Morgunblaðið - 25.10.1998, Blaðsíða 41

MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
SUNNUDAGUR 25. OKTÓBER 1998 4 U
RAGNAR
BJÖRNSSON
tRag'nar Björns-
son fæddist á
Torfustaðahúsum,
Torfustaðahreppi í
V estur-Húnavatns-
sýslu, 27. mars
1926. Ragnar var
kvaddur frá Dóm-
kirkjunni 19. októ-
ber. Utför hans fór
fram frá Hvamms-
tangakirkju 20.
október.
Lokið er löngu hel-
stríði Ragnars Björns-
sonar. Aldrei þvarr hann þó lífs-
þorstann og trúin á að hann hefði
það af, virtist jafnvel fram undir
hið síðasta vera jafnsterk og ótví-
ræð og sannfæring hans var um
sigur á hverju því viðfangsefni sem
hann glímdi við um starfsama ævi.
I langvarandi baráttu manns fyrir
lífinu, vill oft gleymast hið seigslít-
andi álag sem slíkt er eiginkonu
hans og nánustu ástvinum. Þótt
stöðugt fjari undan, þá kvikna von-
ameistar við og við sem alla næra
um stund, en svo syrtir að enn á
ný. Hlý og þrautseig sem
endranær hefur Sigrún staðið
marga ögurstund, þegar óljóst var
hvors aflsins gætti næst, flóðs eða
fjöru.
í fljótu bragði fínnst ungu fólki ef
til vill að 72 ára gamall maður hafl
lifað fulla lífslengd. En því var bara
ekki þannig varið með Ragnar.
Ragnar varð aldrei gamail, hann
var alltaf ungur. Hann var ungur í
anda og háttum, alveg þai’ til allt í
einu að hann var fársjúkur orðinn.
Allt fram að því var hann kraftmik-
ill og gjöfull, hvort sem var á stund-
um gleði eða sorgar. Hann hafði
sterka nærveru og sparaði hvergi.
Eiginlega héldum við hann vera
ódrepandi. Útgeislun og per-
sónusjarma var Ragnari gefíð,
ómælt. Hann var í stuttu máli sagt,
sjarmatröll. „Ómögulegt", „ekki
hægt“, eða „leiðinlegt“, var ekki til í
orðaforðanum, og sá kunni þá list
að segja góðar sögur. Eftirtekt
hans á lífinu, samhengi þess og
framvindu, gerði hversdagslega og
sjálfsagða atburði drepfyndna úr
munni hans. Og segði hann brand-
ara sem allir voru búnir að heyra,
lét hann sér hvergi bregða en hélt
bara áfram, ótrauður. Það endaði
alltaf á einn veg, allir skemmtu sér
konunglega, því skrýtlan var betur
sögð af Ragnari en nokkrum öðr-
um. Ragnar Bjömsson var maður
gleði og stemmningar og einhvem
veginn missti hann aldrei stráka-
leyfið. Ragnar hafði gaman að því
að ýta við fólki og gat hæglega
haldið heilu samkvæmunum gang-
andi. í einni stórveislunni hjá þeim
hjónum, settist gutti
við flygilinn hjá lands-
þekktum tónlistar- og
skapmanni. Þeir spil-
uðu og spiluðu fjórhent
„nútímatónlist" við
mikla skemmtun
Ragnars sem stóð hjá,
og dráttríkt andlitið og
augun leiftruðu af
ískrandi kímni og
grallaraskap, meðan
hann beið þess að sá
frægi loksins áttaði sig
á því að meðspilarinn
kunni ekkert að spila á
píanó! Sigrún og
Ragnar vora höfðingjar heim að
sækja, þau nutu þess að veita og
veita vel. Góðar vora stundimar
með þeim í bústaðnum. Meðan
gestimir nutu ilmsins af matnum
Sigránar sem í vændum var, stytti
Ragnar þeim biðtímann með léttum
píanóleik. A jólunum gengu ungir
og gamlir í kring um jólatréð sem
skreytt var logandi kertaljósum, og
árvissir ái’amótafagnaðir stóðu
fram undir morgun. Glettinn og
kankvís spilaði Ragnar undir söng
og dansi og hafði einstakt lag á því
að fá fullorðið fólk til að leika sér,
langa til að vera með og fínnast það
skemmtilegt. „Kaffikannar þú?“
Þegar maður svo nuddaði stírurnar
úr augunum á nýársdag, vora þau
hjón þegar löngu komin á fætur og
farin út á gönguskíði. Okkur fannst
líka daglegt líf verða skemmtilegt
með Sigránu og Ragnari. Hann var
mikill pabbi, og stóra stelpumar
hans þær Nellý, Sigrán og Ólöf, og
síðan fjörkálfurinn Gurrý og skott-
ið hún Bima, áttu eins og bama-
bömin hug hans og hjarta. Ragnar
naut þess að leika við böm, öll
böm, og hann heillaði þau, kynslóð
eftir kynslóð. Þessi hjón virtust
endalaust geta bætt á sig krökkum,
sem jafnvel flæktust með þeim út
um allt í veiðiferðir, útilegur og
önnur ævintýr, innanlands sem ut-
an. Þá var nú græni Saabinn stund-
um spenntur til hins ýtrasta. En
aginn og uppeldið var aldrei langt
undan. Undir handarjaðri Ragnars
stigu söstrene Linnet og mörg önn-
ur börn í stórfjölskyldunni fyrstu
skrefin á tónlistarbrautinni. Og
Ragnar kenndi bömunum ýmislegt
fleira, s.s að tefla þokkalega.
„Tefldu hægar, þú veist þú getur
teflt betur.“ Ar eftir ár, tefldi hann
af fullum styrk og gaf hvergi eftir
þótt andstæðingurinn stæði vai’la
út úr hnefa, þar til einn góðan veð-
urdag að sá stutti náði að máta.
Kennarinn varð sigri hrósandi yfir
framfór nemandans og heimtaði
annan leik, nú skyldi jafnað!
En bömin eldast og verða ráð-
ríkum mönnum óþjál og stíf í
taumi. Oft gat orðið erfitt þegar sitt
sýndist hverjum, Ragnari og unga
fólkinu. Og þá varð bara að sæta
lagi, því Ragnar var kröfuharður á
sjálfan sig og aðra, og ekki alltaf
auðveldur maður við að eiga. Eitt-
hvað hafði skilað sér í ungviðið af
skaplyndi föðm- hans, og einurð og
hreysti móðurinnar sem náði 100
ára aldri. Með soðið gam og skæri,
við norðanbál og iðulausa stórhríð,
ól hún drenginn í örreytiskoti ein-
hvers staðar inni á Miðfjarðarheiði.
Kertið brann út og eldurinn dó, og
fljótt fennti yfir gluggaljórann í
baðstofunni sem vart mátti greina
frá öðram þústum í landslaginu. En
þegar að því kom að klukkan á
veggnum stóð, fannst henni fokið í
öll skjól og sagðist svo frá, að þá
hefði hún orðið að taka á öllu sínu
til að halda sönsum. Svona lágu þau
mæðginin í fímbulkulda og svarta-
myrkri heilan sólarhring, þar til
rofaði og fólk dreif að. Skyldi nú
bæði eldað og kynt. Ekki tókst bet-
ur til en svo, að eldur komst í þekj-
una sem skíðlogaði og bera varð
þau út í fjós og búa um í jötu. Lítill
og magur sem fuglsungi var Ragn-
ar settur í ullarsokk sem móðirin
rétt náði að grípa í, þegar einhver í
misgripum hélt að í handarkrika
hennar lægi hitaflaska. Hálft annað
ár tók hann að ná jafnöldram í vexti
og þroska og þá var farið með
sveininn til Reykjavíkur í mynda-
töku. Ekki er ólíklegt að hann hafi
heyrt fullorðna fólkið gleðjast og
dást að tápi hans og öram framfór-
um, því þegar myndin svo barst
norður um hálfu ári síðar, spurði
hann fullur aðdáunar: „Fannst
þeim ég ekki vera myndarlegur
þama fyrir sunnan?“ Varla er hægt
að segja að Ragnari hafi orðið mis-
dægurit á fullorðinsáram, fyrr en
hilla tók undir lokalotuna. Þótt
sjúkdómurinn hefti Ragnar stöðugt
meir og meir, svo hann var hættur
að geta hasast í barnabömunum og
farið með þeim í sund, þá virtist
hann alltaf sjá einhverja möguleika
í því sem enn var úr að spila. Hann
vissi sem var, að fyrir hinn skap-
andi listamann tjóir lítið að bíða
þess að andanum þóknist að hellast
yfir hann. Það er hins vegar hægt
að vinna sig í stuð, og í banalegunni
lauk Ragnar við að semja ópera
fyrir börn. Vafalaust beið sitthvað
fleh-a, því er einatt þannig varið hjá
þeim sem sinna skapandi stai-fi,
hvort sem er í listum eða vísindum.
I heimi þeirra þekkist rátínan ekki
og allt hjal um átta stunda vinnu-
dag er hjóm eitt. Fjöldi viðfangs-
efna er óendanlegur, hugmynda-
flugið auðugt og sköpunarkraftur-
inn sífrjór og starfandi. Hvert
mark sem næst kallar á önnur og
erfiðari viðfangsefni, og í hverju
svari sem fæst felst spuming, ný og
ögrandi. Oft er örðugt yfirferðar og
það fékk Ragnar að reyna sem
dómorganisti. Fullhuganum og
brautryðjandanum hlýtur alltaf að
mæta einhver mótbyr. Þá getur
maðm-inn gefist upp og borist und-
an, eða fundið framlagi sínu annan
farveg svo allir megi njóta. Ragnar
stofnaði Nýja tónhstarskólann og
stýrði honum samhliða tónsmíðum,
kór- og hljómsveitastjórn. Hann
hélt einnig áfram tónleikaferðum
og túlkaði þá hvora tveggja eigin
verk sem helstu verk orgeltón-
menntanna, og var hann bókaður
með orgeltónleika í Evrópu fram á
næsta sumar. Þeir blaðadómar sem
hann fékk fyrir orgelleik sinn vora
afbragðs góðir: „Fullkomin tækni,
leiftrandi túlkun og músík í hverj-
um tóni.“ Best þótti honum þó
alltaf fréttaklausan í Dimmalætting
sem var eitthvað á þessa leið :
„Ragnar Björnsson góðkendur ís-
lenskur urguspælari, spælir Bach.“
Ragnar gat verið skjótur til
svars og orðheppinn og hafði þá
skömm og gaman af, væri honum
svarað í sömu mynt. Inn í tengda-
fjölskylduna fylgdu honum drift og
frískir vindar. Skarð hans þar
verður seint fýllt.
„Hér kveðjast menn“, skrifar
Ragnar eigi alls fyrir löngu þá
dauðvona, er hann minntist fyrr-
verandi svila síns, Dieters Roth.
Vestur á Snæfellsnesi þar sem
duft Dieters liggur í íslenskri
mold, situr Ragnar síðsumars við
stóra gluggann á Bakka og horfir
út. Út yfir himinninn, fjöllin hand-
an hafsins, horfir eitthvert út í ei-
lífðina. Það var eitt þessara fal-
legu kvölda þar vestra, og ein
óteljandi notalegra stunda með
Sigránu og Ragnari. Dýrmæt
heimsókn. Skyndilega snýr Ragn-
ar sér við, þá markaður af lang-
vinnum og erfiðum veikindum, og
spyr hvatskeytt: „Veistu hvers
vegna Dieter móðgaðist við mig“?
Nei, það vissi viðmælandi ekki.
Kvöldið leið og við úðuðum í okkur
fiskibollum úr dós og einhvers
konar sveskjum, eða jafnvel rúsín-
um sem fyrr um daginn kölluðust
bökunarkarkartöflur, og svo sagði
hann söguna um stíginn. Oneitan-
lega lýsti hún þeim svilum báðum
býsna vel. Aðkomu vantaði að hús-
inu, þessu sem við sátum í. Ragn-
ar var þá ekkert að tvínóna við
hlutina frekar en fyrri daginn,
kappsamur sem hann var og ham-
hleypa til allra verka. Stígurinn
var lagður, þessi líka fína heim-
keyrsla. En, það gleymdist að
spyrja eigandann leyfis. Og hinum
viðkvæma svila fannst að valtað
væri yfir hann, svo upp slitnaði
vinskapurinn. Nú hafa þeir „náð í
skottið hvor á öðram“ listamenn-
irnir, og geta glaðst saman yfir
heimreiðinni er um ókomna tíð
sem þetta kvöld, mun greiða götu
allra þeirra sem hingað koma.
Bakka, Hellnum.
Vera Roth,
Björn Roth,
Karl Roth,
Guðríður Adda Ragnarsdóttir.
Mér fmnst ég þurfa að kveðja
þig Ragnar minn með örfáum orð-
um. Ekki síst vegna þess að nú
þegar þú ert horfinn og ég lít um
öxl, skil ég hvað þú og aðrir vinir
og vandamenn, sem gengnir era,
hafa átt stóran þátt í að gefa upp-
vaxtarárum okkar lit og búið okkur
sem yngri voram umhverfi sem á
vissa hátt mótaði okkur.
Eg man einn kaldan vetrardag á
Akureyri. Þú og Sigrán vorað
komin norður ásamt heilum kai’la-
kór. Við systkinin áttum að fá að
fara á tónleikana. Klædd í okkar
fínustu fót, biðum við Sigránar
frænku sem sótti okkur á hvítum
Volkswagen, að mig minnir. Eg
man Sigránu unga og glæsilega,
með dökkt sítt hár og á háum hæl-
um, ég man þig geysast fram á
sviðið, tilbúinn að stjórna. Þá varst
þú nýgiftur, yngstu systur hans
pabba míns, henni Sigránu. Þú’*
hlaust að vera lukkunnar pamfíll.
Þið Sigrún komuð nánast á
hverju ári til Akureyrar. Stundum
hélst þú orgeltónleika, en oftast
komuð til að rækta frændgarðinn.
Oft man ég er við systkinin komum
heim að loknum leik, að við sáum
bílinn ykkar, sem nú var grænn
Saab, fyrir framan Asabyggð 10,
þá þustum við inn til að heilsa ykk-
ur. Þið Sigrán vorað samvalin með
það að gefa hverju og einu barni
athygli og tíma á meðan á faðmlög-
unum stóð og hvert og eitt fékk að
vita hversu mikið hann eða hún
hefði breyst frá síðustu fundum.
Kæri Ragnar ég minnist einnigv
þess tímabils er ég bjó veturlangt
hjá ykkur Sigránu og dætranum
Gurrý og Birnu. Þá kynntist ég
stormsveipnum Ragnari Björns-
syni, er geystist milli staða. Að
loknum venjulegum vinnudegi
komst þú frá Keflavík þar sem þú
stýrðir tónlistarskólanum, að
kvöldverðarborðinu í Grandar-
landi. Að kvöldverði loknum fórstu
að æfa kóra, komst svo heim rétt
fyrir miðnætti. Loks var sest við
flygilinn og spilað inn í nóttinq^
Mig minnir að við undirleik þinn
hafi ég sofnað nánast á hverju
kvöldi.
En ég reyndi einnig og þekkti
aðra hlið þína, þá hlið sýndir þú
gjarnan þinni nánustu og því fólki
sem þér þótti vænt um, þá ekki
síst börnum. Þá sýndir þú hlýju og
ótrálega næmi á þeim stundum
sem skiptu máli. Eg man einhverju
sinni þegar ég bjó hjá ykkur að ég
sat yfir flóknu heimaverkefni, sem
ég komst ekkert áleiðis með. Þú
áttir von á tónlistarfólki á hverri
stundu, en þrátt lyrir það áttaðir
þú þig á vandræðum mínum, sett-
ist við hlið mér og hjálpaðir þar til
dyrabjallan hringdi. Þar voru*-.
mættir einsöngvarar, en þeir vora
að æfa undir þinni stjórn verkið
Stabat mater eftir Rossini. Eg
man hvað ég hugsaði hlýtt til þín
þá.
Elsku frænka mín Sigrán, og
dæturnar Hrefna, Sigrún, Olöf,
Gurrý og Birna. Við vitum að sorg
ykkar er mikil. Megi Guð styrkja
ykkur og leiða.
Guðríður Elísa Vigfúsdóttir.
HALLDORA OLOF
GUÐMUNDSDÓTTIR
+ Halldóra Ólöf Guðmunds-
dóttir fæddist á Mosvöllum í
Öuundafirði 29. apríl 1906. Hún
lést á Hrafnistu í Reykjavík 15.
október síðastliðinn og fór útför
hennar fram frá Fossvogskirkju
22. október.
Mig langar til að kveðja hana
langömmu mína með nokkram orð-
um.
Hún amma á Flókó var um
margt merkileg manneskja. Hún
var ein af þessum persónum sem
fólk tók eftir. Hún var bráðgáfuð
og mikill persónuleiki. Hún fylgd-
ist vel með þjóðmálunum og póli-
tíkinni, stóð fast á sínu og gaf
ekkert eftir ef hún var viss í sinni
sök.
Þegar ég hugsa um hana ömmu
er það fyrsta sem kemur upp í hug-
ann afmælisdagurinn minn þegar
ég var þriggja eða fjögurra ára.
Þegar afmælisveislan var í fullum
gangi var bankað. Eg fór til dyra
og þar stóð hún amma hress og
kát. Hún tók mig í fangið og kyssti
mig og rétti mér bók í afmælisgjöf.
Hún hafði ekki fyrir því að fara úr
kápunni heldur settist með mig á
gólfið á ganginum, byrjaði að lesa
og hætti ekki fyrr en bókin var bú-
in. Þegar hún amma mín las varð
sagan ljóslifandi fyrir augunum á
mér, og allar persónurnar öðluðust
líf og við amma urðum sjálfar hluti
af sögunni. Hún amma kunni sko
að segja frá.
Eg man eftir allri orkunni sem
hún bjó yfir, hvemig hún hafði
alltaf eitthvað til málanna að
leggja. Mér fannst sem hún amma
mín hlyti að vera ein af klárastu
konum í heimi, það var svo mikill
kraftur í henni.
Ég hef alltaf borið mikla virð-
ingu fyrir henni ömmu, hún var
mjög pólitísk og lá ekkert á skoð-
unum sínum. Hún vildi jafnrétti
milli karla og kvenna og vann ötult
starf í verkalýðshreyfingunni. Hún
amma mín vissi hvað hún söng.
Amma mun alltaf vera ein af
þeim sem ég lít upp til og hún verð-
ur alltaf ein af hetjunum mínum.
Þó að amma hafi eflaust haft sína
galla hafði hún marga kosti til að
bera. Það era kostir hennar og
góðmennska hennar við mig og
systkyni mín sem ég mun alltaf
minnast.
Ég vil þakka þér elsku amma
fyrir allt. Ég er mjög þakklát fyrir
allar góðu stundirnar sem við átt-
um saman. Ég er þakklát fyrir að
hafa fengið að kynnast þér og það
að hann Gísli Tjörvi sonur minn
skyldi kynnast henni langa
langömmu sinni. Nú ert þú farin
frá okkur og ég er alveg viss um að
þú ert komin á góðan stað. Ég mun
aldrei gleyma þér.
Hrafnhildur.

s
I
I
I
I
I
5
Fersk blóm og
skreytingar
við öll tœkifæri
Opið til kl. 10 öll kvöld
Persónuleg þjónusta
Fákafeni 11, sími 568 9120
2
&
5
m
w
I
o
OtOI#tOÍ#fOÍO
ÚTFARARSTOFA
OSWALDS
sími 551 3485
ÞJÓNUSTA ALLAN
SÓLARHRINGINN
ADAI.STRÆTI 4U* 101 RKYKJAVÍK
1 ÍKKISTUVINNUSrOIA
EYVINDAR ARNASONAR
Handrit afmælis- og minningargreina skulu vera vel frá gengin, vélrituð eða tölvusett. Sé
handrit tölvusett er æskilegt, að disklingur fylgi útprentuninni. Auðveldust er móttaka
svokallaðra ASCII-skráa, öðru nafni DOS-textaskrár. Ritvinnslukerfin Word og Wordper-
fect eru einnig auðveld í úrvinnslu. Senda má greinar til blaðsins í bréfsíma 569 1115, eða á
netfang þess (minning@mbl.is) — vinsamlegast sendið greinina inni í bréfinu, ekki senv
viðhengi. Nánari upplýsingar má lesa á heimasíðum. Pað eru vinsamleg tilmæli að lengd
greina fari ekki yfir eina örk A-4 miðað við meðallínubil og hæfilega línulengd — eða 2.20$
slög. Höfundar eru beðnir að hafa skírnarnöfn sín en ekki stuttnefni undir greinunum.