Morgunblaðið - 29.05.1998, Blaðsíða 1

12 SIÐUR B/C/D
STOFNAÐ 1913
120. TBL. 86. ÁRG.
FÖSTUDAGUR 29. MAÍ 1998 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Yfirgnæfandi meirihluti Dana fylgjandi Amsterdam-sáttmálanum
Talið mikill sigur fyrir Nyrup
Kristjánsborg. Morgunblaðið.
„ÞÓKKUM verkalýðshreyfingunni
fyrir heljarátak hennar. An hennar
hefði þetta ekki gengið," voru
fyrstu orð Poul Nyrup Rasmussens,
forsætisráðherra Danmerkur, er
hann gekk í sal flokksmanna sinna
í gærkvöldi á kosningavökunni í
Kristjánsborgarhöll.
Niðurstöðurnar í þjóðaratkvæða-
greiðslunni um Amsterdam-sátt-
mála Evrópusambandsins, 55,1%
með og 44,9% á móti, þykja mikill
persónulegur sigur fyrir Nyrup, en
það vakti hins vegar ergelsi ýmissa
borgaralegra stuðningsmanna sátt-
málans að Nyrup skyldi ekki þakka
öðrum en verkalýðshreyfingunni og
sínum eigin flokksmönnum.
„Eg var orðinn áhyggjufullur,“
viðurkenndi Mogens Lykketoft í
gærkvöldi í samtali við Morgun-
blaðið og í sama streng tóku fleiri
stuðningsmenn sáttmálans. Anders
Fogh Rasmussen, nýkjörinn leið-
togi Venstre, má vel við una, þar
sem skoðanakönnun hefur sýnt að
kjósendur hans studdu vel við
stefnu flokksins.
Leiðtogar jafnaðarmanna eru ekki
á því að næsta þjóðaratkvæða-
greiðsla verði um aðild Dana að evi'-
ópska myntsambandinu, en Rasmus-
sen tekur varlega undir að svo geti
farið. Hann sagði í samtali við Morg-
unblaðið að sögur um vaxandi ESB-
tortryggni borgaralegra kjósenda
séu orðum auknar. „Ég talaði til
hinna tortryggnu í Venstre síðustu
dagana, því auðvitað eru þeir til, og
undirstrikaði að atkvæðagreiðslan
nú væri ekki ókeypis skemmtan,
heldur alvara sem snerist um aðild
okkar að ESB, því ég veit að þrátt
fyrir allt vilja þeir vera með.“
Jens Peter Bonde, Evrópuþing-
maður Júníhreyfingarinnar, sem
berst gegn aðild Dana að ESB, sagði
skýiinguna á úrslitunum meðal ann-
ars liggja í því að Nyrup hafi síðustu
dagana fyrir atkvæðagreiðsluna tek-
ið yfir ýmsar skoðanir Júníhreyfing-
arinnar. Nú verði hann að sýna að
hann standi við þær og komi tor-
tryggni Dana til skila í ESB.
„Þú hefðir nú getað þakkað þeim
borgaralegu!" hvein reiðilega í
frammákonu í Venstre þegar Nyrup
hélt ávarp sitt í gærkvöldi. Skoðana-
könnun Gallup sýnir að Venstre
lagði sáttmálanum til 683 þúsund
kjósendur, eða 83% kjósenda flokks-
ins, en Jafnaðarmenn 590 þúsund,
eða 55,5% kjósenda sinna.
Leiðarar dönsku blaðanna í dag
leggja áherslu á að úrslitin séu sigur
fyrir Nyrup og nú geti danska
stjómin haldið Evrópusamstarfinu
ótrauð áfram, þótt engu að síður
verði að taka tillit til andstæðing-
anna. í höfuðstöðvum ESB í Brussel
var mönnum létt, og í fréttatilkynn-
ingu sagði Jacques Santer, fram-
kvæmdastjóri sambandsins, að starf-
ið gæti nú haldið áfram.
Ottast hafði verið að til götuóeirða
kynni að koma á Norðurbrú í Kaup-
mannahöfn þegar úrslit lægju fyrir
og hafði lögregla mikinn viðbúnað
vegna þess. I gærkvöldi virtist þó
allt með kyrrum kjörum.
Fundur utanríkisráð-
herra NATO
Útiloka
ekki
Lhlutun
í Kosovo
Lúxeinborg. Reuters.
AÐILDARRÍKI Atlantshafs-
bandalagsins, NATO, samþykktu
í gær að gerðar skuli áætlanir um
hvernig koma megi í veg fyrir að
átök í serbneska héraðinu Kosovo
breiðist út til nágrannaríkja.
Hafnar verða heræfingar í Alban-
íu og Makedóníu, sem eiga landa-
mæri að Kosovo, og útilokði Jav-
ier Solana, framkvæmdastjóri
bandalagsins, ekki að gripið yrði
til beinnar hernaðaríhlutunar í
héraðinu.
Utanríkisráðherrar aðildarríkj-
anna 16 áttu í gær reglubundinn
fund í Lúxemborg og að honum
loknum sögðu þeir í yfirlýsingu að
ákveðið hefði verið að hermála-
sérfræðingar gerðu áætlun um
mögulegan flutning herliðs til
landanna tveggja ef þurfa þætti.
Madeleine Albright, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, sagðist
óttast að ef beðið yrði eftir því að
til tíðinda drægi myndi koma í
ljós að væri hægt að koma í veg
fyrir hörmungar.
Ábyrgð Milosevics
Þá var einnig samþykkt að
grípa þegar í stað til aðgerða sem
miða að auknum stöðugleika í Al-
baníu og Makedóníu. Felur þetta
m.a. í sér heræfingu í Albaníu og
aukið umfang fyrirhugaðra æf-
inga í Makedóníu.
Það er viðhorf NATO, segir í
yfirlýsingunni, að Slobodan Milos-
evic, forseti Júgóslavíu, beri „sér-
staka ábyrgð“ á því að pólitísk
lausn finnist á deilu Serba og
Kosovo-Albana, en þeir síðar-
nefndu eru í miklum meirihluta í
héraðinu. Áhersla var þó lögð á að
lausnin ætti að felast í sterkari
stöðu meirihlutans, en ekki sjálf-
stæði héraðsins.
Pakistanar lýsa yfír neyðar-
ástandi eftir kjarnatilraunir
Islamabad, Washington, Nýju-Dehlí, Moskvu. Reuters.
FORSETI Pakistans, Mohammad Rafiq Tarar,
lýsti í gærkvöldi yfir neyðarástandi í landinu,
nokkrum klukkustundum eftir að Pakistanar
sprengdu fímm kjamorkusprengjur í tilrauna-
skyni. Vísaði forsetinn til stjórnarskrárákvæðis
sem heimila slíka yfirlýsingu sé „öryggi Pakistans
ógnað af utanaðkomandi öflum“, að því er opinber
fréttastofa landsins, APP, greindi frá.
Neyðarástand felur í sér að stjórnarskrá lands-
ins fellur úr gildi tímabundið og ríkisstjórninni eru
falin gífurleg völd. Pakistönsk stjórnvöld gáfu ekki
nákvæma skýringu á því hvers vegna lýst væri yfir
neyðarástandi, en fréttaskýrendur telja að þau séu
með þessu að búa sig undir afleiðingar víðtækra
refsiaðgerða sem fjöldamörg ríki hafa hótað að
grípa til.
I gærkvöldi var sendiherra Indlands í Pakistan
boðaður á fund í utanríkisráðuneytinu og honum
tilkynnt að Pakistönum hefðu borist „áreiðanleg-
ar upplýsingar“ um að Indverjar kynnu að gera
árásir á kjarnorkuvopnastöðvar Pakistana. Ind-
verjar, sem gerðu kjarnorkutilraunir fyrr í mán-
Ottast að vígbúnaðar-
kapphlaup sé hafíð milli
Pakistana og Indverja
uðinum, segja þessar ásakanir „tilhæfulausar “.
Nawaz Sharif, forsætisráðherra Pakistans,
sagði á blaðamannafundi í gær að Pakistanar
myndu einungis nota kjarnavopn sín í varnar-
skyni. Hann sagði að Pakistanar hefðu boðið Ind-
verjum að ríkin gerðu með sér friðarsamkomulag
„á grundvelli sanngjarnrar lausnar" á deilu þeirra
um fjallahéraðið Khasmír.
Borís Jeltsín, forseti Rússlands, og Bill Clinton,
Bandaríkjaforseti, voru sammála um að „kjarn-
orkukapphlaup" Pakistana og Indverja væri ekki
aðeins ógn við öryggi í S-Asíu heldur ógnaði það
stöðugleika í heiminum öllum. I tilkynningu frá
Kreml sagði að Jeltsín og Clinton hefðu ræðst við í
síma og verið sammála um að Rússland og Banda-
ríkin myndu beita sér sameiginlega til þess að
koma í veg fyrir að kjarnorkukapphlaup í Suður-
Asíu hefði alvarlega afleiðingar.
Bandarískir embættismenn greindu frá því í
gærkvöldi að þeir hefðu fengið vísbendingar um að
Pakistanar væru að undirbúa fleiri kjarnorkutil-
raunir, og gæti það orðið innan fárra daga,
Clinton tilkynnti þegar um refsiaðgerðir gegn
Pakistan. Sharif sagði fyrr um daginn að ekkert
réttlætti slíkar refsiaðgerðir en Clinton sagði
Bandaríkjamenn ekki eiga annars úrkosti, tilraun-
imar væru með öllu óviðunandi og að Pakistan
hefði með framferði sínu misst af „gullnu tæki-
færi“ til að tryggja sér aðstoð Bandaríkjanna bæði
í efnahags- og öryggismálum.
Stjórnvöld í Bretlandi, Þýskalandi, Frakklandi,
Kanada og Brasilíu eru meðal þeirra sem for-
dæmdu tilraunirnar í gær og létu í ljósi ótta um að
vígbúnaðarkapphlaup sé í uppsiglingu í S-Asíu. ís-
lensk stjórnvöld tóku í sama streng og sögðust
harma tilraunirnar.
■ Kjamorkutilraunum/22
Reuters
OKUMAÐUR í Islamabad sigri hrósandi vegna fregna af kjarnorkutilraunum Pakistana sem greint var frá í sérútgáfum þarlendra blaða.
Vatíkanið
semur við
múslíma
RÓMVERSK-kaþólska kirkjan
hefur náð tímamótasamkomu-
lagi um að efla samskipti krist-
inna manna og múslíma, að því
er BBC greindi frá í gær.
Samkomulagið er á milli Al-
Azhar-háskóla í Kaíró, sem er
helsta stofnunin í súnní-ís-
lömskum fræðum, og trúar-
bragðasamskiptaráðs Vatíkans-
ins, sem Francis Arinze, kard-
ínáli, veitir forstöðu.
Fréttaskýrendur segja að
samkomulagið sé til marks um
sífellt batnandi samskipti Vatík-
ansins og íslamskrar menning-
ar, en þarna á milli hafi löngum
verið ýfingar í mörgum heims-
hlutum vegna samkeppni um
nýja fylgjendur.