Morgunblaðið - 11.12.1998, Síða 59

MORGUNBLAÐIÐ
AÐSENDAR GREINAR
!i dugnaðarforka, er nú fara fremst í
w virkjanamálunum. Augljóst er, að
aðrar aðstæður og forsendur eru
fyrir hendi nú en var á þeim tíma,
er Aiþingi veitti leyfí sitt til Fljóts-
dalsvirkjunar, með því að setja
sérstök lögum þar um, þannig að
þau gömlu heimildarlög svara ekki
lengur kalli tímans - eru, með
öðrum orðum, úrelt.
Látið hefur verið í veðri vaka, að
;| aðkallandi stóriðjuver (m.a. fyrir-
■ hugað álver á Austfjörðum) krefj-
ist nýrra stórvirkjana. Hefði þó
mátt ætla, að almennur skilningur
hefði skapast á því, að iðjuver af
því tagi eru ekki lengur eins sjálf-
sögð eða einhlít búbót og sumir
töldu vera fyrir allmörgum áratug-
um - þau tilheyra einfaldlega tísk-
unni frá því í fyrragær! Látum al-
kunnu dæmin úr stóriðju- og virkj-
■ anasögu Norðmanna verða okkur
■j víti til varnaðar. Baráttan fyrir
,1 nýjum stóriðjuverum og um leið
stói-virkjunum, sem eiga að þjóna
þeim, er fyrir löngu komin inn á
myrkvaðar blindgötur. I stað
hennar er þörf á nýrri stefnu í at-
vinnu- og byggðamálum, er bygg-
ist á ferskum hugmyndum og frjóu
hugviti. Stóriðja er síður en svo
neitt lausnarorð í þeim vanda, er
vissulega steðjar að sumum lands-
B hlutum, m.a. sökum óæskilegra
I fólksflutninga þaðan. Af nógu öðru
er að taka um úrræði til bjargar,
sem líkleg eru til að duga muni
miklu betur og sem um leið er
sennilegt að meiri sátt gæti tekist
um. Nægir í því efni að minna á
ágætar tillögur Stefáns Ólafssonar
prófessors, í greinum hans um til-
tekin vandamál landsbyggðarinn-
ar, m.a. vegna fólksflutninga það-
an, og skynsamleg ráð við þeim,
sem birtust fyrir skömmu í Morg-
unblaðinu - en vitanlega koma
fjölmörg ráð til athugunar umfram
þau, sem þar birtust. Oft hefur
verið sýnt fram á, með skýrum
rökum, að núverandi atvinnuá-
stand á Austfjörðum kallar ekki á
stóriðju, enda ríkir þar ekki at-
vinnuleysi, sem betur fer, þótt at-
vinnulíf sé þar sums staðar um of
einhæft.
Þjóðin hlýtur að kalla eftir fram-
legum og rökstuddum tillögum
snjallra manna varðandi ný sókn-
arfæri í atvinnumálum og öðrum
framfaramálum, ekki síst á lands-
byggðinni. Mestu vai-ða þá nýjung-
ar á því sviði, sem m.a. byggist á
aukinni nýtingu hugvits og mennt-
unar, fremur en verið hefur, og á
þann veg að atvinnulíf verði líflegt,
fjölskrúðugt og aðlaðandi - en víða
um land er nú atvinna einhæf þótt
ekki sé skortur á henni. Tillögur
um ný stóriðjuver, t.d. á Austfjörð-
um, bera hins vegar með sér dap-
urlega hugmyndafátækt, tómleika
eða stöðnun hugarfarsins og úr-
ræðaleysi, sem ekki getur leitt til
velfarnaðar. Á þessu sviði er þörf
ferskra og hugvitsamlegra, en um
leið raunhæfra, tillagna og ný-
mæla, sem vakið geti áhuga og eft-
irvæntingu, ekki síst meðal ungs
fólks, og hvatt það til glímu og
dáða. Ekki síður er þó aukins hug-
vits þörf við tækniúrræði varðandi
orkuvinnslu í framtíðinni, því að
vissulega eru þar ýmsir mikilvægir
kostir enn lítt sem ekki nýttir - og
hafa jafnvel ekki verið kannaðir
sem skyldi. Bygging stórra vatns-
virkjana með hefðbundnu sniði ber
áreiðanlega ekki alltaf með sér
réttu lausnina eða kórrétt svar við
orkuþörf framtíðarinnar. Þess í
stað blasa við ýmsar nýjar leiðir,
sem þarf að kanna á skipulegan
hátt. Og umfram allt hlýtur þjóðin
að kalla eftir nýjum og stórbættum
aðferðum við orkunýtingu, sem feli
í sér miklu meiri hlífð við við-
kvæma náttúru lands okkar en ver-
ið hefur til þessa. Nýjar lausnir á
því sviði verða að byggjast á þekk-
ingu, hugviti, næmri tilfinningu -
og þori. Þar býður mikið og heill-
andi verkefni hugkvæmra og vel
menntaðra tæknimanna.
Höfundur er prófessor í lögfræði
við Háskóla Islands.
+
HAGKAUP
Meira úrvai - betri kaup
FOSTUDAGUR 11. DESEMBER 1998
V'íXtyR.