Morgunblaðið - 17.01.1999, Qupperneq 11

MORGUNBLAÐIÐ
SUNNUDAGUR 17. JANÚAR 1999 11
Annar hællinn á mér maskaðist
og sprunga kom í hinn, fjórir
hryggjarliðir kíttuðust saman,
hálsliðir brotnuðu, bringubeinið
fór í tvennt, vinstri höndin fór
mjög illa, pípurnar í framanverð-
um handleggnum stóðu báðar út
úr og höndin snéri öfugt. l/fnfið-
ur var mjög svo úr lagi færður,
eins og það er orðað snyrtilega í
skýrslu læknis! Olnboginn rifnaði
allur upp og snéri öfugt líka.
Mynd Sigríður H. Radomirsdóttir
Morgunblaðið/Björn Gíslason
JÓN ívar, lengst til hægri á mynd-
inni að ofan, á hraðri leið niður á
Ráðhústorgið á Akureyri, á 125
ára afmælisdegi bæjarins í ágúst
1987, eftir að kaðall hans slitnaði.
A efstu myndinni er hann ásamt
sambýliskonu sinni, Bergljótu
Þrastardóttur, og syni þeirra
Amaldi Skorra. Hér til hægri er
Jón Ivar, fimmtán mánaða, á
barnadeild Landspítalans eftir að
hafa Iærbrotnað. „Þá var ég að
æfa stökk úr tveggja metra hæð
sem þótti slæmt - en var þó ekkert
miðað við það sem átti eftir að
gerast!“ sagði Jón Ivar við
Morgunblaðið er hann sýndi
blaðamanni þessa mynd.
frjálsa mætingu í ákveðnum fögum
fyrst á morgnana til að geta farið í
sjúkraþjálfun."
Sjúkraþjálfunin gekk vel og Jón
Ivar var alltaf bjartsýnn. Hann var
staðráðinn í að ná sér. „Það kom
aldrei til greina að gefast upp. Sér-
staklega vegna þess að ég horfði í
dauðann í fallinu og eftir að lifa það
af og þola aðgerðina og hafa sloppið
þetta vel, þá hefði verið synd gagn-
vart lífinu að taka ekki slaginn.“ Því
segir hann: „Það mikilvægasta fyrir
þann sem lendir í svona löguðu er að
gefast aldrei upp; að halda alltaf í
vonina."
Jón Ivar segist hafa verið einstak-
lega heppinn. „Fólk fer misjafnlega
út úr slysum en ég slapp vel. Svo
þegar vinnan hefst við að byggja sig
upp á ný verður ákveðið æðruleysi
að vera með í fór. Fólk ætti að gera
sér þokkalegar væntingar en láta
það ekki brjóta sig niður þó þær ná-
ist ekki - fagna frekar þeim sigrum
sem þó nást. Akveðið kæruleysi er
þannig mjög mikilvægt og ekki síst
þolinmæði því uppbyggingin tekur
ekki mánuði heldur ár.“
Slys eins og það sem Jón Ivar
lenti í er sem köld vatnsgusa framan
í nítján ára strák. Fólk á þeim aldri
er „á töluverðri ferð í lífinu. Ég var
ekki á meiri keyrslu en gengur og
gerist en þurfti að stokka spilin upp
á nýtt og gera mér grein fyrir því að
lífið þróast ekki alltaf sjálfkrafa eins
og maður vill. Ekki var víst að ég
næði nokkru sinni fullri heilsu aftur
og vegna þess þurfti ég að setja mig
í stellingar. En varast þarf að skil-
greina sig sem sjúkling, þó maður
liggi brotinn í sjúkrarúmi. Maður
verður að vinna á þeim forsendum að
maður eigi möguleika og reyna að
nýta þá.“
Jón Ivar segir biturð oft mjög eðli-
lega í kjölfar slyss eða annai-s áfalls.
Hann hafi reyndar vissa andúð á
henni og ekki upplifað hana nema að
litlu leyti. „Biturð er erfiður hluti af
ferlinu og upplifi menn hana má það
ekki taka of langan tíma. Það þarf að
koma henni frá sér í tíma, annars fer
hún að rotna með manni og verða til
trafala. Svo margt annað er mikil-
vægara, til dæmis æðruleysið. Bit-
urð er af sama toga og öfund; verður
mönnum sjálfum til trafala fyrr en
síðar. Hún er ekki góð til fylgilags.“
Hann segh' það sérstaka tilfinn-
ingu að koma á Ráðhústorgið eftir
slysið. „Ég lít endrum og eins upp
eftir veggnum. En það er ekkert sem
slær mig út af laginu. Upplifunin var
sterk en það er dagurinn í dag sem
skiptir máli.“ Hann kveðst hafa gert
sér grein fyrir því strax eftir slysið
að til þess að njóta lífsins þyrfti hann
að reyna hvað hann gæti til að halda
heilsu. „Ég uppgötvaði tiltölulega
snemma að mér leið miklu betur ef
ég var í þokkalega góðu líkamlegu
ástandi. Fann að gömlu meiðslin
gerðu minna vart við sig eftir að ég
fór að stunda gönguskíðin aftur. Það
vai- ánægjulegt að geta tekið þau
fram aftur og margoft hefur sýnt sig
að ef ég hef tekið mér tímabundið
hlé frá hollri hreyfingu, gönguskíð-
um eða hlaupum hef ég verið sýnu
verri í bakinu og fætinum. Hreyfing-
in er því nauðsynleg til að ég finni
minna íyrir verkjum.“
Sigur
„Ég vissi frá gamalli tíð að ég var
frekar léttur á mér í hlaupum og þau
voru mér því ögrun til að takast á
við. I hlaupa- og heOsufarsbyltingu
síðastliðinna ára tók ég til við að
skokka, það gekk reyndar misjafn-
lega, en svo fór ég að druslast á
þokkalegum tímum í almennings-
keppni og í kjölfar þess kynntist ég
stórhlaupurum bæjarins, þeim Sig-
urði Bjarklind og Karli Halldórssyni
sem ég tel að hafi átt drjúgan þátt í
að halda við hlaupahefðinni hér á
Akureyri. Hlauparimmurnar með
þeim köppum skerptu mig sem
keppnishlaupara.“
Jón ívar á metið í Þorvalds-
dalsskokkinu sem er 26 km fjalla-
skokk. Hann sigraði í sínum aldurs-
flokki í hálfmai'aþoni í Akureyrar-
maraþoni í hittifyrra, en var fram-
kvæmdastjóri hlaupsins síðastliðið
sumar og tók því ekki þátt en lagði
áherslu á að allir yrðu sigurvegarar.
„Meðal þess sem lagt var upp með í
Akureyrarmaraþoni var að allir þátt-
takendur eru sigurvegarar. Það er
persónulegur sigur hvers og eins
sem máli skiptir. Þeir sem ná verð-
launum eru ekki endilega þeir sem
hafa lagt hvað harðast að sér í hlaup-
inu þótt þeir hafi auðvitað æft mest
og unnið mesta heimavinnu. Það er
mjög ánægjulegt að verða fyrstur í
keppni og stíga á verðlaunapall, en
þær eru ekki minni hetjurnar sem ná
árangri án þess að nálgast endilega
pallinn. Það er til dæmis svo merki-
legt að ég man ekki hvenær ég steig
í fyrsta skipti á verðlaunapall eftir
slysið. Ég man hins vegar vel að hafa
tekið þátt í tveimur Brunnárhlaup-
um Menntaskólans á Akm-eyri, því
ágæta hlaupi. Fyrst að vori, nokkr-
um mánuðum fyrir slysið, og síðan
vorið eftir, um það bil sjö mánuðum
eftir það. Þá þurfti ég reyndar að
stoppa þrisvar á leiðinni til þess að
koma sin í fæti í réttar skorður - hún
átti það til að losna og þá fór allt úr
lagi. Og gott ef ég var ekki fjórum
sætum ofar í seinna hlaupinu. Þátt-
takan þá var líklega ekki beinlínis
samkvæmt læknisráði(l), en ég varð
að sanna mig; aðalatriðið var að sýna
keppnisskap og það var sigur fyrir
mig að geta klárað hlaupið! Verð-
launapallamh' voru síðari tíma mál
en þessir stóru persónulegu sigrar
vega þungt og eru hvati til frekari
dáða og meiri vinnu. Svo er hægt að
hlaupa víðar en á malbiki. Einhver
skemmtilegustu hlaup síðari ára eru
óbyggðahlaupin. Hlaup í Fjörðurnar
með þeim félögum Sigurði og Karli
eru stórskemmtileg. Þá er eftir-
minnilegt „indíánahlaup“ okkar Sig-
urðar í Þorvaldsdalsskokkinu 1997
þar sem við hentumst í loftköstum út
allan dalinn og enduðum báðir
þokkalega lemstraðir á nýju meti.
Maður heldur áfram að safna af-
leggjurum óbyggðanna.“
Hann sigraði í nýafstöðnu
Gamlárshlaupi UFA og segist því nú
geta hvflt sig á hlaupum með góðri
samvisku og snúið sér að gönguskíð-
unum. „Við búum á mörkum hins
byggilega heims og því er annað
hvort að flytja eða laga sig að að-
stæðum. Hér er snjór megnið úr ár-
inu og með feikigóðri vinnu mætra
manna hér i bænum hefur verið
komið upp upplýstri gönguskíða-
braut í Hlíðarfjalli. Gönguskíðin eiga
vel við mig; það er einstök tilfinning
að njóta náttúrunnar í léttri sveiflu.
Ég er reyndar hálfgerður amatör en
mæli með hreyfingunni, ekki síst
þegar maður þarf að halda sér i æf-
ingu vegna gamalla meiðsla. Er
svona meira að fikta við þetta og fór
að keppa fyrir hið fomfræga Skíða-
félag Éljótamanna. Bæði er það nú
að einn langafa minna var risi úr
Fljótunum og svo er heiti félagsins
sérlega glæsilegt! En auðvitað er
þetta fyrst og fremst holl og góð úti-
vera sem maðir sækir og ég veit ekki
betur en skíðaganga virki á fleiri
hluta líkamans en margar aðrar
íþróttir. Og fyrir utan þessa góðu
hreyfingu skiptir tengingin við nátt-
úruna mig miklu máli.“
Aðrar áherslur
Jón Ivar telur nauðsynlegt að líta
á spaugilegu hliðar lífsins; húmor sé
alltaf nauðsynlegur. Hann er mikill
keppnismaður - „hef náð að hagnýta
þrjósku mína mjög vel 1 keppni síð-
ustu ár,“ eins og hann orðar þá hlið
mjög faglega - og bendir á að félag-
ar hans í Hjálparsveitinni hafi
einmitt eftir slysið haft orð á því að
hann hefði svo sem auðvitað orðið að
komast fyrstur niður!
Hann tekur ekki fyrir að áherslur
hafi breyst hjá sér eftir slysið.
„Verðmætin í lífinu eru svo mörg og
hægt er að ná þeim með ýmsu móti.
Ég er ekki frá því að ég hafi farið að
horfa á aðra þætti lífsins en áður;
þætti sem ég hélt ef til vill að væru
sjálfgefnir en eru það ekki.“ Eftir
stúdentspróf fór hann í heimspeki í
Háskóla íslands og segist vera BAs í
greininni - BA í skúffu - því hann
hefur lokið prófum en á eftir að klára
lokaritgerðina.
Hann hafði sett stefnuna á líffræði
eða heimspeki í Háskólanum og átt-
aði sig á því að „ég var afskaplega
forvitinn um heimspekina. Mig lang-
aði mikið að kynna mér hana áður en
ég yrði allur og sé ekki eftir að hafa
gert það. Þetta er eitthvert gagnleg-
asta nám sem ég hef komið nærri þó
það virki kannski ekki praktískt. Það
er misjafnt hvernig fólk lítur á nám.
Svo er þetta sérlega hollt fóður fyrir
bókaskápinn. Heimspekin er, eins og
einhver sagði, móðir allra vísinda og
fólk fær afskaplega góða yfirsýn í
þessu námi, sem ætti að mínu mati
að vera miklu meira skylduefni í
framhaldsskólum og jafnvel grunn-
skólum. Heimspekin veitir slíka yfir-
sýn og hjálpar til við tengingar milli
námsgreina og út í samfélagið.“
Jón Ivar er metinn 40% öryrki, en
segist ekki velta því mikið fyrir sér.
„Það er bara tala á blaði. Þannig er
ég skilgreindur í möppum eða
gagnagrunnum en menn verða auð-
vitað að upplifa sig á öðrum forsend-
um en þeim.“
Hann er í sambúð með Bergljótu
Þrastardóttur og þau eiga soninn
ArnakþSkorra, sem er eins og hálfs
árs. „Ég á afskaplega góða fjöl-
skyldu sem ann mér þess að eyða dá-
litlum tíma í áhugamál mín og stend-
ur með mér. Ég gæti ekki verið að
þessu án þess að hafa mína konu og
aðra með í því.“
Jón ívar starfar á dagdeild geð-
deildar FSA. „Hún var sett á lagg-
irnar fyrir rúmum tveimur árum.
Dagdeildin býður upp á þjónustu
fyrir fólk sem þarf á framhaldsmeð-
ferð að halda eftir viðtöl eða bráða-
þjónustu á legudeild; fólk sem er
jafnvel í námi eða vinnu en hefur ef
til vill lent í tímabundinni andlegri
lægð eða fólk sem er að stíga aftur
út á vinnumarkað eða fara í nám eft-
ir langvinn veikindi. Markmið deild-
arinnar eru að efla fólk, leiða því fyr-
ir sjónir eigin styrkleika og hjálpa
því þannig að ná auknum styrk.
Deildin, sem mætir brýnni þörf á
svæðinu, hefur gefið afskaplega góða
raun. Fólki er boðið upp á viðtals-
meðferð hjá sálfræðingi, hjúkrunar-
fræðingi, handverk, myndlist, félags-
lega þjálfun og svo námsstuðning
eða endurmenntun sem ég sé um.“
Hann getur skiljanlega ekki rætt
frekar hvað fram fer á deildinni.
Segist þó geta svarað því játandi, að
sér auðnist að miðla af þeirri
reynslu, sem honum hlotnaðist í eig-
in erfiðleikum enda nýtist persónu-
leg reynsla fólki alltaf, „sama hvað
það lærir og hve mikið það menntar
sig. Ég hygg að viljinn til lífsins
reynist manni vel í þessu sem öðru
og mikilvægt er að gera sér grein
fyrir því að maður er fyrst og fremst
vera möguleika en ekki sjúklingur.
Hetjurnar eru víða og ekki allar sjá-
anlegai'. Sigrar eru oft miklir þó þeir
fari ekki hátt.“