Morgunblaðið - 12.09.1998, Síða 28

28 LAUGARDAGUR 12. SEPTEMBER 1998
ERLENT
MORGUNB LAÐIÐ
Clinton biður banda-
menn um vægð
SAMBAND Bills Clintons
og þingflokks Demókrata-
flokksins hefur aldrei verið
mjög náið. Forsetinn hefur
á undanförnum sex árum marg-
sinnis tekið afstöðu gegn
demókrötum á þingi ef það hefur
hentað pólitískum hagsmunum
hans og rætt hefur verið um að
myndast hafí valdaþríhyrningur,
þar sem demókratar á þingi,
repúblikanar á þingi og forsetinn
myndi hver sitt hornið.
Nú á forsetinn hins vegar allt sitt
undir stuðningi þingsins. Kenneth
Starr hefur skilað skýrslu þar sem
lagt er til að höfðað verði mál til
embættismissis á hend-
ur forsetanum. Á sama
tíma styttist óðum í
kosningar og er Lewin-
sky-málið þegar farið
að valda titringi í
mörgum kjördæmum.
Dæmi era um að fram-
bjóðendur hafl afboðað
fundi sem skipulagðir
höfðu verið með forset-
anum og margir hafa
lýst því yfír að þeir telji
ekki eftirsóknarvert að
fá forsetann í heimsókn
í kjördæmið fyrir kosn-
ingar. Þá hafa nokkiir
frambjóðendur
Demókrataflokksins
birt sjónvarpsauglýs-
ingar þar sem hvetja
forsetann til að segja af
sér.
Þingmenn reiðir
forsetanum
Margir þingmenn
eru forsetanum reiðir
fyrir að hafa dregið
svo lengi að segja
sannleikann í málinu
og segja ljóst að fyrst
að hann gerði það ekki
fyrr en í ágúst hafí
hann greinilega ekki
borið hag þingmanna
Demókrataflokksins
fyrh' brjósti.
Eigi Clinton að rétta
úr kútnum á ný er ljóst að hann
verður að sannfæra Bandaríkja-
menn um að Lewinsky málið gefí
ekki ástæðu til málshöfðunar og
jafnframt ávinna sér stuðning
þingmanna.
A undanfórnum dögum hefur
hver öldungadeildarþingmaðurinn
úr röðum Demókrata á fætur öðr-
um staðið upp og fordæmt athæfi
forsetans í kjölfar þess að Joseph
Liebennann, sem lengi hefur verið
náinn forsetanum, reið á vaðið í
síðustu viku á meðan forsetinn var
enn á Irlandi.
Á miðvikudag átti Clinton fund
með helstu þingmönnum
demókrata í fulltrúadeildinni og á
fimmtudag átti hann fund með
demókrötum í öldungadeildinni.
Þingmenn og starfsmenn Hvíta
hússins, sem bandarískir fjölmiðl-
ar hafa rætt við, segja að forsetinn
hafi beðLst afsökunar á fundinum
og lýst því yfir að hann myndi allt
sem í hans valdi stæði til að ávinna
sér traust þeirra á ný.
Málshöfðun ekki útilokuð
Sumir þingmannanna greindu
forsetanum hins vegar frá því að
ekM væri hægt að útiloka að höfð-
að yrði mál til embættismissis á
hendur honum. The New York
Times segir að Bob Kerrey frá
Nebraska hafi á fundinum sagt að
það ferli sem í hönd færi væri póli-
tískt fremur en lagalegt. Þingið
myndi hlýða kalli þjóðarinnar og
því væri nauðsynlegt að forsetinn
Bill Clinton hefur undanfarna daga fund-
>»
að með þingmönnum og ráðherrum. A
þessum fundum hefur hann ítrekað
henni líkaði ekki framferði hans.
Heimildamaður Washington Post
segir að Clinton hafi þá hellt sér
yfir Shalala og sagt að ef slík rök-
semdafærsla hefði verið . viðhöfð
árið 1960 hefði Richard Nixon náð
Forsetinn fari
í leyfí
FORYSTUMENN á Bandaríkjaþingi stinga saman nefjum. Fulltrúadeildarþingmennirnir
John Conyers, demókrati, og Henry Hyde, repúblíkani, sitja báðir í þingnefndinni sem mun
fjallaum skýrslu Kenneth Starrs, sem gerð var opinber í gær.
héldi vinsældum sínum ef hann
ætti að sitja áfram í embætti.
Robert Toiricelli frá New Jers-
ey segir í samtali við sama blað að
orðasMpti á fundinum hafi ein-
kennst af hreinsMlni og forsetan-
um hafi verið gert Ijóst að ekki
væri hægt að hafa hemil á málinu
ef nýjar uppljóstranir kæmu í ljós
eða ef honum tæMst ekki að vísa
staðþæfingum Starrs á bug.
,Á undanförnum vikum hef ég
teMð eftir því að forsetinn nálgast
málið á mjög breyttan hátt. I stað
þess að reiðast þeim sem bera á
hann sakir er hann sjálfum sér
reiður,“ sagði Torricelli.
Aðstoðarmenn forsetans segja
að fjölskylda Clintons, vinir og
nánir samstarfsmenn úr Demókra-
taflokknum hafi neytt forsetann til
að horfast í augu við það, hversu
alvarlegar gjörðir hans hafi verið.
Clinton sé miður sín og búast megi
við að hann muni halda áfram að
biðjast fyrirgefningar þegar hann
komi fram opinberlega á næstu
dögum.
Að loknum fundinum með öld-
ungadeildarþingmönnum boðaði
Clinton ríkisstjórn sína á fund í
þeirri álmu Hvíta hússins, sem
forsetafjölskyldan býr í. Var þetta
í fyrsta sMpti sem Clinton átti
fund með allri ríkisstjóminni frá
því í janúar, tveimur dögum eftir
að mál Monicu Lewinsky kom
fyrst upp á yfirborðið. Á fundinum
í janúar fullvissaði Clinton ráð-
herra um að ekkert væri hæft í
ásökunum um að hann hefði átt í
sambandi við Lewinsky og að
fundinum loknum komu margir
ráðherranna fram í sjónvarpi og
vörðu forsetann.
Tilfínningaþrungin stund
Andrúmsloftið á fundinum á
fimmtudag var sagt tilfinninga-
þrangið. Clinton bað ráðherra
sinna fyrirgefningar og táraðist er
hann greindi frá stöðu mála. Er
hann sagður hafa berað tilfinning-
ar sínar á opinskárri hátt en nokk-
ur viðstaddra hafði áður orðið vitni
að. Margir ráðherrar lýstu því yfir
að þeir hörmuðu og jafnvel for-
dæmdu framkomu Clintons en
væru engu að síður reiðubúnir að
fyrirgefa honum og styðja hann
áfram.
Einn ráðherra skar sig hins veg-
ar úr og gagnrýndi forsetann harð-
lega. Donna E. Shalala heilbrigðis-
ráðherra kom flestum í opna
skjöldu að sögn Washington Post
er hún fordæmdi forsetann.
Shalala mun alfarið hafa hafnað
þeirri röksemdafærslu Clintons að
stefna hans sMpti meira máli en
það hvort að hann væri siðferðileg-
ur leiðtogi þjóðarinnai-. Hefur
blaðið eftir einum þeirra er sat
fundinn að Shalala hafi sagt: „Ég
trúi ekki því sem þú ert að bera á
borð fyrir okkur, að þú standir í
þeirri trú að þú eigir ekki að veita
siðferðislega forystu". Einnig á
Shalala að hafa sagt að henni væri
sama þótt forsetinn hefði logið en
Dagblaðið New
York Post skar sig þó
úr þeim hópi og birti
forystugrein á forsíðu
sinni með fyrirsögninni
„Farðu frá, herra forseti. Taktu
þér leyfi, þú hefur rétt til þess
samkvæmt stjórnarskránni".
Blaðið Washington Post benti
einnig á í forystugrein sinni að val-
ið stæði ekki einungis á milli þess
að höfða mál til embættismissis og
að forsetinn segði af sér. Sam-
kvæmt stjórnarskránni gæti hann
einnig sagt af sér embætti tíma-
bundið. Blaðið sagði rétt að opin-
bera skýrsluna þar sem að almenn-
ingur ætti rétt á að kynna sér mál-
ið ekki síður en þingmenn.
New York Times fagnaði einnig
þeirri ákvörðun að gera skýrsluna
opinbera þar sem að þar með gæf-
ist þjóðinni tækifæri til að gera
upp hug sinn til Clinton og fram-
tíðar hans á grandvelli upplýsinga.
Vissulega gæti verið varasamt að
gera jafnsvæsnar upplýsingar op-
inberar og líklega væri að finna í
skýrslunni. Hins vegar væri þetta
rétta leiðin til að takast á við það
klúður sem ábyrgðarleysi Clintons
og sú ákvörðun hans að segja ósatt
hefðu valdið.
Viðskiptablaðið Wall Street Jo-
umal fjallaði fyrst og fremst um
Starr í forystugrein sinni og sagði
hann hafa orðið fyrir óréttmætri
gagnrýni. Hann hefði starfað á
grandvelli laga en ekM stjómmála.
Kansasblaðið Wichita Post sagði
það ekM lengur skipta máli hvaða
álit Bandaríkjamenn hefðu á Clint-
on sem einstaklingi. Nú væri trú-
verðugleiki forsetaembættisins að
veði.
beðist afsökunar á því að hafa leynt sann-
leikanum í Lewinsky-málinu um margra
mánaða skeið. Forsetinn hefur sætt
harðri gagnrýni en margir hafa jafnframt
lýst því yfír að þeir séu reiðubúnir að
fyrirgefa honum.
kjöri í stað Johns F. Kennedys. Að
því búnu hafí enginn ráðherra
gagnrýnt forsetann.
Nær allir ráðherrar stjórnarinn-
ar, alls tuttugu talsins, tóku til máls
á fundinum og tjáðu sig um málið.
Brace Babbit innanríMsráðherra
er sagður hafa rifjað upp er hann
gekk til skrifta sem barn, AI Gore
vara forseti sagðist sjá í forsetan-
um mann er hefðu orðið á mistök
en gerði sér nú grein
fyrir því að leiðin til
fyrirgefningar væri að
láta af reiði sinni. Rod-
ney Slater samgöngu-
ráðherra og Alexis
Herman vinnumála-
ráðherra vitnuðu í Bi-
blíuna og það sama
gerði forsetinn. Robert
Rubin fjármálaráð-
herra var ómyrkur í
máli: „Það klúðraðir
málinu, en það klúðra
allir málum einhvern
tímann".
Nær öll dagblöð
Bandaríkjanna fjöll-
uðu um skýrslu Starrs
í forystugreinum sín-
um í gær og fógnuðu
flest þeirra þeirri
ákvörðun þingsins að
gera skýi'sluna opin-
bera. Flest þeirra fjöll-
uðu almennt um málið
og vildu ekki taka of
einarða afstöðu fyrr en
niðurstöður rannsókn-
ar Starrs lægju ljósar
fyrir.
Kambódía
Skotið á
mótmæl-
endur
Phnoin Penli. Reuters.
STUÐNINGSMENN ríMsstjórnar
Huns Sens skutu í gær að hópum
mótmælenda í Phnom Penh, höfuð-
borg Kambódíu, með þeim afleiðing-
um að einn maður lést og nokkrir
særðust. Alls hafa nú fjórir látið lífið
eftir að fjöldamótmæli gegn stjórn-
inni hófust á mánudag.
Vestrænir sendimenn í Phnom
Penh segja að stjórnvöld séu nú far-
in að beita nýrri aðferð til að kveða
mótmælin niður. I stað þess að siga
einkennisMæddri óeirðalögreglu á
mannfjöldann hafa stuðningsmenn
stjómarinnai-, sem margir vh'ðast
reyndar vera lögreglumenn í borg-
aralegum klæðum, verið sendh' til að
ráðast að mótmælendum með byss-
um, steinum og kylfum.
Sihanouk konungur, sem er valda-
laus en virtur af landsmönnum, var-
aði í gær leiðtoga stjórnarandstöð-
unnar við að hunsa þing landsins,
sem kemur saman 24. september.
Norodom Ranariddh prins, sem er
sonur Sihaouks, og Sam Rainsy hafa
hótað að flokkai' þeirra muni ekki
taka sæti á þinginu nema fram fari
endurtalning atkvæða og reglum um
úthlutun þingsæta breytt en þeh
saka Hun Sen um að hafa beitt
brögðum við framkvæmd þingkosn-
inganna í júlí.
Rafsanjani
boðar hefndir
Teheran. Reuters.
AKBAR Hashemi Rafsanjani, fyrr-
verandi forseti Irans, hét því í gær að
dauða ellefu hansM'a sendháðs-
manna í Afganistan yrði hefnt. Hann
tók þó skýrt fram að stjórnvöld í
Teheran myndu ekM bregðast við af
fljótfærni, eins og óvinh þehra,
Afganar, gerðu sér vonir um.
Talebanar fullyrtu í gær að allir
Iranamh ellefu, sem saknað var efth
að Talebanar tóku hanska ræðis-
mannsbústaðinn í Mazai'-i-Shai'if í
síðasta mánuði, væru látnh, þó ein-
ungis hefðu fundist lík níu þeirra.
Irönsk stjórnvöld halda því hins veg-
ar fram að hinh mennhnh tveh séu
enn á lífi, og heita því að þeim verði
bjargað. Þau óskuðu í gær efth því
að öryggisráð Sameinuðu þjóðanna
gripi til „viðeigandi aðgerða" gegn
Talebönum vegna morðanna.
Hersveitir Talebana, sem era
súnní-múslimar, sækja nú hratt í átt
að borginni Bamiyan í miðhluta
Afganistans, en þar búa fyrst og
fremst múslimar sem aðhyllast
sjítasið. Ottast er að Iranar, sem
einnig era sjítai', muni grípa til hern-
aðaraðgerða til að verja trúbræður
sína í Bamiyan.
Lá við árekstri
yfír Irlandi
Ziiricli. Slianglmi. Reutors.
FULLTRÚAR svissneska flugfélags-
ins Swissah greindu frá því í gær að
flugvél þess, sem var á leið frá Genf
til New York, hefði ekM verið nema
hársbreidd fi'á því að rekast á Boeing
747 þotu hollenska flugfélagsins
KLM í lofti yfir írlandi um miðjan
dag í gær. RadartæM vélanna vöraðu
flugmennina hins vegar við í tæka tíð
og komu þannig í veg fyrir óhapp.
Ekki er liðin nema rúm vika síðan
MD-11 flugvél Swissah fórst við
strendur Nova Scotia í Kanada með
þeim afleiðingum að 229 létust.
Sjö særðust þegar flugvél kín-
verska flugfélagsins China Eastem
Airlines nauðlenti á flugvellinum í
Shanghai á fimmtudagskvöld en vél-
in er af gerðinni MD-11, þeirri sömu
og vél Swissah sem fórst við strend-
ur Nova Scotia. Olli bilun í lendingar-
búnaði því að reyna varð nauðlend-
ingu og var farþegum síðan hraðað
frá borði með þeim afleiðingum að
nokkrir meiddust lítillega. Orsakh
bilunarinnar eru í rannsókn.