Morgunblaðið - 02.10.1998, Side 48

^48 FÖSTUDAGUR 2. OKTÓBER 1998
MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ
+ Kris(ján Sæ-
valdsson fædd-
ist í Leifshúsum á
Svalbarðsströnd
hinn 24. apríl 1913.
Hann lést á Akur-
eyri 20. september
síðastliðinn. For-
eldrar hans voru
Sævaldur Valdi-
marsson, f. 19.5.
1885, d. 6.12. 1963,
bóndi í Sigluvík á
Svalbarðsströnd, og
kona hans Elínrós
Bernólína Krist-
jánsdóttir, f. 21.7.
1886, d. 20.12. 1967. Systkini
Kristjáns eru: Bára, f. 7.4. 1915,
og Jón Valdimar, f. 28.4. 1923.
Kristján kvæntist 25. desember
1949 eflirlifandi eiginkonu sinni,
Björgu Steindórsdóttur, f. 21.10.
1912, og bjuggu þau allan sinn
búskap á Akureyri, iengst af í
Grænumýri 7. Kristján og Björg
Ef ég mætti yrkja,
yrkja vildi’ ég jörð
Sveit er sáðmanns kirkja,
sáning bænagjörð.
~ Vorsins söngvaseiður
sálmalögin hans.
Blómgar akurbreiður
blessun skaparans.
(Bjarni Asgeirsson)
Þetta erindi úr sálminum sem
sunginn er við útfór elskulegs
tengdafóður míns í dag lýsir vel við-
horfí hans til lífins. Hugur hans var
ætíð tengdur búskap og hefði hann
helst viljað verða bóndi, ef aðstæður
hefðu leyft það á sínum tíma. Krist-
ján flutti ungur í Sigluvík á Sval-
•^barðsströnd með foreldrum sínum,
þar sem hann ólst upp við bústörf
með föður sínum, auk þess sem
hann vann utan búsins m.a. við
vegavinnu. A unglingsárum sínum
starfaði hann mikið með Ung-
mennafélaginu á Svalbarðsströnd og
var mottó þeirrar hreyfingar ætíð
hans leiðarljós, hann var ætíð mikill
reglumaður, auk þess sem hann
unni öllu sem íslenskt var og sá oft
lítinn tilgang í ferðalögum til út-
landa. Um 1945 brá faðir Kristjáns
búi og tóku þá Bára systir hans og
hennar maður við búskap í Sigluvík.
Árið 1948 fór Kristján sem vinnu-
maður í Skriðu í Hörgárdal, og
kynntist þai- eftirlifandi eiginkonu
-'■^sinni Björgu, eða Boggu eins hún er
eignuðust eina dótt-
ur, Huldu, hjúkrun-
arfræðing, f. 11.8.
1950. Hulda er gift
Gesti Jónssyni og
eiga þau þrjá syni:
Kristján, f. 17.8.
1974, Jón Asgeir, f.
21.6. 1978, og Árna
Bjöm, f. 28.4. 1988.
Sljúpsonur Krisljáns
var sr. Þórhallur
Höskuldsson, sókn-
arprestur, f. 16.11.
1942, d. 7.10. 1995.
Þórhallur var
kvæntur Þóm Stein-
unni Gísladóttur og áttu þau þijú
böm: Björgu, f. 27.11. 1964,
Höskuld Þór, f. 8.5. 1973, og
Önnu Kristínu, f. 26.6. 1983,
sljúpsonur Þórhalls er Gísli Sig-
uijón Jónsson, f. 9.7.1958.
títför Kristjáns fer fram frá
Akureyrarkirkju í dag og hefst
athöfnin klukkan 13.30.
oftast nefnd. Bogga var þá ekkja og
bjó þar, félagsbúi með tengdafor-
eldmm sínum og Finni mági sínum.
Á jólum 1949 giftu Kristján og
Bogga sig og fluttu, ásamt Þórhalli
syni Boggu, til Akureyrar. Þar áttu
þau fyrst heimili á Þórunnarstræti
103 en frá 1951 hafa þau búið í
Grænumýri 7.
Kristján vann í fyrstu almenna
verkamannavinnu en síðan á ullar-
þvottastöð SIS um langt árabil.
Eins og áður sagði hafði Kristján
mikið yndi af búskap, og var hann
með fjárhús á Akureyri frá því að
hann flutti til bæjarins og fram til
hausts 1986. Hin nána snerting við
náttúmna sem fékkst við snúninga
í kringum kindurnar, heyannir á
sumrin og kartöfluræktina gáfu
honum mikið og ekki dró það úr
ánægjunni þegar stjúpsonur hans
varð sóknarprestur á Möðravöllum
í Hörgárdal og hóf þar búskap. Það
veitti honum mikla gleði að taka
þátt í búrekstrinum með Þórhalli
jafnframt því sem Kristján var
áfram með sínar kindur á Akureyri.
Frá 1972 er ég kom í fjölskylduna
vann ég með þeim í búskapnum og
gaf það mér mjög mikið og er ég
þakklátur íyrir allar þær góðu
stundir.
Kristján var alla tíð mjög vinnu-
samur og samviskusamur, hann
gékk rösklega að hverju verki og
svo handfljótur var hann t.d. við að
tína ber eða taka upp kartöflur að
við yngra fólkið áttum fullt í fangi
með að halda í við hann þótt hann
væri kominn um níræðisaldur.
Mér er minnisstæð mynd sem ég
sá einu sinni sem tekin var af hon-
um við ullarmat og birtist í erlendri
fagbók um textíl, einbeitingin skein
úr svipnum og algjör kyrrð var yfir
öllum líkamanum en hendurnar
virtust mai-gfaldar, slíkur var hrað-
inn við matið á ullinni.
Heiðarleiki var Kristjáni í blóð
borinn og lét hann aldrei neitt
standa upp á sig með það sem hon-
um bar að gera skil á, og ekki vildi
hann skulda nokkrum manni. Hann
var alla tíð hreinn og beinn og kom
eins fram við alla, jafnt háa sem
lága.
Margar ánægjustundir áttum við
hjónin með tengdaforeldmm mín-
um, í ferðalögum víða um land þar
sem Kristján naut sín vel við að
skoða landið, huga að búskapar-
háttum og blanda geði við fólk sem
varð á vegi okkar. Einnig eru
margar leikhúsferðir mér sérstak-
lega minnisstæðar þar sem hann
var mjög hrifnæmur maður,
gleymdi stað og stund og lifði sig
oft inn í leikinn á eftiiTninnilegan
hátt.
Það varð Kristjáni þung raun er
Þórhallur stjúpsonur hans lést fyrir
þremur árum og má segja að frá
þeim tíma hafi „Elli kerling" haft
betur í þeirra glímu. Nú hefur hann
fengið þá hvíld sem hann þráði svo
heitt og er góðum Guði falinn um
alla eilífð.
Nú er komið að kveðjustund, ég
kveð tengdaföður minn með sökn-
uði og þakklæti fyrir allt sem hann
hefur gert fyrir mig og fjölskyldu
mína og allar þær ánægjustundir
sem við höfum átt saman.
Megi góður Guð gefa okkur
styrk í sorginni.
Minningin um góðan dreng lifir.
Gestur Jónsson.
Heiðursmaður er genginn, langi-i
starfsævi er lokið.
Kristján hefur kvatt. Þegar
hinsta kveðjan er komin sækir
söknuður og tregi á.
Með Kristjáni er genginn góður
og mætur maður. Hann var af
þeirri kynslóð sem ólst upp við
bjartsýnis- og framfarahugsjónir
aldamótaáranna. Sú lífsköllun og
lífshugsjónir sem hann ungur til-
einkaði sér vora óhaggaðar alla
ævi. Að rækta þann lífsins reit sem
hver fær til umráða var hans leiðar-
ljós. Það gerði hann af einstakri
trúmennsku, umhyggju og árvekni
í öllum störfum sínum, stóð ætíð
fast við sitt, var sjálfum sér nógur,
skuldaði engum neitt, vildi ávallt
vera veitandi en ekki þiggjandi.
Hann átti vissulega hlut sinn í
þessum hendingum:
I dagsverki og þökk hins þreytta manns
býr þjóðarinnar heill og ævisaga.
Árla að morgni hins fyrsta dags
eftir andlát hans komu með þessar
hendingar í hugann:
Moldin er þeim mjúk og góð
sem miskunnsemi hennar þrá.
Eg fór út í kartöflugarðinn minn,
sem við höfðum átt svo mikið sam-
starf um, til þess að taka upp. Eg
naut þess að vinna í moldinni, að
vinna það starf sem við höfðum átt
samfélag um og það sefaði huga
minn því eins og Davíð Stefánsson
frá Fagraskógi orti:
Moldin er þín.
Moldin er trygg við börnin sín,
sefar allan söknuð og harm.
Náin sameiginleg vegferð okkar
hefur orðið löng eða allt frá því að
ég giftist stjúpsyni hans, sr. Þór-
halli Höskuldssyni sóknarpresti að
Möðruvöllum í Hörgárdal og síðar
á Akureyri. Á menntaskólaáram
okkar á Ákureyri eignaðist ég mitt
annað heimili í Grænumýri 7 þar
sem tengdaforeldrar mínir, Björg
og Kristján, bjuggu með börnum
sínum Þórhalli og Huldu. Um-
hyggja þeirra umvafði okkur og á
námsárum okkar hjóna í Reykjavík
voru þau óþreytandi að styðja okk-
ur svo sem þau framast máttu.
Saltkjötskúturinn, með saltkjötinu
sem Kristján saltaði svo lystilega
eftir einkauppski-ift, kom á hverju
hausti og stóð í horninu við úti-
tröppurnar á Ásvallagötu 26 þar
sem við bjuggum. Kartöílupokinn
var einnig á sínum stað og ýmsir
voru þeir guðfræðinemar sem
boðnir voru í norðlenskt saltkjöt og
kartöflur og var það rómað mjög,
bæði af þeim og öðrum vinum okk-
ar.
Sonur minn, Gísli Sigurjón,
dvaldi hjá þeim á þessum áram og
síðar einnig á vetram meðan á
grunnskólanámi stóð. Hefui' hann
notið atlætis þeirra og umhyggju
alla tíð. I vitund hans var Kristján
sami góði og trausti afinn og hann
var öðrum börnum okkar.
Frá þessum námsáram í Reykja-
vík eru margar góðar minningar
tengdar Kristjáni. Mér er einkar
minnisstæð ferð sem við fóram
norður um páskaleytið á nýjum
Trabant sem Kristján hafði keypt
og við höfðum tekið að okkur að
koma norður. Þessi bíltegund var
þá nýkomin til landsins og höfðu
menn misjafnt álit á gæðum bílsins
og höfðu á orði „að þetta væri nú
bara plastbíll"! Á þessum áram var
jafnan gert ráð fyrir heilli dagleið
milli Akureyrar og Reykjavíkur.
Færð var slæm, hálka og háir snjó-
ruðningar meðfram vegum. Bfllinn
var lítill og léttur en skilaði okkur
þó farsællega á áfangastað eftir
u.þ.b. tólf tíma akstur. Þetta var
fyrsti bfll sinnar tegundar á Akur-
eyri og vakti koma okkar svo mikla
athygli að hópur fólks hópaðist að
okkur til að spyrja spurninga og
skoða bflinn. Kristján hló mikið,
hrósaði sigri, var hinn ánægðasti.
Bfllinn hafði svo sannarlega sannað
kosti sína á þessu ferðalagi og átti
eftir að reynast honum vel um ára-
bil.
Kristján var fyrst og fremst
maður ræktunarstarfa. Hann var
afburða fjárræktarmaður svo orð
fór af og mikill kartöflubóndi. I bók
Halldórs Laxness, Sjálfstætt fólk,
segir Bjartur í Sumarhúsum: „Sá
sem stendur í skilum er konungur,
sá sem dregur fram sínar kindur
býr í höll.“
Oft varð mér hugsað til þess hve
Kristján hefði notið sín sem bóndi á
góðri bújörð. Hann hefði ásamt
tengdamóður minni setið þá jörð
með reisn, miklum dugnaði og
myndarskap.
Eftir að við hjónin komum norð-
ur og settumst að á Möðruvöllum í
Hörgárdal hófum við búskap þar á
hinni kostamiklu og landgóðu jörð
sem tilheyrði prestsetrinu. Á þeim
áram var samfylgd okkar Kristjáns
mest, samofin lífi og starfi við bú-
skapinn en í uppbyggingu hans var
hlutui- Kristjáns ómældur. Eg fann
þá best og skildi hve Þórhallur virti
mikils og unni stjúpföður sínum og
hversu nánir þeir vora. Hann
þekkti í raun heldur ekki annan
föður þar sem faðir hans hafði látist
meðan hann var enn ómálga barn.
Saman voru þeir í búskapnum sem
einn maður og vora svo sannarlega
„konungar í náttúrunnar höll“ eins
og Bjartur í Sumarhúsum.
Þeir sem hafa lifað bjartar vor-
nætur meðan sauðburður stendur
yfir, vita hve dýrðlegur tími það er.
Náttúran iðaði öll af lífi, jannur var
í lambfé, kliður fossins í Staðar-
skarði, nýtt líf fæddist á hverjum
degi eða nóttu. Skipst var á um
vaktir á sólarhringnum og öll störf
tóku mið af þessum mikla lífsins
tíma. Búskapurinn óx og blómstr-
aði undir óbrigðulli forsjá þeirra
Þórhalls og Kristjáns. Þeir voi'u
báðir hinir „góðu hirðar" sem vöktu
yfir hjörð sinni af árvekni, glögg-
skyggni, eljusemi og með mikilli
gleði. Þetta vora hamingjuár sem
við nutum öll fjölskyldan.
Eftir að við fluttum til Akureyrar
unnu þeir áfram saman við búskap-
inn þó að sjálfsögðu væri við aðrar
aðstæður. Samstarf þeirra á þess-
um vettvangi var báðum andleg og
líkamleg nauðsyn og gaf eigin-
manni mínum þrótt til annarra
starfa hans.
t
Utför
ÞÓRÐAR KRISTJÁNS RUNÓLFSSONAR,
Haga
í Skorradal,
fer fram frá Hallgrímskirkju í Saurbæ, á morg-
un, laugardaginn 3. október kl. 14.00.
Dóra Þórðardóttir,
Óskar Þórðarson, Svanfríður Örnólfsdóttir,
afabörn, langafabörn, langalangafabörn
og aðrir aðstandendur.
t
Ástkær móðir okkar, tengdamóðir, amma og
langamma,
RANNVEIG KARÓLÍNA SIGFÚSDÓTTIR
húsmóðir,
Eskifirði,
verður jarðsungin frá Eskifjarðarkirkju laugar-
daginn 3. október kl. 14.00.
Herdís Einarsdóttir,
Guðrún Sveinsdóttir,
Benedikt Sveinsson,
tengdabörn,
barnabörn og barnabarnabörn.
KRISTJÁN
SÆVALDSSON
Starf Þórhalls var mikið og mjög
annasamt í svo stórri sókn sem
Akureyrarprestakall er, auk þess
sem hann var æ meir, eftir því sem
árin liðu, kvaddur til trúnaðarstarfa
innan kirkjunnai'. Starfsdagar vora
langir. Ætíð var Kristján reiðubú-
inn til liðs og hafði hann umsjón
með að hirða féð yfir vetrartímann.
Einnig minnist ég þess oft að þegar
búið var að slá lóðina stóru við hús-
ið okkar að Hamarstíg 24 að Krist-
ján var ósjaldan búinn að raka
hana, án þess að nokkur vissi af, og
leit svo aðeins inn til þess að segja:
„Steinunn mín, ég er búinn að raka
garðinn." Hann sá um kartöflu-
garðinn okkar að mestu og stund-
um að öllu leyti. Og það var eins og
með garðinn, hann var iðulega bú-
inn að taka upp án þess að það
þyrfti nokkuð að hafa einhver orð
um það. Þannig var hann. Um-
hyggju sína sýndi hann ávallt í
verkum sínum.
Einnig eru mér mjög kærar
minningar frá hausti 1984. Sumarið
hafði verið mjög gott, ber voru mik-
il og sameiginlegur áhugi okkar á
berjatínslu hvatti okkur til dáða. Á
hverjum degi eftir vinnu í alllangan
tíma fóram við út i sveit og tíndum í
nokki'a klukkutíma.. Við bentum
hvort öðru á „bláar þúfur“ og
spauguðum með afköstin. Mér var
það metnaðarmál að halda í við
Kristján og vera ekki eftirbátur
hans en enginn var afkastameiri og
handfljótari en hann við berjatínsl-
una. Það tókst ekki alltaf en hann
kom þá og hjálpaði mér að fylla svo
eftirtekjurnar yrðu eins hjá báðum.
Þegar heim var komið var síðan
sultað og fryst og mig minnir að
berjaforðinn hafi verið slíkur að
hann entist til fleiri ára!
Kristján var hreinskiptinn mað-
ur, hreinskilni hans var við bragðið.
Aldrei heyrði ég hann hallmæla
nokkrum manni. Ef honum þótti
hafði hann þá einurð til að bera að
tjá hug sinn umbúðalaust við við-
komandi. Þeir sem þekktu hann
virtu hann fyrir það enda var mælt
af góðum hug um eitthvað sem
mátti betur fara.
Síðustu ár Kristjáns urðu honum
þungbær og þyngsta raunin var
fráfall Þórhalls. Ellin var honum
þung, finna líkamlega krafta
þverra og það að geta ekki lengur
gengið til kinda sinna var honum
erfitt.
Er ég sat hjá honum í síðasta
sinn og við ræddum heilsufar hans
sagði hann: „Sjáðu bara hendurnar
mínar hve þær hafa rýrnað" og ég
horfði á þessar öldnu erfiðis- og
vinnulúnu hendur sem höfðu svo
sannarlega unnið sitt starf meðan
dagur var og skilað sínu með mikl-
um sóma meðan kraftar entust.
Samferð okkar er lokið hér.
I þessum minningarorðum hef ég
viljað tjá væntumþykju mína og
þakkarhug minn fyrir allt það sem
hann var mér og fjölskyldu minni.
Það er gott að geta kvatt með þeirri
vissu að allt var gert eins vel og
nokkur kostur var í þeim aðstæðum
sem lífið bjó honum.
Moldin mun taka hann í faðm sér
og vefja hann örmum nú í litaskrúði
þessara fögru haustdaga því að eins
og áður segir í ljóði Davíðs skálds
frá Fagraskógi að:
Moldin er þín.
Moldin er trygg við bömin sín,
sefar allan söknuð og harm
og svæfir þig við sinn móðurbarm.
Grasið hvíslar sitt ljúfasta ljóð
á leiðinu þínu. Moldin er hljóð
og hvíldin góð.
Guð blessi minningu Kristjáns
Sævaldssonar.
Þóra Steinunn Gísladóttir.
Lát mig starfa, lát mig vaka,
lifa, meðan dagur er.
Létt sem fuglinn lát mig kvaka,
lofsöng, Drottinn, flytja þér,
meðan ævin endist mér.
(Mai'grét Jónsdóttir.)
Nú þegar elskulegur afi minn,
Kristján Sævaldsson, er fallinn frá
vil ég minnast hans og leitast við að
varpa ljósi á þá þætti í fari hans og