-
víkurhreppi, Stokkseyrarhreppi og
Eyrarbakkahreppi. Við erum að
skoða hugsanlega sameiningu og
erum að gera samanburðarúttekt á
sveitarfélögunum. Sameining verð-
ur þó aldrei nema fólkið sjálft vilji
það og kjósi samkvæmt því,“ sagði
bæjarstjórinn. „Það hefur kosti að
stækka og efla sveitarfélög. Það
auðveldar þeim að taka fleiri og
fleiri verkefni yfir frá ríkinu og
flytja þjónustu og ákvörðunartöku
nær fólkinu.
Nýtt aðalskipulag hefur verið
gert til ársins 2015 þar sem gert
er ráð fyrir áframhaldandi stækkun
Selfossbæjar.
Sat í fyrstu
bæjarstjóminni
DIÐRIK Diðriksson sat í fyrstu
bæjarstjórn, eða hreppsnefnd, Sel-
fosshrepps sem kosin var árið
1947. Nokkrir listar voru í fram-
boði og var Diðrik kosinn sem
fulltrúi verkamanna og óháðra og
sat í hreppsnefnd tvö kjörtímabil.
„Þetta voru ólaunuð störf og unn-
in utan venjulegs vinnutíma,"
sagði Diðrik. Niðiujöfnunamefnd-
ir önnuðust útsvarsálagningar
hreppsins á þessum tíma og var
Diðrik valinn sem einn af þremur
til að annast þessar álögur. „Þetta
var heldur illa þokkað starf oft á
tíðum og ekki beinlínis þakklátt,"
sagði Diðrik hress í bragði. Fyrir
þetta starf á vegum hreppsins
vom Diðriki greidd laun.
Diðrik segir að starf hrepps-
nefndar hafi verið erfitt í byrjun
því fjármagn var af mjög skorn-
um skammti en strax hafi verið
byijað á einhverjum framkvæmd-
um. „Ég man sérstaklega eftir því
sem bærinn býr að núna eftir 50
ár sem gert var í tíð þessarar
fyrstu hreppsnefndar. Það var
keypt hér stórt land, meirihiutinn
af Selfosslandi, og bærinn nýtur
þess enn í dag að hafa byggingar-
lóðir á þessu landi,“ sagði Diðrik.
Að sögn Diðriks varð bæjarstjórn-
in að fá sérstakt leyfi sýslunefnd-
ar til þess að fjárfesta í landinu.
Á fyrsta hreppsnefndarfundin-
um var Diðriki falið að verða
slökkviliðsstjóri. „Tækjabúnaður-
inn var afskaplega fmmstæður
og lítill og erfiðleikar að komast
á milli staða. Enginn brunahani
var en lítil vatnsdæla var til sem
var furðu afkastamikil," sagði
Diðrik. Oft var kallað út í bruna
sem vom langt í burtu og útséð
um að nokkru yrði bjargað. Dið-
rik minnist brunaútkalls til Laug-
arvatns en þá logaði í skólahúsi
Morgunblaðið/Júlíus
DIÐRIK Diðriksson stendur
við nýja jeppann sinn sem
hann keyrir sjálfur og lætur
aldurinn ekki aftra sér.
þar. Sundlaugin var tóm og þurfti
að dæla á húsið með lítilli dælu
neðan úr vatninu. Hún náði bara
að austurhlið hússins en síðar
kom brunabíll frá Reykjavík á
staðinn.
Diðrik fæddist á bænum Lang-
holti í Hraungerðishreppi árið
1908. Hann var fyrst skráður til
heimilis á Selfossi árið 1931 en
hafði þá búið þar í nokkur ár.
Hann starfaði sem bílstjóri fyrir
kaupfélagið og keyrði meðal ann-
ars mjólk til Reykjavíkur.
„Bærinn byijaði að stækka
verulega þegar Mjólkurbú Flóa-
manna var byggt og þegar Kaup-
félag Árnesinga tók til starfa. Það
er hægt að telja á fingrum sér
húsin sem vom hér um þetta
leyti,“ sagði Diðrik.
„Mér finnst bærinn mjög
skemmtilegur og það er mikið
lagt í að hafa hann hirðulegan
og að ganga vel um. Bæjarstjórn-
in leggur stórfé í það árlega að
hafa snyrtilegt hér í bænum,“
sagði Diðrik.
„Bærinn vaxið
feikilega hratt“
„ÉG HELD að almennt líði fólki
afskaplega vel hér á Selfossi og
það flyst ekki mikið héðan í burtu.
Hér er eitthvert atvinnuleysi eins
og alls staðar en hér eru engar
sveiflur í tekjum, engin fiskvertíð
og fólk veit hvað það hefur yfir
árið,“ sagði Páll Árnason málara-
meistari.
Páll fluttist til Selfoss árið
1936, þriggja ára gamall, og hefur
búið þar síðan. „I þá daga var
Austurvegurinn nánast eina gat-
an í bænum og húsin hétu nöfn-
um. Engin félög voru til á þessum
tíma, hvorki verkalýðs- né stéttar-
félög, en Stangaveiðifélagið og
Bridgefélagið voru með fyrstu
félögunum sem voru stofnuð,"
sagði Páll þegar hann minntist
uppvaxtarára sinna á Selfossi.
Hann segir að í bænum hafi flest-
ir íbúarnir verið mjög ungir og
ekki hægt að tala um eldri kyn-
slóð.
„Bærinn hefur vaxið alveg
feikilega hratt. Það var nýbúið
að ganga frá 15 ára byggingar-
skipulagi þegar gaus í Eyjum. Þar
með var það skipulag búið því þá
varð feikileg fjölgun hér í kjölfar
gossins," sagði Páll. „Viðlaga-
sjóðsbyggðin var byggð hér og
svo voru alltaf einhverjir til að
fara í þau hús ef Eyjamenn fóru
til baka. Það stóð aldrei neitt
autt af þeim húsum." Fjölgunin
breytir bænuin og Páll segir að
ansi mörg ár séu liðin frá því að
menn þekktu hvert andlit í bæn-
um.
Páll hefur verið virkur á
ýmsum sviðum, meðal annars ver-
ið í launþega- og félagasamtök-
um. „Það hefur ekki verið tekið
mikið mark á mér alls staðar en
Morgunblaðið/Júlíus
PÁLL Árnason málara-
meistari í gróðurhúsi sínu á
Selfossi.
ég hef verið í þessum félögum,"
sagði Páll sposkur á svip.
Selfossbær varð frægur fyrir
handboltalið sitt fyrir nokkrum
árum þegar liðið var nálægt Is-
landsmeistaratitlinum. „Þetta var
geysilega mikil lyftistöng fyrir
bæinn að vera allt í einu orðinn
handboltabær. Hann er í lægð í
bili en þetta fellur og rís til skipt-
is,“ sagði Páll. Segist vera tíður
gestur á íþróttavöllum . „Þetta
eru tveggja töflu leikir fyrir
hjartað," sagði hann.
Páll var mikill veiðimaður og
nefnir Ölfusá sem eina af gersem-
um Selfossbæjar. En þar sem sum-
arið er uppgangstimi málara
hafði Páll einhvern tíma orð á því
þegar góð vinkona þeirra hjóna
var að fara í frí að sjálfur tæki
hann sér ekki frí. Vinkonan sagði
að það væri rétt hjá honum það
væru bara þessir 30 dagar í laxi
sem hann tæki. „Ég ætlaði varla
að trúa þessu fyrr en ég fór að
telja saman dagana," sagði Páll.