Morgunblaðið - 02.07.1998, Blaðsíða 15

MORGUNBLAÐIÐ
FIMMTUDAGUR 2. JÚLÍ 1998 1 5
FRETTIR
Lögpersónan Landsbanki Islands
hf. ber út á við ábyrgð á svarinu
áliti Péturs Guðmundarsonar, hrl.
og Hákonar Arnasonar, hrl., sem
hér fylgir með.
Þá er það alfarið rangt og mót-
mæli ég því harðlega sem Jón
Steinar segir í greinargerðinni
„... að alvarlegur trúnaðarbrestur
hafí orðið milli bankaráðsins og
bankastjóranna, einkum vegna
svaranna sem þeir höfðu gefið við-
skiptaráðherra um kostnaðinn við
laxveiðiferðimar í tilefni fyrir-
spurnar á Alþingi". Hver banka-
stjóri fyrir sig, sem ráðinn var af
bankaráði, bar ábyrgð á störfum
sínum gagnvart því skv. lögum,
samþykktum og erindisbréfi. Skv.
lögum um viðskiptabanka og spari-
sjóði verður ekki ráðið að banka-
stjómin sé sameiginlegt stjómvald
nema í afmörkuðum málum. Mér
vom fahn ákveðin stjómunarstörf í
bankanum og tel mig hafa rækt
skyldur mínar í hvívetna. Eg bar
ábyrgð á mínum störfum gagnvart
bankaráði, en ekki störfum kollega
minna. Þá ábyrgð bám þeir sjálfir.
Til að undirstrika að þessi niður-
staða Jóns Steinars um trúnaðar-
brest er röng, þá er rétt að geta
þess að hinn 6. apríl sl. fól banka-
ráðið mér m.a. að taka saman
greinargerð um það misræmi sem
var á upplýsingunum frá bankan-
um og upplýsingunum frá Ríkis-
endurskoðun sem undirstrikar það,
að bankaráðinu var fullkunnugt að
meðundirritun mín á bréfið hafði
ekkert með efnislegt innihald þess
að gera. Trúnaðarbresturinn var
ekki meiri en það.
Lokaorð
Hér að framan hef ég rakið og
útskýrt hvernig Jón Steinar Gunn-
laugsson hrl. hefur með ýmsum
hætti sett geinargerð sína þannig
fram, að hún er villandi, röng og
meiðandi fyrir mig. Eg hef rakið
hvernig á mig em bornar sakir fyr-
ir að efast ekki um réttmæti upp-
lýsinga kollega minna, hvort sem
varðaði starfskjör mín þegar ég
var ráðinn bankastjóri Lands-
banka Islands eða tölur úr bók-
haldi, sem teknar vom saman af
starfsmönnum bankans að beiðni
og á ábyrgð þess bankastjóra, sem
hafði með málið að gera og ég hafði
hvorki ástæðu né forsendu til að
rengja. Ég hef gert grein fyrir því
að bankaráðið sjálft beri ábyrgðina
á, að ekki var nægilega skýrt kveð-
ið á um starfskjör mín.
Ekki þykir mér rétt að ljúka
þessum skrifum mínum án þess að
vitna í það sem Jón Steinar segir á
bls. 2 í greinargerð sinni. Þar segir
hann m.a.: ....að á því sé ekki
nokkur vafi að mínu áhti, að hugs-
anleg mistök bankastjóranna _ í
starfi sínu fyrir Landsbanka Is-
lands fram til áramótanna
1997/1998 ... hafa að öllu leyti
sömu réttaráhrif fyrir starf þeirra í
þágu Landsbanka Islands hf. og
verið hefði í starfi fyrir bankann
með óbreyttu rekstrarformi." Hér
vísar Jón Steinar til 1. gr. laga nr.
50/1997 um stofnun hlutafélaga um
Landsbanka og Búnaðarbanka.
Ekki ætla ég að leggja dóm á þessa
lagaskýringu en hér hlýtur að vera
rökrétt að hið sama gildi gagnvart
þeim einstaklingum, sem nú sitja í
bankaráði hlutafélagsbankans og
áður sátu í bankaráði ríkisbankans.
Með öðrum orðum þá ætti breytt
rekstrarform ekki að breyta sam-
hangandi ábyrgð þeirra frekar en
bankastjóranna, enda skal á það
bent að bæði bankaráðsmenn og
bankastjórar voru skipaðir að nýju
eftir formbreytingu bankans.
Greinargerð Jóns Steinars
Gunnlaugssonar, hrl., var samin
fyrir bankaráðið en ekki fjölmiðla.
Það vai’ ákvörðun þess að birta
hana í fjölmiðlum án athugasemda,
enda þótt flestum bankaráðsmönn-
um ætti að vera allt það ljóst sem
ég hef rakið hér. Slík vinnubrögð
minnist ég ekki að bankaráðið hafi
áður ástundað.
Virðingarfyllst,
Halldór Guðbjamason.
Afrit sent til viðskiptaráðherra,
hr. Finns Ingólfssonar.“
HÉR fer á eftir áhtsgerð lögmann-
anna Péturs Guðmundarsonar og
Hákonar Ámasonar sem þeir
gerðu að beiðni Hahdórs Guð-
bjamasonar, fyrrverandi banka-
stjóra Landsbanka Islands.
„Reykjavík, 29. júní 1998
Hr. Halldór Guðbjamason
Hegranesi 29
210 Garðabær
Þér hafið óskað áhts skrifstofu
okkar á því með hvaða hætti beri að
Mta á undirritun yðar undir tvö bréf
sem bankastjórn Landsbanka ís-
lands hf. sendi viðskiptaráðherra
með tilteknum upplýsingum úr
bókhaldi bankans. Með bréfi þessu
er leitast við að leiða í ljós hvað í
slíkri áritun fehst.
Aður en spumingin verður tekin
til umfjöllunar er rétt að gera grein
fyrir fáeinum almennum atriðum:
1. Samþykktir Landsbanka
fslands hf.
Með stofnun Landsbanka ís-
lands hf. hinn 10. september 1997
vora bankanum settar samþykktir
og er í IV. kafla þeirra að finna
ákvæði um stjórn bankans. Er þar
í 19. til 21. gr. að finna ákvæði ann-
ars vegar um bankaráð og hins
vegar um bankastjórn í 22. gr. í I.
kafla samþykktanna kemur fram,
að bankinn starfar samkvæmt lög-
um nr. 113/1996 um viðskiptabanka
og sparisjóði og lögum nr. 2/1995
um hlutafélög.
Samkvæmt 21. gr. samþykkt-
anna er það eitt af verkefnum
bankaráðsins að ráða aðalbanka-
stjóra og bankastjóra, ákveða þeim
laun og ráðningarkjör og setja
þeim erindisbréf.
í 22. gr. samþykkta koma fram
ákvæði um bankastjórnina og segir
þar að í henni sitji þrír menn, einn
aðalbankastjóri og tveir banka-
stjórar. Segir í greininni um aðal-
bankastjórann, að hann sé ráðinn
samkvæmt ákvæðum samþykkt-
anna, hann sé formaður banka-
stjórnar og talsmaður bankans og
fari með verkstjóm og skeri úr
ágreiningi um verkaskiptingu í
bankastjórn. Um verkefni hans fari
samkvæmt erindisbréfi.
í greininni segir um banka-
stjóra, að þeir séu ráðnir sam-
kvæmt ákvæðum samþykktanna
og fari með verkefni sem þeim séu
fahn samkvæmt erindisbréfi.
Af ákvæðum samþykktanna
verður ekki annað ráðið en að
bankastjórarnir þrír séu allir ráðn-
ir beint af bankaráðinu og séu því
hvað starfsábyrgð varðar jafnsettir
og beri allir ábyrgð beint gagnvart
bankaráðinu, hver á sínu sviði, eftir
því sem erindisbréf þeirra segja
fyrir um.
2. Erindisbréf bankastjóra:
Aðalbankastjóri
I samræmi við það sem að fram-
an er rakið úr samþykktum bank-
SAMÞYKKT var í borgarráði síð-
astliðinn þriðjudag að gefa Gróður-
vörum ehf. vilyrði fyrir lóð fyrir
starfsemi sína í Norður-Mjódd. Er
hún á reit milli Stekkjai'bakka,
Reykjanesbrautar og Alfabakka.
Sótti fyrirtækið um 1,5 hektara lóð
fyrir gróðrarstöð og verslun. Borg-
arráðsfulltrúar Sjálfstæðisflokksins
létu bóka gagnrýni sína á meðferð
málsins.
Þegar umsókn fyrirtækisins var
fyrst tekin fyrir hjá borgarráði í
fyrrasumar var ákveðið að vísa er-
indinu til umsagnar skipulags- og
umferðarnefndar. Þar var Borgar-
skipulagi falin tillögugerð um lóðar-
afmörkun og skilmála og deiliskipu-
lagið síðan auglýst. Skipulags- og
umferðarnefnd fjallaði um máhð á
ans vora aðalbankastjóra og
bankastjóram sett erindisbréf. I
erindisbréfi aðalbankastjóra, sem
dagsett er 14. nóvember 1997,
kemur fram að aðalbankastjóri er
ráðinn af bankaráði, með vísan til
1. tl. 1. gr. samþykktanna, og verk-
efni hans ákvarðist af samþykktum
félagsins, lögum, reglugerðum og
erindisbréfi því er bankaráðið set-
ur honum.
I 3. gr. segir að aðalbankastjóri
sé formaður bankastjórnar og beri
að leita sameiginlegrar niðurstöðu
í bankastjóm um málefni bankans.
Þá segir í 2. mgr. 3. gr.:
„Aðalbankastjóri annast sam-
skipti bankans fyrir hönd banka-
stjómar við Viðskiptaráðuneyti,
Seðlabanka, Bankaeftirht og önnur
stjómvöld, að svo miklu leyti sem
þau teljast ekki sérstök verkefni
bankaráðs."
I 5. gr. er fjallað um skiptingu
verkefna bankastjómar og segir
þar meðal annars, að aðalbanka-
stjóri beri ábyrgð á framkvæmd
þeirra starfa sem hlutafélagalög-
gjöf leggur á herðar framkvæmda-
stjóra hverju sinni.
Þá segir jafnframt að hver
bankastjóri fyrir sig beri ábyrgð á
þeim störfum sem bankaráð hefur
ákveðið hverju sinni að gildi um
starfsskiptingu þeirra á milli.
Bankastjórar
Líkt og um ráðningu aðalbanka-
stjóra vora bankastjóram af
bankaráði sett erindisbréf og er er-
indisbréf yðar dagsett 14. nóvem-
ber 1997.
I 1. gr. erindisbréfs segir að
verkefni bankastjóra ákvarðist af
samþykktum félagsins, reglugerð-
um og erindisbréfi.
I 2. mgr. 3. gr. segir að bankaráð
ákvarði verkaskiptingu banka-
stjóra, að fenginni tillögu banka-
stjómar.
I grein 5 segir að hver banka-
stjóri fyrir sig beri ábyrgð á þeim
störfum sem bankaráð hefur
ákveðið hverju sinni að gildi um
starfsskiptingu þeirra á milli.
Sé litið til þess sem að ofan er
rakið um samþykktir og erindis-
bréf bankastjóra Landsbanka ís-
lands hf. verður að draga þá álykt-
un að sérhver bankastjóri sem ráð-
inn er af bankaráði sé jafnsettur
öðram bankastjóram og beri
starfsábyrgð gagnvart bankaráð-
inu en ekki öðram bankastjóram.
Erindisbréf hvers bankastjóra
mælir sérstaklega fyrir um sér-
verkefni hans og á þeim ber banka-
stjóri einn ábyrgð gagnvart banka-
ráðinu. Um sameiginlegar ákvarð-
anir bankastjómarinnar hlýtur
hins vegar að koma til sameiginleg
ábyrgð þeirra sem í bankastjórn-
inni sitja gagnvart bankaráðinu. Er
skipting ábyrgðarinnar, svo sem
henni er hér lýst, í samræmi við
ákvæði hlutafélagalaga um ábyrgð
ný á fundi sínum 29. júní að loknum
athugasemdafresti og var í megin-
atriðum jákvæð gagnvart deili-
skipulagstillögunni en óskað eftir að
hugað yrði nánar að umferð og að-
komu að svæðinu áður en skipulagið
yrði endanlega samþykkt. í ljósi
þessa samþykkti borgarráð í fyrra-
stjómenda, þar sem litið er svo á að
hver bankastjóri um sig gegni
stöðu framkvæmdastjóra sam-
kvæmt IX. kafla hlutafélagalaga.
3. Undirritun skjala innan
Landsbanka Islands hf.
Um undirritanir skjala og skuld-
bindinga innan Landsbanka ís-
lands hafa frá fomu fari gilt
ákveðnar reglur, settar af banka-
ráði. Samkvæmt upplýsingum Lög-
fræðideildar Landsbanka íslands
hf. eru í gildi hjá bankanum þær
reglur sem bankaráð setti í ágúst-
mánuði 1995. Læt ég fylgja ljósrit
af þeim með bréfi þessu. Þar segir
m.a. að bankinn sé lagalega bund-
inn af skjölum, sem sameiginlega
era undirrituð af tveimur banka-
stjóram eða bankastjóra og öðram
starfsmanni bankans, sem heimild
hafi til undirritunar. Þarf því tvær
undirskriftir til að skjöl er frá
bankanum koma teljist skuldbind-
andi. I reglum þeim sem bankaráð-
ið hefur sett varðandi undirritanir
er ekki að finna nein fyrirmæli um
hvemig háttað skuh meðundirritun
skjala eða eftirliti þeirra, sem með-
undirrita, með efni þeirra.
Samkvæmt upplýsingum yðar
hefir sú regla skapast, að öll skjöl
sem frá bankastjóm hafa farið séu
undirrituð af tveimur bankastjór-
um eða bankastjóra og aðstoða-
bankastjóra, og er það í samræmi
við reglur bankaráðsins. Hafa
starfsmenn bankans ekki Mtið svo á
að þeim bæri sérstök skylda til að
kanna innihald þeirra bréfa sem
þeir hafa meðáritað. í undirskrift
tveggja feMst hins vegar, að bank-
inn sé bundinn af þeim upplýsing-
um eða skuldbindingum sem fram
koma í viðkomandi skjölum.
I framhaldi af fyrirspurn, sem
fram kom á Alþingi, beindi við-
skiptaráðherrann fyrirspum til
Landsbanka Islands hf. um tiltekin
atriði. I samræmi við erindisbréf
aðalbankastjóra fól hann starfs-
mönnum bankans að taka saman
umbeðnar upplýsingar. Að því
loknu tók aðalbankastjóri saman
niðurstöðumar og ritaði Viðskipta-
ráðuneytinu bréf með umbeðnum
upplýsingum, sem hann undirrit-
aði, og í samræmi við undirskrifta-
reglur bankans var jafnframt und-
irritað af yður.
Með undirritun aðalbankastjór-
ans og meðundirritun yðar undir
bréfin var Landsbanki íslands hf.
bundinn af þeim upplýsingum sem
þar komu fram, og ber lögpersón-
an Landsbanki Islands hf. út á við
ábyrgð á því svari. Inn á við bera
starfsmenn bankans starfsábyrgð
og fer hún eftir starfssviði hvers og
eins. Þannig bera bankastjórar
starfsábyrgð gagnvart bankaráði á
störfum sínum, m.a. með vísan til
erindisbréfa þeirra. Aðalbanka-
stjóri ber þannig á grundvelli er-
indisbréfs síns ábyrgðina á svar-
dag að gefa Gróðurvöram ehf. fyrir-
heit um áðurgreinda lóð og skal það
bundið þeim fyrirvara að deiMskipu-
lagstillagan verði samþykkt að lok-
inni áðurgreindri athugun á umferð
og aðkomuleiðum.
Borgarráðsfulltrúar Sjálfstæðis-
flokksins óskuðu bókað í tilefni
bréfi bankans til Viðskiptaráðu-
neytisins. Samkvæmt erindisbréfi
yðar berið þér hins vegar ekki
ábyrgð á svarinu.
Er þá ósvarað hvemig Mta skuh
á undirritun yðar undir bréfið. Þér
áttuð engan þátt í að taka saman
þær upplýsingar sem fram komu í
umræddum bréfum til Viðskipta-
ráðuneytisins og því berið þér ekki
efnislega ábyrgð á því sem þar
kemur fram. Liggur fyrir að þér
gerðuð bankaráðinu grein fyrir því
þá er málið kom þar til umfjöllun-
ar, með sérstakri bókun hinn 2.
apríl síðastMðinn. Undirritun yðar
undir bréfið var því eingöngu
formsatriði, byggt á reglum banka-
ráðsins um undirritun skjala af
hálfu bankans.
4. Álit
Á grandvelM þess sem að framan
er rakið er það skoðun okkar að
Mta verði svo á, að bréf þau er send
vora Viðskiptaráðuneytinu með
umbeðnum upplýsingum hafi verið
send frá lögpersónunni Lands-
banka Islands hf. og sé bankinn út
á við ábyrgur fyrir réttmæti slíkra
upplýsinga.
Inn á við beri starfsmenn bank-
ans ábyrgðina gagnvart yfirboður-
um sínum, á réttmæti upplýsinga
sem fram komu í bréfinu. Þannig
beri aðalbankastjóri starfslega
ábyrgð á umræddum bréfum gagn-
vart bankaráðinu. Bar honum sam-
kvæmt erindisbréfi að annast sam-
skipti bankans við Viðskiptaráðu-
neytið, svo sem hann gerði í um-
ræddu tilviki, og upplýst er að
hann lét táka saman úr bókhaldi
bankans þær upplýsingar sem
sendar voru ráðuneytinu.
Ábyrgð bankastjóra fer eftir er-
indisþréfum þeirra, og í Ijósi þess að
það var hvorki í yðar verkahring
samkvæmt erindisbréfi að svara
slíkum fyrirspumum, né áttuð þér
nokkum þátt í að taka umbeðnar
upplýsingar saman, verður ekki séð
að þér berið starfslega ábyrgð á
þeim mistökum sem urðu við sam-
antekt bréfanna gagnvart banka-
ráðinu. Undirritun yðar undir um-
rædd bréf var í samræmi við gild-
andi undirskriftareglur bankans, og
engin skuldbinding hvílir sam-
kvæmt reglunum á herðum þeirra
sem meðundirrita skjöl, að kanna
sérstaklega efni þeirra. Þann fyrir-
vara verður þó að gera, að sé þeim
sem meðundirritar ljóst eða að aug-
Ijóst sé, að efni slíkra skjala sé
rangt, hlýtur sú skylda að hvíla á
honum að ganga úr skugga um rétt-
mæti skjalanna. I yðar tilviki á það
ekki við. Ekki var annað af skjölun-
um hægt að ráða þá er þér undirrit-
uðuð þau, en að þau væra rétt.
Óþarft er að ijalla um refsiábyrgð
þar sem hún kemur ekki til áMta.
Virðingarfyllst,
Pétur Guðmundarson, hrl.
Hákon Amason, hrl.“
þessarar samþykktar borgarráðs að
ótímabært væri að gefa einum aðila
fyrirheit um lóð þegar ekkert hefði
verið ákveðið um deiliskipulag
svæðisins. Segja þeir í bókuninni að
kynningu meðal íbúa hafi verið
ábótavant og Mtið tillit tekið til mót-
mæla mörg hundrað íbúa í næsta
nágrenni vegna fyrirhugaðrar upp-
byggingar á svæðinu.
Borgarráðsfulltrúar Reykjavík-
urlistans bókuðu að tillaga að
deiliskipulagi reitsins hefði verið
kynnt ítarlega og fyrirhuguð notk-
un hans væri í samræmi við staðfest
aðalskipulag. Segir þar einnig að
nýting lóðar sé með því allra lægsta
sem þekkist á atvinnulóðum í borg-
inni til að tryggja grænt yfirbragð
reitsins.
Fyrirheit um gróðrarstöð í Norður-Mjódd rædd í borgarráði
Sjálfstæðis-
menn gagnrýna
málsmeðferð