Morgunblaðið - 29.05.1998, Blaðsíða 10

10 FÖSTUDAGUR 29. MAÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Formaður og varaformaður bankaráðs Landsbanka Islands á fundi með fréttamönnum
F:
i
IORMAÐUR og varafor-
’maður bankaráðs Lands-
banka íslands boðuðu til
blaðamannafundar í húsa-
kynnum Landsbankans síðdegis í
gær og var tilefnið umfjöllun um
Lind hf. Hér á eftir fer í heild það
sem fram fór á fundinum.
Helgi S. Guðmundsson hóf fund-
inn: „Eg býð ykkur öll velkomin til
þessa fundar. Tilefni fundarins er
það að við ætlum að segja ykkur frá
því hvaða ákvörðun var tekin í
morgun varðandi Lind sem allir
þekkja í umræðunni. En áður ætla
ég að segja ykkur frá því að Jón
Steinar hitti okkur í morgun og var
þá með mjög ítarlega skýrslu um
það sem að við fólum honum. Við
báðum hann kanna réttarstöðu
bankastjóranna sem eru hættir og
hann fór yfir hana. Hún verður ekki
til umræðu hér vegna þess að
bankaráðið á eftir að fjalla frekar
um hana og taka ákvörðun og það
gæti orðið eftir svona hálfan mánuð.
En varðandi málefni Lindar er rétt
að Kjartan fjalli um það, hann var
lengst af formaður bankaráðs
Landsbankans á þessum tíma,
þekkir málið vel og ég bið þig,
Kjartan, um að taka við hér.“
Kjartan hóf mál sitt á að
lesa eftirfarandi fréttatilkynn-
ingu sem Landsbankinn gaf
út í gær. „Á fundi sínum í dag,
28. maí 1998, samþykkti
bankaráð Landsbanka ís-
lands samhljóða að óska eftir
því við ríkissaksóknara að
tekið verði til opinberra rann-
sókna hvort stjómendur fjár-
mögnunarleigufyrirtækisins
Lindar hf. hafi eftir að Lands-
banki Islands eignaðist meiri-
hluta í fyrirtækinu í lok ársins
1991 með athöfnum sínum við
stjómun fyrirtækisins eða at-
hafnaleysi framið eða tekið
þátt í refsiverðri háttsemi.
í tilefni af samþykkt þess-
ari viil bankaráðið taka fram:
Svo sem fram hefur komið
opinberlega óskaði bankaráð
Landsbankans eftir athugun
Ríkisendurskoðunar á mál-
efnum Lindar hf. í byrjun árs
1996. Skýrsla Ríkisendur-
skoðunar er dagsett 29. mars
1996 og var hún send við-
skiptaráðherra með bréfi
bankaráðsins 19. apríl 1996
þar sem óskað var samráðs
við ráðherrann um framhald
málsins samanber ákvæði
bankalaga um yfirstjórn mál-
efna ríkisviðskiptabanka.
í svari ráðherrans 14. júní 1996
kom fram að hann teldi það vera
hlutverk bankaráðs að taka ákvörð-
un um aðgerðir í málinu og benti
m.a. á að mat á skuldbindingum
sem bankinn tók á sig vegna Lindar
hf. heyrði undir bankaeftirlit Seðla-
banka íslands.
Bankaráð Landsbanka Islands
sendi Ríkisendurskoðun hinn 26.
september 1996 ítarlegt svarbréf
við skýrslunni frá 29. mars 1996. I
framhaldi af því lýsti Ríkisendur-
skoðun þeirri afstöðu í bréfi til
bankaráðsins 1. nóvember 1996 að
stofnunin mundi ekki aðhafast frek-
ar í þessu máli nema til kæmu nýjar
upplýsingar. Bréf þessi hafa nú ver-
ið birt opinberlega.
Á þeim tíma sem hér um ræðir
taldi enginn þeirra aðila, sem málið
varðaði, ástæðu til að krefjast opin-
berrar rannsóknar á málefnum
Lindar hf., hvorki viðskiptaráð-
herra, Ríkisendurskoðun, bankaeft-
irlit Seðlabanka íslands, banka-
stjórn eða bankaráð Landsbanka
Islands né stjórn Lindar hf. Allir
þessir aðilar gátu átt frumkvæði að
slíkri rannsókn.
Nú hafa mál skipast með þeim
hætti að við umræður á Alþingi hafa
komið fram óskir um að stofnað
verði til opinberrar rannsóknar af
ofangreindu tilefni. Ráðherrar hafa
tekið undir þær.
Bankaráðið vill ekki og hefur
aldrei viljað koma í veg fyrir réttar
lögfylgjur af þeim mistökum sem
urðu stjórn Lindar hf. Ráðið taldi
aðeins, eins og raunar allir þeir aðil-
Rannsókn vegna
umræðna á Alþingi
og óska ráðherra
Ákvörðun bankaráðs Landsbanka íslands um að óska opinberrar
rannsóknar á málefnum fjármagnsleigufyrirtækisins Lindar hf.
var rædd á blaðamannafundi, sem formaður og varaformaður
bankaráðsins boðuðu til í gær. Þar kom meðal annars fram að
með ákvörðuninni væri bankaráðið að leita einu leiðarinnar til að
fá skýra og afdráttarlausa niðurstöðu í málinu.
Morgunblaðið/Golli
HELGI S. Guðmundsson formaður bankaráðs Landsbanka íslands og Kjartan Gunnarsson varaformaður bankaráðs, á
fundi með féttamönnum en bankaráð hefur samþykkt að óska eftir því við ríkissaksöknara að fram fari opinber rannsókn
á málefni Lindar hf.
ar aðrir sem málið varðaði, að ekki
hefði verið efni til að óska opinberr-
ar rannsóknar. Þegar óskir um slíkt
hafa komið fram með fyrrgreindum
hætti vill bankaráðið bregðast við
þeim með þeirri samþykkt sem get-
ur að framan.
Jafnframt vildi bankaráðið skýra
frá því að á fundi ráðsins 14. maí sl.
var tekin ákvörðun um að láta taka
saman skýrslu um útlánatöp bank-
ans undanfarin ár þar sem leitast
yrði við að flokka þau ítarlegar og
skýra nánar heldur en gert hefur
verið fram til þessa.“
Úr greinargerð Landsbankans
Kjartan hélt áfram máli sínu:
„Síðan hefur verið dreift til frétta-
stofa, og þið hafið vafalaust fengið
það á ykkar vinnustaði eða fengið
það hér og nú, tveimur skjölum
annars vegar ítarlegri greinargerð
bankaráðs Landsbankans til Ríkis-
endurskoðunar frá 26. september
1996 og hins vegar stuttu svari Rík-
isendurskoðunar við því bréfi frá 1.
nóvember 1996. I bréfí bankaráðs-
ins er farið yfir öll atriðin í skýrslu
Ríkisendurskoðunar sem verið hef-
ur til umræðu núna síðustu daga
eftir að viðskiptaráðherra ákvað að
birta hana opinberlega. Pessi
skýrsla skiptist í nokkra hluta. I
fyrsta lagi almennan inngang, þá er
ég að tala um skýrslu Ríkisendur-
skoðunar. í þessum inngangi er nú
fjallað almennt um fyrirtækið og út-
skipti hvernig bankinn hafi eignast
hlut í því og þess háttar. Það er talið
gagnrýnisvert að ekki hafi farið
fram næg athugun á stöðu fyrirtæk-
isins þegar Landsbankinn keypti
Samvinnubankann á sínum tíma og
það er fjallað um það að það hafi
ekki verið nægilega ígrundað hvaða
afleiðingar kaup á 40% eignarhluta
hins erlenda banka Bank Indosues
hafa haft í för með sér fyrir Lands-
bankann. Þess er þó að geta í því
sambandi að þegar þau kaup voru
ákveðin að þá lá fyrir bankaráðinu
greinargerð frá bankastjórninni um
málefni fyrirtækisins þar sem var
gert ráð fyrir þvi að á árinu 1992
yrði 10% arðsemi af eigin fé fyrir-
tækisins.
Nú, í öðru lagi er í skýrslu Ríkis-
endurskoðunar fjallað um ábyrgð-
aryfirlýsingu Landsbankans til
Lindar hf. frá árslokum 1993. Þessi
ábyrgðaryfírlýsing er tilkomin
vegna þess að á seinni hluta ársins
1993 var það ljóst að efnahagur
Lindar stefndi í nokkurt óefni.
Ljóst var að afskriftartap var tölu-
vert mikið. En svo seint í nóvember
1992 hafði bankaeftiriit Seðlabank-
ans talið að aðeins vantaði um 40
milljónir króna í viðbót til afskriftar
vegna reksturs Lindar hf. En i árs-
lok á árinu 1993 var talið að vöntun-
in væri nær 200-300 milljónum
króna. Þannig að atburðarásin í fyr-
irtækinu hefur verið mjög hröð á
þeim tíma.
Standa varð við skuldbindingar
Það var til umræðu milli banka-
ráðsmanna á þessum tíma hvað
gera bæri í málefnum Lindar hf.
Það var Ijóst að bankastjórn Lands-
bankans taldi rétt að halda enn um
sinn áfram rekstri fyrirtækisins. Þá
eru ýmsar athuganir búnar að fara
fram bæði á þessu fyrirtæki í sam-
burði við annað eignarleigufyrir-
tæki og fleira og fleira var búið að
gera. Það var alveg Ijóst í bankaráð-
inu að aldrei kæmi til greina annað
af hálfu Landsbanka íslands heldur
en að standa í fullu og öllu við þær
skuldbindingar sem Lind hafði tek-
ið á sig. Lind var fyrirtæki sem
stundaði fjármögnunarleigu og þarf
ekki að útskýra það neitt sérstak-
lega, einhvers konar leigukaup,
þótti nú í upphafi slíkra viðskipta
ekki mjög merkileg viðskiptagrein
en hefur hlotið alþjóðlega viður-
kenningu og er stunduð um allan
heim. En fjármögnun fyrirtækisins
fór fram með tvennum hætti, ann-
ars vegar með lánum frá Lands-
bankanum sjálfum og hins vegar
með lánum frá erlendum lánar-
drottnum Landsbankans. Sú ráða-
gerð sem var sett fram í skýrslu
Ríkisendurskoðunar um það að vel
hefur verið hugsanlegt að láta Lind
verða gjaldþrota vegna þess að hún
var sérstakt hlutafélag utan Lands-
bankans sem Landsbankinn bar
ekki lögum samkvæmt beina
ábyrgð á og kom því auðvitað aldrei
til umræðu eða athugunar. Það var
algjörlega óhugsandi annað fyrir
Landsbankann en standa algjörlega
á bak við þetta fyrirtæki og taka á
sig það tap og það tjón sem bankinn
varð fyrir út af þessu. Við skulum
athuga hvar tapið hefði lent annars.
Það hefði lent á Landsbankanum
sjálfum sem hefði ekki fengið end-
urgreidd sín eigin lán til fyrirtækis-
ins og síðan hefði það lent á erlend-
um lánardrottnum Landsbankans
og ef menn muna eftir því til dæmis
í sambandi við uppgjörið á Sam-
bandi íslenskra samvinnufélaga
hversu ríka áherslu Seðlabankinn
og stjómvöld lögðu á það að staðið
yrði við erlendar skuldbindingar á
því uppgjöri að þá sjá menn það í
hendi sér að þá var engin önnur leið
í þessu. Það er auðvitað úrslitaatriði
fyrir fyrirtæki eins og Landsbanka
Islands að njóta trausts á erlendum
vettvangi og ennþá hefur aldrei fall-
ið erlent lán á Landsbankann. Og
það stóð ekki til að það yrði látið
gerast út af þessu fyrirtæki. Þannig
varð þessi ábyrgðaryfirlýsing til og
ég er ekki alveg sammála öllum
rökstuðningi í skýrslu Ríkisendur-
skoðunar um það að bankastjórarn-
ir hefðu ekki haft heimild til að gera
þetta. Ég tel auðvitað að það hefði
verið heppilegra það þetta hefði
verið lagt formlega fyrir bankaráðið
en hins vegar vissu allir bankaráðs-
mennirnh’ um þetta og gerðu
ekki við það athugasemdir.“
Ábyrgðir sfjórna hlutafé-
laga
„Þá fjallar skýrsla Ríkis-
endurskoðunar um ábyrgð
stjórnar Lindar hf. og það
þekkja menn að það er mikið
talað um ábyrgðir stjórna í
hlutafélögum. Hefur m.a. ver-
ið talað mikið um ábyrgðir
bankaráða upp á síðkastið.
Það er ljóst að stjórnir eru í
störfum sínum mjög háðar
upplýsingum sem þær fá frá
starfsmönnum fýrirtækjanna
og skiptir miklu máli að upp-
lýsingakerfi sé í lagi og við
fórum yfir það í okkar grein-
argerð hvernig það veit að
bankaráðinu. Þessi umræða
Ríkisendurskoðunar um það
og síðan er næsti kafli sem er
um ábyrgð framkvæmda-
stjóra Lindar hf. í honum er
ýmsu slegið fram sem er al-
varlegt og þar segir að rök-
studdur grunur hafi verið
uppi um það að framkvæmda-
stjórinn hafí gerst sekur um
ónákvæmni og ekki veitt
stjórn félagsins eða bankaráði
Landsbankans nægilega
greinargóðar upplýsingar að
því er varðaði vanskil félags-
ins og málefni rekstrarleig-
unnar. Þessi vinnuvélagaleiga
sem sett var upp þarna. Og
síðan er ýmislegt sem þarna er fjall-
að um. I bréfi bankaráðsins til Rík-
isendurskoðunar kemur það fram
að bankaráðið hefur fjallað mjög ít-
arlega um þessa þætti. Ég leitaði
mér sjálfur, þótt lögfræðingur sé,
margvíslegrar lögfræðilegrar ráð-
gjafar þegar verið var að fjalla um
þetta á sínum tíma, einkum þessa
spurningu hvort það væri eðlilegt
að bankinn ákærði eða færi í einka-
mál, að fá endurkröfu eða þess hátt-
ar á hendur fráförnum fram-
kvæmdastjóra fyrirtækisins. Það
varð nú niðurstaða allra á þeim tíma
að ekki væru efni til þess og það er
greinilega líka niðurstaða þessara
aðila sem ég taldi upp, Ríkisendur-
skoðunar, viðskiptaráðherra,
bankaeftirlits og bankastjórnar, að
ekki væru efni til þess á þeim tíma-
punkti. Og síðan er fjallað lítillega
um hlutverk endurskoðenda fyiár-
tækisins en ég vil taka fram að end-
urskoðandi þessa fyrirtækis eftir að
Landsbankinn eignaðist meirihluta
í því var Ami Tómasson sem einnig
var endurskoðandi Landsbankans
og ég hef ekki átt þess kost að vinna
með endurskoðanda sem hefur ver-
ið ötulli við það að sinna sínu staiTi
en hann reyndist í þessu fyrirtæki.
Og það er ekki fyrr en hann verður
endurskoðandi þess og stjórnarfor-
maður fyrirtækisins af hálfu Lands-
bankans og tekur upp náið samstarf
og samráð við önnur málefni fyrir-
tækisins að brotalamirnar í rekstri
þess fara almennilega að koma í
Ijós.
Síðan er í samantekt Ríkisendur-