Morgunblaðið - 02.10.1997, Blaðsíða 23

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 2. OKTÓBER 1997 23
ERLENT
Evrópumál hafa áhrif
á stjórnarmyndun
Evrópumálin geta haft veruleg áhrif á
stjórnarmyndun norsku miðjuflokkanna og
langiífi stjórnarinnar, skrifar Ólafur Þ.
Stephensen sem var í Noregi og kynnti sér
Evrópuumræðuna.
ÞÓTT Evrópumálin hafi ekki verið
ofarlega á dagskrá í kosningabar-
áttunni í Noregi íyrr í mánuðinum
geta þau haft veruleg áhrif á það
hvort stjórnarmyndun miðjuflokk-
anna tekst og hvort stjórnin verð-
ur langlíf, takist að koma henni á
laggirnar.
I fyrsta lagi eru allh- hinir vænt-
anlegu stjórnarflokkar, Miðflokk-
urinn, Kristilegi þjóðarflokkurinn
og Venstre, andvígir aðild Noregs
að Schengen-vegabréfasamstarf-
inu. Mikill meirihluti Stórþingsins,
það er Verkamannaflokkurinn,
Hægriflokkurinn og Framfara-
flokkurinn, er hins vegar hlynntur
henni og samþykkti samstarfs-
samning Noregs við Schengen-rík-
in síðastliðið vor.
ESB vill hraða
viðræðum
Nýrri stjóm er því varla stætt á
öðru en að hefja samningaviðræð-
ur við Evrópusambandið um nýjan
samstarfssamning, en það er nauð-
synlegt vegna innlimunar Scheng-
en-samningsins í stofnsáttmála
ESB, sem kveðið er á um í Am-
sterdam-sáttmálanum. Vilji stjórn-
in halda lífi verður hún sömuleiðis
að leggja nýjan samstarfssamning
fyrir Stórþingið til samþykktar,
þótt það sé henni þvert um geð.
Eina von miðjuflokkanna er að
draga viðræðurnar við ESB á
langinn þar til eftir þjóðarat-
kvæðagreiðsluna í Danmörku.
Felli Danir Am-
sterdam-samn-
inginn er hugs-
anlegt að inn-
limun Schengen
í ESB komist í
uppnám. Bjart-
sýnustu and-
stæðingar
Schengen vonast til að danskt nei
geti orðið til þess að norræna
vegabréfasambandið lifi áfram
óbreytt.
Margt bendir hins vegar til að
miðjustjórn myndi ekki komast
upp með að seinka Schengen-við-
ræðunum. Ráðherraráð ESB
þrýstir á að óformlegar viðræður
hefjist strax í þessum mánuði og
dönskum stjórnvöldum er mikið í
mun að niðurstaða liggi fyrir í
grundvallaratriðum fyrir þjóðarat-
kvæðagi-eiðsluna, þannig að ekk-
ert sé óljóst varðandi stöðu vega-
bréfasamstarfsins.
Neitunarvaldi
beitt í EES?
í öðru lagi hafa forsvarsmenn
miðjuflokkanna gefið í skyn að ný
stjórn muni notfæra sér rétt sinn
samkvæmt samningnum um Evr-
ópskt efnahagssvæði að beita neit-
unarvaldi gegn tUskipunum Evr-
ópusambandsins, sem hún felli sig
ekki við. I þessu sambandi er eink-
um rætt um tilskipun ESB um
gasvinnslu, sem snertir mjög
norska hagsmuni, og tilskipun um
genabreytt mat-
væli, en Stór-
þingið hefur
lagzt gegn notk-
un ýmissa gena-
breyttra lífvera
í Noregi.
Það er eink-
um Miðflokkur-
inn, harðasti andstæðingur EES-
samningsins, sem leggur áherzlu á
beitingu neitunarvaldsins. Sér-
fræðingar í Ewópumálum segja
hins vegar að neitunaiTaldið sé tví-
eggjað vopn. Hafni Noregur regl-
um ESB sé markmið EES-samn-
ingsins um sameiginlegan markað
MIÐJUSTJÓRN í Noregi liefði
meirihluta Stórþingsins á móti
sér f ýmsum málum, sem varða
Evrópusamstarfið.
með sameiginlegum reglum úr sög-
unni og þá geti jafnvel skapast for-
sendur fyrir samningsrofi af hálfu
ESB. Það myndi meirihluti Stór-
þingsins aldrei sætta sig við og
raunar ekki heldur væntanlegir
samstarfsflokkar Miðflokksins,
sem eru hlynntir EES þótt þeir
séu á móti ESB-aðild.
Sérfræðingar, sem Morgunblað-
ið ræddi við, telja að niðurstaðan
verði því frekar sú að annað hvort
verði neitunarvaldinu beitt mjög
afmarkað eða þá að Noregur muni
samþykkja viðkomandi tilskipanir
en láta undir höfuð leggjast að
hrinda ákvæðum þeirra í fram-
EVRÓPA^
kvæmd. Þá væri hins vegar fyi-ir-
tækjum eða einstaklingum, sem
teldu slíkt sér í óhag, gefið tilefni
til að höfða mál fyrir EFTA-dóm-
stólnum og Norðmenn yrðu þá
dæmdir til að fara eftir tilskipun-
um ESB, í stað þess að miðju-
stjórnin þyrfti að hafa pólitískt
frumkvæði að slíku.
Notkun neitunarvaldsins myndi
aukinheldur skapa flókna stöðu
innan EFTA, því að EFTA verður
að tjá álit sitt á tilskipunum ESB
einurri rómi í sameiginlegu EES-
nefndinni. Norðmenn væru því í
erfiðri stöðu ef ísland og Liechten-
stein væru hlynnt tilskipunum,
sem þeir væru á móti. Hin þver-
sagnakennda leið út úr slíkri stöðu
væri að samþykkja tilskipunina í
EES-nefndinni en fella hana síðan
á Stórþinginu.
Tillaga um tengingu við EMU
yrði stjórninni erflð
I þriðja lagi spá sumir því að
verði Efnahags- og myntbandalag
Evrópu (EMU) að veruleika í árs-
byrjun 1999 og takist vel til, muni
Hægriflokkurinn og Verkamanna-
flokkurinn leggja fram tillögu á
Stórþinginu um að norska krónan
verði tengd við evróið vegna hinna
miklu viðskipta Noregs við Evr-
ópusambandið. Slík tillaga gæti
orðið banabiti miðflokkastjórnar,
en enginn þeirra gæti fallizt á
tengingu við EMU, sem þeir telja
helgasta vé hinnar evrópsku sam-
runastefnu, sem þeh’ eru andvígir.
I fjórða lagi telja ýmsir fylgis-
menn Evrópusambandsaðildar að
umræðan um aðild Noregs að
ESB, sem hefur legið í dvala eftir
að meirihluti þjóðarinnar felldi að-
ildarsamning fyrir þremur árum,
geti látið á sér kræla aftur þegar
aðildarviðræður hefjast við ríki í
Austur-Evrópu. Slíkt væri miðju-
flokkastjóm lítt að skapi.
I
n um að við
kortlagt
tu upp á ni/tt
Gulldebetkort!