Morgunblaðið - 11.12.1998, Síða 8

8 FÖSTUDAGUR 11. DESEMBER 1998
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
SÝND veiði en ekki gefín.
Svavar Gestsson alþingismaður um fullveldi fslands
Þurfum að deila fullveld-
inu með öðrum þjóðum
SVAVAR Gestsson alþingismaður
sagði í ræðu sem hann flutti í Ósló á
80 ára afmæli fullveldis íslands, að ís-
land þyrfti að gefa eftii- af sjálfstæði
sínu og deila fullveldi landsins með
öði-um þjóðum. Svavar nefndi þrjú
mál sem ísland yrði að taka þátt í að
leysa með öðrum þjóðum; umhverfis-
vandann, hungrið og ófriðarhættuna.
Svavar sagði að um þessar mundir
væri ekki talað mikið um sjálfstæðis-
þörf þjóðarinnar. Þvert á móti benti
margt til þess að við hefðum tilhneig-
ingu til að vilja deila sjálfstæði með
öðrum.
„Og stundum ber á minnimáttar-
kennd. Fram hafa komið þær skoðan-
ir að við ættum ekki annarra kosta völ
en að ganga inn i blokkir með sterku
yfirþjóðlegu valdi; blokkir eins og
Evrópusambandið. Þegar ég ski-ifaði
saman bók mína, SjónaiTönd, sem
kom út fyrir liðlega þremur árum
benti ég á þrjú svið ægilegra vanda-
mála mannkyns, það er umhverfis-
vandann, hungrið og ófriðarhættuna.
Eg komst að þeirri niðurstöðu að við
þyrftum að búa okkur undir að deila
Morgunblaðið/Snæfríður Ingadóttir
SVAVAR Gestsson alþingis-
maður flytur ræðu sína í Osló á
80 ára afmæli fullveldis íslands.
fullveldinu með öðrum þjóðum ef við
ætluðum í raun og veru að taka á
þessum vandamálum. Sá sem hér
stendur og hefur yfirleitt verið grun-
aður um annað hefur sem sé jafnvel
lagt til að íslendingar gefi eftir af
sjálfstæði sínu inn í alþjóðlega sátt-
mála jafnréttis, öryggis og betra um-
hvei-fis. Enda má segja að það liggi
nokkum veginn í augum uppi að sá
vandi sem hér blasir við mannkyninu
verður ekki leystur nema með alþjóð-
legum, það er heims-samningum,“
sagði Svavar.
Ríkjuin á eftir að fjölga
Svavar tók fram að þetta þýddi ekkí
að ríkin hættu smám saman að vera
til. Þvert á móti sagðist hann sjá fyrir
sér net fullvalda ríkja sem myndu sem
slík gefa efth’ af fullveldi sínu inn í
þessa heimsstjóm.
Svavar sagðist sjá fyrir sér að sjálf-
stæðum ríkjum ætti eftir að fjölga í
framtíðinni. Líklegt væri að ný ríld
kæmu fram í Rússlandi, Afríku og víð-
ar. Margir fleiri væm þessarar sömu
skoðunar.
Svavar sagðist vera þeirrai- skoðun-
ar að þörf væri fyrir breytingar á lög-
um sem miðuðu að því að skýra
stjómarskrárákvæðin um fullveldið.
„Það væri að mínu mati skynsamleg-
ast að heimUa Alþingi að taka inn í
löggjöf okkar ákvæði sem snerta full-
veldismálin."
Aðelns í Þinni verslun 'Méfá* Grjónagrautur
| 6x2 Itraf kók + spóla- yl) ÍL
Bearnaise sósa
• UM LAND ALLT
Geðsvið Sjúkrahúss Reykjavíkur
Áhersla á heild-
rænar lausnir
Guðný Anna
Arnþórsdóttir
UPPRUNALEGA
hét sviðið Geð-
deild Borgarspít-
alans en það tók til starfa
í júní 1968. Var það í
fyrsta sinn sem deild fyr-
ir geðsjúka varð að vera-
leika á deildaskiptu
sjúkrahúsi hérlendis og
markaði því þáttaskil.
Aður var geðsjúkum
Reykvíkingum, sem ekki
nutu aðhlynningar á
Kleppi, sinnt á Farsótta-
sjúkrahúsinu við Þing-
holtsstræti og var deildin
flutt yfir á spítalann.
Fjórðungssjúkrahúsið á
Akureyri opnaði síðar
geðdeild og Geðdeild
Landspítalans tók svo til
starfa um 1980.
Guðný Anna Arnþórs-
dóttir, hjúkrunarfram-
kvæmdastjóri Geðsviðs-
ins, segir að meðferð á
geðsjúkum hafi lengi verið slæm
hér á landi en ástandið hafi tekið
stakkaskiptum með stofnun
Kleppsspítalans í byi-jun aldar-
innar. Þegar ákveðið hafi verið
að færa meðhöndlun geðsjúkra
inn á almennt sjúkrahús hafi
markmiðið verið að leggja
áherslu á að um væri að ræða
sjúkdóma rétt eins og magasár
og beinbrot.
„Talið var að þetta myndi
hugsanlega draga úr fordómum í
garð geðsjúkra," segir Guðný.
„Einnig hefur komið í ljós að
þetta er ákveðinn akkur fyrir
sjúkrahúsið í heild. Við sinnum
auðvitað verkéfnum sem berast
frá öðrum deildum, eigum við
þær samráð.
Sumir sjúklingar reynast eiga
betur heima hjá okkur en hinum
deildunum. Þá er þetta mjög
handhægt, búið er að skrifa sjúk-
linginn inn og því lítil skrif-
finnska sem bætist við.“
- Hvað er þjónusta geðsviðsins
umfangsmikil í tölum?
„Hjá okkur eru nú um 130
manns í fullu starfi. Legudagar
voru alls í fyrra rúmlega 50.000
og var það þriðjungur af heildar-
legudagafjölda sjúkrahússins. Að
meðaltali voru liðlega 130 sjúk-
lingar í meðferð á geðsviði á
hverjum degi en göngudeildar-
sjúklingar eru þá undanskildir.
Því miður hafa framlög til sviðs-
ins verið skorin niður og meðal
annars lokað deild sem var heim-
ili 12 sjúklinga."
- Hefur meðferð geðsjúkra
breyst mikið á undanförnum ára-
tug?
„Það er mjög ör þróun í með-
ferð með lyfjum og stöðugt að
koma fram ný og betri lyf með
minni aukaverkanir. Þetta eykur
að sjálfsögðu lífsgæði skjólstæð-
inga okkar sem er mjög gleðilegt.
En meðferðin er að öðru leyti
að þróast á þann veg að þeir sem
eru veikastir og þurfa mesta að-
hiynningu fá sem fyrr
vist á stofnuninni en
aðrir á dag- og göngu-
deildum. Hér á
sjúkrahúsinu í Foss-
vogi er bráðamóttöku-
deild á A-2. Einkum er hér um að
ræða greiningu og fyrstu aðgerð-
ir, kannski tekin ákvörðun um
fyfjagjöf.
Einnig erum við hér með svo-
nefndar raflækningar sem notað-
ar eru til dæmis þegar þunglyndi
er á mjög alvarlegu stigi. Hér er
auk þess sjúkraþjálfun, iðjuþjálf-
un, stuðnings- og meðferðai-við-
töl, félagsleg þjónusta og svo
framvegis. Við höfum því margs
► Guðný Anna Arnþórsdóttir
er fædd 1951. Hún lauk BS-
prófi í hjúkrunarfræði árið
1977, prófi í kennslu- og upp-
eldisfræði 1979 og meistara-
prófi í geðhjúkrun og sljórnun
við Colorado-háskóla 1995.
Einnig hefur hún stundað
kennslu við Háskóla Islands,
var um hríð hjúkrunarfræð-
ingur á geðdeild Landspítal-
ans en hóf störf sem hjúkrun-
arframkvæmdastjóri Geðsviðs
Sjúkrahúss Reykjavíkur 1989.
A þessu ári eru 30 ár síðan
geðsvið sjúkrahússins var sett
á stofn.
Guðný á tvö börn, eiginmað-
ur hennar er Hjálmar Kjart-
ansson.
konar úrræði. Síðan erum við
með langlegudeild í Arnarholti en
göngu- og dagdeildir á Hvíta
bandinu á Skólavörðustíg.
Við tökum í auknum mæli mið
af umhverfi og öllum aðstæðum
sjúklingsins, þá ekki síst fjöl-
skyldu hans, reynum að líta
heildrænt á vandann.“
- Eru það einnig'lifnaðarhætt-
ir, mataræði, hreyfmg og þess
háttar sem era kannaðir?
„Jafnvel, það eru ákveðnir
þættir sem geta ýtt undir sjúk-
dóminn og valdið því að einstak-
lingur verði enn veikari en ella.
Fræða þarf bæði hann og að-
standendur hans um þessa þætti
svo að auðveldara verði að varast
þá. Eg er ekki að tala um að kort-
leggja allt í lífi sjúklingsins en
leggja línumar til að auka lífsgæði
hans eins og hægt er. En þama er
alltaf mjótt einstigi, forðast þarf
of mikla forsjárhyggju en beita
samt fagþekkingu."
- Ekki er gert ráð fyrir geð-
deild á væntanlegum barnaspít-
ala á Landspítalalóðinni. Væri
ekki þörf á henni?
„Geðsjúk böm og unglingar fá
núna meðferð hjá
Bama- og unglinga-
geðdeild Landspítal-
ans, BUGL. En ég
ætla að láta nægja að
vísa í skýrslu sem unn-
in var fyrir heilbrigðisráðherra
um stefnumótun í geðheilbrigðis-
málum, ég tók þátt í vinnunni.
Þar er rætt um að styrkja
þurfi BUGL en einnig að með-
ferð barna og unglinga verði for-
gangsverkefni og þá með for-
varnir í huga. Lagt er til að stofn-
uð verði bráðamóttökudeild fyrir
börn og unglinga á Landspítala-
lóðinni og þjónusta veitt í nýjum
barnaspítala.“
Þriðjungur af
heildarlegu-
dagafjölda