Morgunblaðið - 12.07.1998, Blaðsíða 6

6 SUNNUDAGUR 12. JÚLÍ 1998
MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Teflt á
tvær hættur
fj§) BAKSVIÐ
Forystumenn repúblikana hafa undanfarið
látið hafa eftir sér hörð orð í garð samkyn-
hneigðra í Bandaríkjunum. Eins og Björn
Malmquist, fréttaritari Morgunblaðsins
þar vestra, segir frá þykir þetta bera vitni
um tilraunir flokksforystunnar til að
tryggja stuðning íhaldssamra afla innan
flokksins í komandi þingkosningum í vetur.
Því fer þó fjarri að allir repúblikanar sætti
sig við árásir á samkynhneigða.
Harry Hamburg/New York Daily Press
KRÖFUGANGA samkynhneigðra í Washington. Repúblikanar beina spjótum sinum æ meir að hommum
og lesbíum, og þykir það til marks um að íhaldssamari öfl í flokknum hafi styrkt stöðu sína.
REYNDAR er það ekkert
nýtt, að íhaldssamir
stjómmálamenn hér í
landi lýsi andstyggð á
samkynhneigðu fólki - hins vegar
telst það til tíðinda þegar ummæli
þeirra eru eins opinská og raun hef-
ur borið vitni undanfamar vikur.
í sjónvarpsviðtali fyrir tæpum
mánuði sagði Trent Lott, leiðtogi
repúblikana í öldungadeild Banda-
ríkjaþings, að samkynhneigð væri
syndsamiegt líferni. Hann líkti sam-
kynhneigð við stelsýki og áfengis-
fíkn og sagði að reyna ætti að beina
samkynhneigðu fólki til betri vegar.
Aðrir forystumenn og áberandi
þingmenn flokksins á borð við Dick
Armey, leiðtoga repúblikana í full-
trúadeildinni, hafa tekið í sama
streng.
Onnur dæmi hafa vakið athygli,
meðal annars ummæli Roberts
Blacks, talsmanns Repúblikana-
flokksins í Texas, þegar hópi sam-
kynhneigðra repúblikana var mein-
að sitja þing flokksins nýverið.
Black líkti hópnum við Ku Klux Kl-
an og sagði: „Við leyfum heldur
ekki klæðskiptingum eða bama-
nauðgurum að vera með.“
Hins vegar þótti fyrst kasta tólf-
unum þegar sjónvarpspredikarinn
Pat Robertson, stofnandi Kristilegu
samtakanna (Christian Coalition),
gagnrýndi yfirvöld Orlando-borgar
í Flónda fýrir að leyfa samtökum
samkynhneigðra að hengja fána
sína á ljósastaura í miðborg Or-
lando á dögunum í tilefni fjöldasam-
komu þar. „Ég vil minna íbúa Or-
lando á að þeir búa á svæði þar sem
vænta má fellibylja. Ég myndi ekki
vera að veifa þessum fánum framan
í Guð.“ í síðustu viku hélt hann því
fram að skógareldarnir sem geisað
hafa í Flórída undanfarið væm refs-
ing himnavaldsins fyrir hátíðahöld-
in í Orlando.
Pessi afstaða hefur einnig haft
áhrif á störf þingsins; íhaldssamir
öldungadeildarþingmenn hafa und-
anfarið tafíð útnefningu tilvonandi
sendiherra Bandaríkjanna í Lúxem-
borg á þeirri forsendu að viðkom-
andi maður sé samkynhneigður;
einn þingmaður gekk svo langt að
líkja sendiherraefninu við David
Duke, fyrrverandi leiðtoga Ku Klux
Klan.
Áhersla á hefðbundin
Qölskyldugildi
Fréttaskýrendur hér í landi
greinir á um þau áhrif sem nýleg
ummæli leiðtoga repúblikana muni
hafa á fylgi flokksins í kosningunum
í vetur. Flestir em hins vegar sam-
mála um að það sé engin tilviljun að
skoðanir á borð við þær sem for-
ystumenn repúblikana hafa viðrað
undanfarið eru orðnar háværari
upp á síðkastið.
„Repúblikanar hafa einfaldlega
áhyggjur af því að fylgjendur hefð-
bundinna þjóðfélagsgilda séu orðnir
það óánægðir að þeir muni ekki
styðja flokkinn í kosningunum í
Stokkað upp
í breska hernum
London. Reuters.
STJÓRN Bretlands kynnti á mið-
vikudag áform um að stokka upp í
breska hemum til að gera honum
kleift að senda hersveitir til
átakasvæða í heiminum með
skjótum hætti.
„Við búum í miklu hættulegri
heimi eftir kalda stríðið," sagði
George Robertson, varnarmála-
ráðherra Bretlands, í viðtali við
BBC áður en hann lagði 57 síðna
skýrslu um breytingamar á hern-
um fyrir þingið. „Gamli óvinurinn
er horfínn en við stöndum nú
frammi fyrir mörgum nýjum
hættum."
Meginatriði skýrslunnar höfðu
komið fram í breskum dagblöð-
um, sem fengu hana senda í pósti.
Robertson kvaðst hafa orðið
„mjög, mjög reiður" vegna þessa
og hét rannsókn til að hafa uppi á
þeim sem sendu skýrsluna til fjöl-
miðla og refsa þeim.
I skýrslunni kemur fram að út-
gjöld til vamarmála, sem nema nú
22 milljörðum punda á ári (2.500
milljörðum króna), verða lækkuð
um 915 milljónir punda (107 millj-
arða króna) á næstu þrem ámm.
Smíðuð verða tvö ný flugvéla-
móðurskip til að gera hemum
kleift að bregðast skjótt við þegar
hætta skapast á stríði í heiminum.
Tundurspillum og freigátum verð-
ur hins vegar fækkað úr 35 í 32.
Kjamorkukafbátum verður
ekki fækkað og ekki verður fallið
frá áformum um að kaupa 232
herflugvélar af gerðinni
Eurofíghter. Breskum hermönn-
um í Þýskalandi, sem em nú
22.000, kann að verða fækkað um
2.500.
nóvember," segir David Rhody,
stjórnmálafræðingur við Michigan-
háskóla. „Það er alveg Ijóst að fylg-
ismenn hinna svokölluðu „fjöl-
skyldugilda" innan flokksins telja
að þingmenn og flokksforysta
repúblikana hafi ekki barist nógu
dyggilega fyrir málstað þessa hóps
undanfarin misseri og margir
þeirra telja að flokkurinn hafi svik-
ist undan því að fylgja eftir málefn-
um eins og harðari andstöðu við
fóstureyðingar og réttindum sam-
kynhneigðra.
Með því að leggja áherslu á
íhaldssamar skoðanir á borð við
andstöðu gegn samkynhneigðum er
flokksforystan einfaldlega að senda
þau skilaboð að flokkurinn sé ekki
búinn að gleyma skuldbindingum
sínum við þennan hóp. Allt þetta
miðar síðan auðvitað að því að
repúblikanar haldi meirihluta í full-
trúadeildinni eftir kosningarnar í
nóvember,“ segir Rhody.
Teflt á tvær hættur
„Spumingin er hins vegar hvort
þessi leikflétta muni hafa tilætluð
áhrif,“ segir Rhody. „Ég tel að svar-
ið sé jákvætt að því leytinu til að
þetta mun sennilega draga úr því
vantrausti sem stuðningsmenn
hefðbundinna gilda bera til flokks-
ins. Hins vegar á það eftir að koma í
ljós hversu djúpt þessar skoðanir
rista í starfí repúblikana á þinginu.
Á hinn bóginn má segja að flokk-
urinn sé að tefla á tvær hættur með
þessu, því það eru líkur til þess að
málflutningur á borð við það sem
Lott hefur sagt um homma og lesbí-
ur eigi eftir að stuða hófsamara fólk
innan flokksins. Repúblikanar eru
hins vegar sennilega að veðja á að
íhaldssamir stuðningsmenn séu lík-
legri en hófsamir til að mæta á kjör-
stað, og þess vegna sé þessi leik-
flétta réttlætanleg," segir Rhody.
Skiptar skoðanir innan flokksins
Innan Repúblikanaflokksins er
einnig að fínna skiptar skoðanir um
ágæti þess að gagnrýna á þennan
hátt minnihlutahóga á borð við
homma og lesbíur. Áberandi flokks-
menn á borð við Ralph Reed, fyrr-
verandi leiðtoga Kristilegu samtak-
anna, hafa sagt að opinskáar skoð-
anir á borð við þær sem Lott hefur
lýst yfír gætu ekki aðeins kostað
flokkinn atkvæði hófsamari íhalds-
manna, heldur einnig stuðning
þeirra sem væru á sömu skoðun um
samkynhneigða, en teldu hins vegar
að flokkurinn ætti ekki að leggjast
svo lágt að ráðast á minnihlutahópa
heldur einbeita sér að löggjafar-
starfinu.
Ráðgjafar flokksins hafa tekið í
sama streng og bent á að skoðana-
kannanir sýni að árásir á homma og
lesbíur fari jafnvel íyrir brjóstið á
íhaldssömustu kjósendunum, sem
telji að flokksforystan ætti að láta
af slíku tali. Formaður
Repúblikanaflokksins, Jim Nichols-
son, hefur hins vegar sagt að þessar
árásir gætu hjálpað flokknum, því
burtséð frá því hvort kjósendur
væru sammála kynnu þeir að meta
hreinskilni stjórnmálamanna.
Baráttan um meirihlutann
Kosningar til Bandaríkjaþings
eru haldnar á tveggja ára fresti og í
nóvember næstkomandi verður kos-
ið um öll sæti fulltrúadeildarinnar,
435 að tölu, auk þess sem kosið er
um þriðjunginn af eitt hundrað sæt-
um öldungadeildarinnar. Árið 1994
náðu repúblikanar meirihluta í báð-
um deildum þingsins og í fulltrúa-
deildinni hefur flokkurinn nú tíu
sæti fram yfir demókrata. Ljóst er
að baráttan fram að kosningum
mun aðallega snúast um þau ellefu
sæti sem demókratar þurfa til að
endurheimta meirihlutann í full-
trúadeildinni, enda segja talsmenn
flokksins að þeir eigi góða mögu-
leika á að sigra.
Fréttaskýrendur og stjórnmála-
fræðingar segja að flokkurinn eigi
vissulega möguleika - hins vegar
verði erfítt að vinna stóra sigra þeg-
ar þorri almennings sé tiltölulega
ánægður, efnahagur landsmanna á
stöðugri uppleið og lítið um ástæður
til að velta sitjandi þingmönnum úr
sessi. Sé eitthvað að marka úrslit
liðinna kosninga ættu repúblikanar
að geta dregið andann léttar - þeg-
ar kosið er á sjötta árinu sem for-
seti situr hefur flokkurinn sem ræð-
ur yfir Hvíta húsinu alltaf tapað
þingmönnum.
Robin Cook segir Palestínu og fsrael geta lært af N-frum
Arabar hvattir til samstöðu
Bagdad, Jerúsalem. Reuters.
DAGBLAÐIÐ Babel í írak, sem er í
eigu Udays, sonar Saddams
Husseins, hvatti í gær leiðtoga Ara-
baþjóða til að hætta friðarviðræðum
við ísrael og sameinast um andstöðu
gegn fyrirætlunum ísraelsstjómar
um að færa út byggð í Jerúsalem.
Sagði í grein í dagblaðinu að betra
væri fyrir araba að semja sameinaðir
en fyrir þá að standa sundraðir og ná
litlu fram.
Friðarviðræður hafa nú lítt þokast
áleiðis um langa hríð og óttast upp-
lýsingadeild ísraelska hersins að sú
pattstaða sem ríkt hefur í friðarvið-
ræðum fyrir botni Miðjarðarhafs
hafi mjög aukið líkumar á stríði.
Undirbýr herinn nú áætlanir ef til
þess kæmi að stríð brytist út við Pa-
lestínumenn og e.t.v. Sýrlendinga
um mitt næsta ár en Yasser Arafat,
forseti heimastjómar Palestínu-
manna, hefur sagst ætla að lýsa yfir
sjálfstæði Palestínu ef viðræðum við
ísrael um framtíð Vesturbakkans og
Gaza-svæðisins verði þá ekki lokið.
Robin Cook, utanríkisráðherra
Bretlands, sagði hins vegar á
fimmtudag að friðarferlið á N-ír-
landi gæfi vonir um árangur í Mið-
Austurlöndum. Hann sagði að at-
burðirnir í þessari viku á N-írlandi,
þar sem komið hefur til átaka vegna
Drumcree-göngu Oraníumanna,
sýndu að vísu hvað gerst gæti þegar
annar deiluaðila reyndi að „vinna
sigra“ á kostnað andstæðings síns.
Hvatti Cook báða aðila til að sam-
þykkja friðartjllögur sem Banda-
ríkjamenn hafa lagt fram. 4
Cook lét ummæli þessi fálla á
fundi á vegum hjálparstofnunarinnar
„læknishjálp handa Palestínumönn-
um“ á fimmtudag og er haft eftir
honum í The Irish News að „merk-
um og ófyrirsjáanlegum" árangri
hefði verið náð í leitinni að friði fyrir
botni Miðjarðarhafs. Sagðist hann
þó hafa áhyggjur af „viðkvæmu
ástandi" friðarviðræðna Israels-
manna og Palestínumanna um þess-
ar mundir.
„Síðustu tvö árin hefur enginn ár-
angur náðst. Traust milli samninga-
manna er með minnsta móti. Og það
sem helst vekur ótta er að öfgasinn-
ar heíji ofbeldi á sinn fyrri stall ef
enginn frekari árangur næst í friðar-
ferlinu," sagði Cook. „En friður er
ekki „allt eða ekkert" leikur. Bæði
ísraelsmenn og Palestínumenn
myndu njóta góðs af stöðugum friði.“
Sagði Cook síðan að þetta væri fá-
um betur Ijóst en Bretum sem vissu
af fenginni reynslu á N-írlandi
hversu erfitt væri að sleppa takinu af
aldagömlu hatri og andúð til að hefja
friðarviðræður. „Friðarferlið á N-Ir-
landi sýnir þrátt fyrir allt að menn
þurfa ekki að sætta sig við patt-
stöðu,“ sagði Cook og ítrekaði að „sú
sama þrákelkni" sem skapað hefði
árangur á N-írlandi gæti einnig orð-
ið til þess að mönnum tækist að yfir-
stíga hindranir í Mið-Austurlöndum.