Morgunblaðið - 18.01.1998, Blaðsíða 21

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 18. JANÚAR 1998 21
Afnógu er að taka. Við þurfum að ræða
skógareyðingu, kjarnorku, olíulindir, sjálfbærar
auðlindir eins og heita vatnið okkar, rafmagn og aðra
orkugjafa. Astandið er auðvitað mjög misjafnt eftir
heimshlutum, en víða er pottur brotinn í umgengni
okkar um orkulindir.
unnin forvinna í orkumálum. Umræða um
nauðsyn þess að gera úttekt á siðferði í orku-
málum heimsins hófst innan UNESCO árið
1995 og árið 1996 skilaði sérfræðinganefnd
skýi-slu um stöðu mála. Vigdís segir að Al-
þjóðaráðið fari yfir þá skýrslu og móti farveg
frekari vinnu á þessu sviði. ,Af nógu er að
taka. Við þurfum að ræða skógareyðingu,
kjarnorku, olíulindir, sjálfbærar auðlindir eins
og heita vatnið okkar, rafmagn og aðra orku-
gjafa. Ástandið er auðvitað mjög misjafnt eftir
heimshlutum, en víða er pottur brotinn í um-
gengni okkar um orkulindir."
Tengist mannréttindum
ekki síður en siðferði
Vigdís segir að starf Alþjóðaráðsins muni
óhjákvæmilega snúast mjög um mannréttindi.
„Aðgengi að fersku vatni telst auðvitað til mik-
ilvægra mannréttinda. Pað sama á við um að-
gengi að upplýsingum, hvort sem er á bókum
eða á Netinu. Þar koma siðferðileg álitamál
einnig upp. Við vitum af klámi, jafnvel
barnaklámi, á Netinu og ekki beinlínis geðs-
legt eða siðlegt að ýta undir viðskipti á því
sviði. Hins vegar hefur reynst erfitt að koma
böndum á þetta. Pá ber líka að hafa í huga að
annað efni Netsins, sem særir ekki siðferðis-
kennd í einu landi, getur hæglega gert það í
öðru landi. Alltaf þegar umræða um takmark-
anir á efni Netsins skýtur upp kollinum heyr-
ast raddir á móti, sem vitna í mikilvægi tján-
ingarfrelsisins. Sjálfsagt er erfitt að feta með-
alveginn. Ýmsir viðskiptahagsmunir eru
einnig í húfi og þegar slíkir hagsmunir eru
miklir er siðleysið oft skammt undan.“
Vigdís kveðst viss um að starf Alþjóðaráðs-
ins verði ekki öllum að skapi. „Ráðið mun að-
eins veita upplýsingar um stöðu mála og ráð-
gjöf, en svo er það mál hvers ríkis hvort og
hvernig tekið verður á vanda hverju sinni.
Ráðið fer ekki í neitt stríð, en það mun auðvit-
að stugga við ýmsum. Stofnun ráðsins er stór-
merkileg, því við megum ekki láta kyrrt liggja.
Enginn kærir sig um að fyrirhyggjuleysi og
siðieysi ráði lögum og lofum.“
Umræða um siðferði er oft á villigötum, að
mati Vigdísar. „Hér á landi er siðferði nánast
ekki nefnt nema í tengslum við kynferðismál.
Eg vil að foreldar innræti börnum sínum al-
mennt siðferði frá unga aldri, svo þau læri að
greina rétt frá röngu. Ef siðferðisstyrkurinn
væri meii-i, þá væri það að skjóta undan skatti
sjálfsagt óþekkt; að hnupla frá sjálfum sér, því
skattarnir okkar ganga jú til sameignar þjóð-
arinnar. Sama á við um að selja hluti eða vinnu
sína án þess að greiða lögboðin gjöld, að ég nú
ekki nefni siðleysið í eiturlyfjasölu. Til að snúa
við blaðinu til framtíðar verðum við að setja
börnum okkar og æsku strangar siðferðilegar
reglur og bæta aga. Þar verðum við að ganga
á undan með fordæmi.“
Einræktun fólks
fullkomlega siðlaus
Mánudaginn 12. janúar, sama dag og stofnun
Alþjóðaráðsins var tilkynnt, skuldbundu ríkin
sem eiga aðild að Evrópuráðinu sig til að banna
rannsóknir á einræktun fólks í sínum heima-
löndum. Alþjóðaráð um siðferði í vísindum og
tækni mun deila skrifstofubyggingu með Bio-
Ethics-nefnd UNESCO, sem fjallar um sið-
ferðileg álitamál í líffræði
og læknisfræði, þar á með-
al einræktun. .Alþjóðaráð-
ið lætur þessi mál ekki til
sín taka, að minnsta kosti
ekki fyrst um sinn. Hins
vegar kann svo að fara að
nefndin sameinist Alþjóða-
ráðinu síðar. Afstaða mín
til einræktunar á fólki er
skýr; mér finnst hug-
myndin fullkomlega sið-
laus og engu líkjast nema
hinni skelfilegu heims-
mynd í skáldsögunni
Brave New World eftir
Aldous Huxley. Svo virðist hins vegar sem
margir, sem núna eru eindregnir andstæðingai'
einræktunar fólks, sætti sig nánast við þá til-
hugsun að hún verði að veruleika innan ein-
hverra ára. Flest ríki heims eru að setja lög sem
banna einræktun fólks, svo hún yrði þá fram-
kvæmd í trássi við þau. Ég vona að það verði
aldrei, mér finnst tilhugsunin skelfileg."
Helgi steinninn
er enn ófundinn
Vigdís á að eigin sögn erfitt með að koma
auga á helga steininn, sem sumir töldu að hún
myndi setjast í eftir sextán ár í embætti for-
seta. „Ég er orkumikil eins og Skógarfoss. Af
hverju ætti ég ekki að nýta þá orku? Margir
leita til mín og biðja mig um að leggja ýmsum
málefnum lið og ég hef orðið við því eins og
kostur er. Hins vegar hef ég bægt mjög frá
mér undanfarið, því ég hef hugsað mér að
helga mig Alþjóðaráðinu á næstunni, auk þess
sem ég sit í forsæti alþjóðlegra samtaka kven-
þjóðarleiðtoga.11
Samtök kvenþjóðarleiðtoga eru til húsa í
Harvard-háskólanum í Bandaríkjunum, í
Stjórnsýslu- og leiðtogaskóla Harvard, sem
kenndur er við John F. Kennedy, fyri-verandi
forseta Bandaríkjanna. Samtökin eru vett-
vangur kvenna, sem hafa gegnt eða gegna
æðstu stöðum í heimalandi sínu, til að finna
hagkvæmar lausnir í alþjóðlegum stjórnmál-
um. Auk þess starfa samtökin með Harvard-
háskóla og virka sem hvatning fyrir ungar
konur að reyna fyrir sér á æðstu stöðum.
Vigdís er enn að fylgja eftir ýmsum eldri
verkefnum. „Par má ekki gleyma að ég er mik-
ill talsmaður norrænnar samvinnu. Umræða
um Evrópumál á Norðurlöndunum hefiu' þau
áhrif að þjóðirnar sem þau byggja hafa mikla
þörf fyrir að styrkja sjálfsmynd sína, velta fyr-
ir sér hverjar þær séu, hvað tengi þær. Með
fjarskipta- og samgöngubyltingu er heimurinn
orðinn svo lítill, en minni þjóðir óttast að
raddir þeirra heyrist ekki. Samvinna Norður-
landaþjóðanna er hins vegar einsdæmi og til
þeirra er litið sem fyrirmyndar annaira lýð-
ræðisþjóða. Það þarf ekki mannfjölda eða her-
styrk til að láta að sér kveða. Éólk þarf hins
vegar styrk til að styðja við þjóðerni sitt. Mér
finnst stundum að mín kynslóð hafi vanrækt að
ala æskuna svo upp að hún kunni að meta þessi
nágrannalönd okkar að verðleikum og verð-
mæti þess að eiga samleið með þeim. Ég vil
leggja mitt af mörkum til að bæta þar úr.“
Menningar-, vísinda-
og viðskiptasetur
Vigdís leggur sitt af mörkum m.a. með því
að stýra nefnd, sem hefur það að markmiði að
endurbyggja vöruhús við Grönlands Handels
Plads í Kaupmannahöfn. Þar hét áður Islands
Handels Plads, enda lögðust Islandsfór þar að
bryggju. Undanfarin ár hefui' hluti hússins
verið nýttur sem geymsla. „Þetta stóra pakk-
hús ilmar enn af íslensku lýsi, íslenskri ull og
grænlensku selskinni,“ segir Vigdís. „Pakkhús-
ið er í eigu Told & Skat. Forstöðumaður Dansk
Polarcenter eða dönsku heimskautastofnunar-
innar, Morten Melgaard, átti hugmyndina að
því að breyta pakkhúsinu í menningar-, vís-
inda- og viðskiptasetur fyrir Færeyjar, Græn-
land, Island og Norðm'-Noreg, gamlar nýlend-
ur Dana við Norður-Atlantshaf."
I undirbúningsnefndinni eiga sæti, auk Vig-
dísar, ýmsir fulltrúar danskra yfirvalda, arki-
tektar og fulltníar þjóðanna sem hlut eiga að
máli. „Við erum með stóra drauma um hvernig
fjármagna eigi þetta verkefni, sem þegar hef-
ur fengið heitið Nord-Atlantens Brygge. Við
höfum gefið út bækling til að kynna hugmynd-
ir okkar og fengið mjög góðar viðtökur."
Vigdís Finnbogadóttir segist aldrei hafa séð
eftir þeiiTÍ ákvörðun sinni að láta af embætti
forseta Islands. Hún hefur næg verkefni sem
tengjast hugðarefnum hennar, þar á meðal
siðferðilegum álitamálum og mannréttindum.
A meðan svo er kemur hún ekki auga á helga
steininn.
Tækifæri |
, y-vý f'A : | */*&*?.?* '. jc w Jy
aldarinnar
ssjgsætw&MwAÆp
mM WMm k v
' y l ' 'á k
]
"t
Ath: Hundur
fylgir ekki
með í tilboöi.
10
GERÐIR

20%
Staðgreiðsluafsláttur

15%
Raðgreiðsluafsláttur
- fyrsta afborgun í apríl

■ PFRGO ® POInasmiöjan
Vpr<;liin Háfpipsvppi 7 - 5?fmi íll ÍIDD.
alvöru gólfefni fyrir lifandi fólk
Verslun Háteigsvegi 7 - Sími 511 1100.
Opið á laugardögum kl. 10 - 14.
W// pergo ber norræna umhverfismerkið Tilboðið gildir til 18. febrúar 1998 eða d meðan birgðir endast! Umboðsmenn um land allt.
'*WS