Morgunblaðið - 11.08.1999, Blaðsíða 32

$2 MIÐVIKUDAGUR 11. ÁGÚST 1999
UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ
Bannað
>
innan
tveggj a ára
'Ö'
„Efþú kefur áhyggjur afþví hvað hörnin
þín borða, ættirðu líka að hafa áhyggjur
afþví á hvað þau eru að horfa. “

Eftir Hávar
Sigurjónsson
Hér í Morgunblaðinu
í liðinni viku var
sagt frá því að sam-
tök bandarískra
barnalækna hefðu
sent frá sér ályktun þess efnis að
börn undir tveggja ára aldri ættu
ekki að horfa á sjónvarp. Orðrétt
segir í ályktuninni: „Böm yngri
en tveggja ára ættu ekki að horfa
á sjónvarp, eldri börn ættu ekki
að hafa sjónvörp í svefnherbergj-
um sínum og barnalæknar ættu
að óska eftir skýrslu foreldra um
„fjölmiðlanotkun" barna sinna.“
Barnalæknarnir bandarísku
segjast með þessu vera að taka
tillit til rannsóknaniðurstaðna
undanfarinna ára sem allar
benda til þess að of mikið sjón-
varpsgláp sé óhollt börnum og
beinlínis slæmt fyrir börn yngri
VIÐHORF %££?■
sóknir hafa þó
verið gerðar á
aldurshópnum
0-2 ára varðandi áhrif sjónvarps-
gláps en barnalæknarnir byggja
ráðgjöf sína á þeim einföldu
sannindum að börn á þessum
aldri þurfi fyrst og fremst á
mannlegri snertingu að halda og
örvun af nánum og stöðugum
samskiptum við foreldra og aðra
sem koma að umönnun barn-
anna. Sjónvarpið veitir ekki þá
nauðsynlegu andlegu örvun sem
börnum á fyrstu tveimur ald-
ursárunum er svo nauðsynleg
fyrir eðlilegan þroska. í hálfkær-
ingi mætti svo sem spyrja hvort
sjónvarp yfirhöfuð sé þess um-
komið að þroska áhorfandann.
Upplýst hann vissulega og frætt
jafnvel líka þegar best lætur, en
þroskað hann?
Eg hef stundum velt því fyrir
mér hvort böm geti ekki fengið
ranghugmyndir um raddbeitingu
og talsmáta manna á milli af því
að hlusta (og horfa auðvitað líka)
á talsetta barnaefnið í íslenska
sjónvarpinu. Þar gengur ekki á
með öðru en endalausum skrækj-
um og búmmsjaggatjiss hljóðum.
Hver talar svona? Islenska
barnaefnið þekkist á hljóðinu. En
við erum svo þakklát fyrir þá
rausn að barnaefnið er yfirhöfuð
talsett að enginn vill spyrja hvort
þessi raddlegu fígúrulæti séu
endilega nauðsynleg. Önnur hlið
á þessu máli er auðvitað sú að
fjármunir til viðunandi talsetn-
ingar eru svo naumt skammtaðir
að hver leikari verður að geta tal-
að fyrir minnst 5 fígúrur samtím-
is. Og hvernig á hann þá að leysa
talsetningarvandann öðruvísi en
að skrækja á fimm mismunandi
vegu? Stundum getur maður
samt ekki annað en dáðst að fjöl-
breytileika hljóðanna sem leikur-
unum tekst að kreista úr barka
sínum (ef þau koma þá alltaf það-
an) en þetta er auðvitað útúrdúr
frá því efni sem hér er til umfjöll-
unar.
Barn sem á sér þá „fjölmiðla-
sögu“ að hafa frá því snemma á
fyrsta ári legið á gólfinu fyrir
framan sjónvarpið í 1-3 klukku-
stundir á dag, síðan „þroskast"
upp í að bæta við reglulegri
myndbandanotkun á 3. og 4. ári,
tekið tölvuleikjum fagnandi á 5.
og 6. ári og fengið sjónvarpstæki
í 7 ára afmælisgjöf ásamt fullum
aðgangi að öllum stöðvum og rás-
um eftir það, er kannski ekki orð-
ið jafn sjaldgæft fyrirbæri og
maður vildi annars óska. Tölfræð-
in um tímann sem börn eyða yfir
myndmiðlunum er yfirþyrmandi,
fleiri klukkustundir á dag, alla
daga, árið út og inn, virðist nán-
ast viðtekin venja og hugmynd
foreldra um raunverulega notkun
barnanna er oft víðs fjarri sann-
leikanum, hvort sem það stafar af
meðvitaðri afneitun eða að þeir
eru sjálfir uppteknir af öðru.
Ekki má gleyma því að hinir full-
orðnu eru sjálfir, margir hverjir,
miklir neytendur myndmiðlanna
og fylgjast kannski lítt með öðru
á meðan.
Barnalæknarnir bandarísku
svara spurningunni um hvort
þeir séu ekki með ráðleggingum
sínum komnir út fyrir starfsvið
sitt, komnir af heilbrigðissviði yf-
ir á félagslega sviðið? Nei, segja
þeir og benda á máli sínu til
stuðnings að ofbeldi í myndmiðl-
um sé á sinn hátt heilbrigðis-
vandi. Hugmyndir barna um af-
leiðingar þess að fá byssukúlu í
líkamann er ekki síður heilbrigð-
ismál en viðfang fjölmiðla- og fé-
lagsfræðinga. Þar að auki eru
greinileg tengsl á milli offitu
barna og hversu miklum tíma
þau eyða yfir myndmiðlum. Sam-
tök barnalæknanna hafa gefið út
spurningalista þar sem spurt er
nákvæmlega um hversu mikið
börnin horfi á kvikmyndir, mynd-
bönd og sjónvarp. Einnig um að-
gang þeirra að tölvum, Netinu og
tölvuleikjum. Þá er einnig spurt
um bóklestur og hlustun á út-
varp. Samtökin leggja eindregið
til að sjónvörp og tölvur séu ekki
leyfð í herbergjum barnanna
heldur höfð í sameiginlegum vist-
arverum fjölskyldunnar þar sem
foreldrarnir geta fylgst með því á
hvað börnin eru að horfa eða
hvað þau eru að skoða í tölvunni.
Allt virðast þetta vera ráðlegg-
ingar sem höfða beint til al-
mennrar skynsemi en þó getur
orðið erfiðara en sýnist að fylgja
þessu skilmerkilega eftir. Bent
er á að þar sem fleiri börn eru á
heimilinu getur reynst erfitt að
halda þeim yngstu alveg frá sjón-
varpinu, sérstaklega þegar þau
eldri safnast saman til að horfa á
barnatímann.
Bandarísku barnalæknasam-
tökin hafa áður lagt orð qbelg um
sjónvarpsnotkun barna. Árið 1990
lögðu þau til að sjónvarpsnotkun-
in væri takmörkuð við 2 klukku-
stundir á dag af „gæðaefni" og er
með því líklega átt við sjónvarps-
efni sem sérstaklega er sniðið
fyrir börn. Fyrir tveimur árum
hófu barnalæknasamtökin
ákveðna herferð undir kjörorðinu
„Fjölmiðlar hafa áhrif' (Media
Matters) og er henni beint jafnt
að barnalæknum og foreldrum í
því skyni að fræða um jákvæð og
neikvæð áhrif fjölmiðla á börn.
„Þetta er hluti átaks sérfræðinga
í heilbrigðisstétt sem beinist að
því að líta á tiltekin félagsleg
vandamál sem heilbrigðisvanda í
leiðinni. „Ef þú hefur áhyggjur af
því hvað börnin þín borða, ætt-
irðu líka að hafa áhyggjur af því á
hvað þau eru að horfa,“ segja
bandarísku barnalæknarnir án
þess að hika.
Allra skemmti-
legasta kelling
JÓNÍNA Bene-
diktsdóttir ritar grein
í Morgunblaðinu í gær
þar sem hún ásakar
undirritaða, Jónas
Kristjánsson ritstjóra
og Þorbjörgu blaða-
mann um siðleysi og
dæmir okkur út í
myrkur.
Tilefni greinar
Jónínu er viðtal sem
birtist við hana í helg-
arblaði DV og hún
virðist, eftir á að
hyggja, ekki geta stað-
ið við.
Staðreyndir málsins
eru þær að Jónína
hafði fyrirfram samþykkt öll skil-
yrði viðtalsins. Áður en það var
birt var það lesið fyrir hana og
hún lýsti ánægju sinni með það.
Einnig var borin undir hana fyrir-
sögn svo hún vissi alveg upp á hár
um hvað málið snerist.
Hvað hluta Ijósmyndanna varð-
ar þá eru þær í sam-
ræmi við efni við-
talsins, eru teknar á
þeim tíma sem
Jónína og Jóhannes í
Bónusi voru að
kynnast og Jónína
segir frá í viðtalinu.
Eftir á að hyggja
fæ ég ekki betur séð
en að Jónína hafi
fengið bakþanka á
laugardeginum þeg-
ar hún fór að fá við-
brögð við viðtalinu
og nauðsynlega
þurft að fá einhvern
haus til að skilja frá
einhverjum bol.
Hún valdi greinilega minn
haus.
Verði henni að góðu.
Hún er allra skemmtilegasta
kelling.
Eg ber ábyrgð á helgarblaði
DV og er óhrædd við að axla þá
ábyrgð þótt upplok verði endrum
Fjölmiðlun
Ég ber ábyrgð á
helgarblaði DV og er
óhrædd við að axla þá
ábyrgð þótt upplok
verði endrum og sinn-
um. Súsanna Svavars-
ddttir svarar Jónínu
Benediktsdóttur.
og sinnum. Ég hef nefnilega alltaf
talið það vera grundvallaratriði að
fólk axli ábyrgð á starfssviði sínu,
orðum og gerðum - í stað þess að
kenna öðrum um, jafnvel þegar
ógætilega er farið.
Höfundur er umsjónarmaður
helgarblaðs DV.
Súsanna
Svavarsdóttir
Atugasemd vegna greinar
Einars Hákonarsonar
VEGNA skrifa Ein-
ars Hákonarsonar list-
málara í Morgunblaðið
7. ágúst síðastliðinn vil
ég sem þátttakandi í
sýningunni „Samstaða,
61 listmálari í Lista-
skálanum í Hvera-
gerði“ (sýningarheiti
sem ég vissi reyndar
ekki um fyrr en ég las
grein Einars) að fram
komi eftirfarandi.
Mér var boðin þátt-
taka í myndlistarsýn-
ingu þar sem eingöngu
skyldi sýna málverk
og til þess átti að fá,
skildist mér, sem allra flesta mál-
ara, - ósköp sakleysisleg hugmynd,
- og ég tók boðinu bara svona til að
vera með. Hefði mig grunað að
með þátttöku minni, væri ég að
gerast fótgönguliði í stríði Einars
Hákonarsonar við listfræðinga
þessa lands eða heims, eins og
skilja má af grein
hans, hefði ég snarlega
hætt við allt saman.
Því ég er reyndar
þeirrar skoðunar að
listfræðingar séu eins
og annað fólk misjafnt
að gáfum og gæðum,
en ekki þeir þrælar
starfsheitis síns sem
Einar vill vera láta.
Þar fyrir utan er ég
einlæglega þeirrar
skoðunar að góða
myndlist megi gera úr
hvaða hráefni sem er
og að myndlist verði
aldrei góð eingöngu
vegna tóla þeirra, tækja eða tækni
sem beitt er við framleiðslu henn-
ar.
Með öðrum orðum; þátttaka mín
í fyrrnefndri sýningu var til þess
að sýna málverkin mín tvö sem þar
eru, en ekki til þess að skrifa undir
eða sýna samstöðu með skoðunum
Myndlist
Þátttaka mín í fyrr-
nefndri sýningu var til
þess að sýna málverkin
mín tvö sem þar eru,
segir Jdn Axel Björns-
son, en ekki til þess að
skrifa undir eða sýna
samstöðu með skoðun-
um Einars Hákonar-
sonar eða annarra, á
einu eða neinu.
Einars Hákonarsonar eða annarra,
á einu eða neinu.
Höfundur er myndlistarmaður.
Jón Axel Björnsson
Jónas Þór til
forystu í SUS
Formannskosning
Af samstarfi okkar
hefur mér lærst að
Jónas er traustur sam-
HELGINA 20.-22.
ágúst mun aftur verða
blásið til hátíðar í
Vestmannaeyjum er
Samband ungra sjálf-
stæðismanna heldur
þar 35. sambandsþing
sitt. Það verður tekist
á um menn og málefni
og stefna hreyfingar-
innar mótuð. Eitt af
verkefnum þingsins er
að kjósa nýjan for-
mann SUS.
Samband ungra
sjálfstæðismanna eru
fjölmennustu og öflug-
ustu stjórnmálasamtök
ungs fólks með um 9
þúsund félagsmenn víðs vegar að af
landinu. Það gefur því augaleið að
það er mikilvægt að til forystu fyrir
samtökin veljist hæfur einstakling-
ur og hafa tveir slíkir gefíð kost á
sér í embættið. Ég hef starfað með
Jónasi Þór Guðmunds-
syni í gegnum störf
hans sem 1. varafor-
maður SUS á liðnu
kjörtímabili og einnig í
gegnum samvinnu fé-
laga ungra sjálfstæðis-
manna á Reykjanesi er
hann gegndi embætti
formanns Stefnis í
Hafnarfirði. Af sam-
starfi okkar hefur mér
lærst að Jónas er
traustur samstarfs-
maður, fylginn sér í
þeim málum er hann
tekur að sér og öflugur
talsmaður stefnu Sjálf-
stæðisflokksins.
Það varð mér því mikið ánægju-
efni að Jónas Þór skyldi gefa kost á
sér til formennsku í SUS og
ánægjulegt fyrir okkur Reyknes-
inga að einn úr okkar röðum skuli
keppa um þetta mikilvæga emb-
starfsmaður, segir
Pdtur Björnsson, fylg-
inn sér og öflugur tals-
maður stefnu Sjálf-
stæðisflokksins.
ætti. Með honum fær hreyfingin
traustan talsmann með mikla og
víðtæka reynslu sem mun efla
hreyfinguna enn frekar á komandi
árum.
Ég hvet alla fulltrúa Týs í Kópa-
vogi sem og aðra fulltrúa á þinginu
til að greiða Jónasi Þór atkvæði sitt
í formannskosningunni þann 22.
ágúst nk. Þannig tryggjum við
hreyfingunni trausta og breiða for-
ystu sem leitt getur unga sjálfstæð-
ismenn inn í nýja öld.
Höfundur er formaður Týs, félags
ungra sjálfstæðismanna íKópavogi.
Pétur
Björnsson