Morgunblaðið - 09.12.1999, Qupperneq 1

STOFNAÐ 1913
281. TBL. 87. ÁRG.
FIMMTUDAGUR 9. DESEMBER 1999 PRENTSMIÐJA MORGUNBLAÐSINS
Samkomulag Rússlands og Hvíta-Rússlands undirritað
Nánari tengsl ríkj-
anna en ekki samruni
Moskvu. AP, AFP.
BORÍS Jeltsín Rússlandsforseti og
Alexander Lukasjenkó, forseti
Hvíta-Rússlands, undirrituðu í gær í
Kreml samkomulag um nánari póli-
tísk tengsl ríkjanna. Samkomulagið
felur í sér að sameiginlegar stofnanir
sem fyrir eru verða styrktar en ekki
er um eiginlegan samruna ríkjanna
eða stofnun sambandsríkis að ræða.
Samkomulagið byggist á tillögum
sem lagðar voru fram í október en
voru þá mjög gagnrýndar af Luka-
sjenkó sem þótti þær ekki ganga
nógu langt. Hann hefur síðan dregið
nokkuð í land en gerði þó grein íyrir
þeirri afstöðu sinni við undirritunina í
gær að hann væri fylgjandi fullum
samruna ríkjanna. Jeltsín fagnaði
samkomulaginu og sagði að það væri
byggt á fullveldi og sjálfstæði þjóð-
anna tveggja og ekki beint gegn nein-
um, „ekki heldur Clinton Bandaríkja-
forseta".
Jeltsín, sem las ræðu sína af blaði,
týndi þræðinum í miðri ræðu og
fylgdi löng þögn á eftir. Spurði hann
síðan „er þetta búið“ og kom þá að-
stoðarmaður til hjálpar og benti for-
setanum á að hann ætti enn eftir að
flytja hluta ræðunnar. Hann er einn-
ig sagður hafa tvístigið meðan hann
flutti ræðuna og að Lukasjenkó hafi
komið í veg fyrir að hann dytti með
því að styðja við olnboga hans.
Talið er að yfirvöld í Moskvu hafi
ekki viljað styðja hugmyndir Luka-
sjenkós um fullan samruna ríkjanna
vegna þess hve efnahagsástand er
bágborið í Hvíta-Rússlandi. Engu að
síður er í samkomulagi ríkjanna gert
ráð fyrir myntsamruna síðar.
Margir rússneskir stjómmála-
menn eru einnig sagðir vantreysta
Lukasjenkó og óttast að hann vilji
verða leiðtogi nýs sameinaðs ríkis.
Nokkur hundruð manns mótmæltu
samkomulaginu á götu í miðborg
Minsk, höfuðborg Hvíta-Rússlands, í
gær en óeirðalögregla kom í veg fyrir
að mótmælin yllu umferðartruflunum
og handtók nokkra mótmælendur.
Reuters
Lukasjenkó, forseti Hvíta-Rússlands, styður við olnboga Jeltsíns meðan hann flytur ræðu í tilefni af undirritun
samkomulagsins. Vladimir Pútín, forsætisráðherra Rússlands, hlýðir á.
Flugvöllur hertek-
inn í Svartfjallalandi
Podgorcia. AP.
HER Júgóslavíu tók í gær á sitt
vald aðalflugvöll Svartfjallalands
og stöðvaði allt farþegaflug. Her-
bifreiðar tóku sér stöðu á aðal-
flugbraut Podgoreia-flugvallar-
ins að sögn yfirmanns vallarins
af „öryggisástæðum.“ Til stóð að
Svartfeliingar fengju yfirstjórn
beggja flugvalla landsins í sínar
hendur í dag.
Hermenn úr Júgóslavíuher sá-
ust við vegi sem liggja að flug-
vellinum en í gærkvöldi höfðu yf-
irmenn hersins ekki gefið neina
skýringu á aðgerðunum.
Flugvöllurinn hefur bæði þjón-
að farþegaflugi og flugher Júgó-
slavíu. Flugfélag Svartfellinga,
Montenegro Airlines, hefur verið
undanþegið lendingarbanni í er-
lendum flughöfnum sem sett var
á önnur flugfélög sambandsríkis-
ins Júgóslavíu eftir átökin í
Kosovo. Flugfélag í eigu Serba,
Yugoslav Airlines, hefur hins
vegar haldið því fram að það eigi
Podgorcia-flugvöllinn.
Grunnt hefur verið á því góða
upp á síðkastið milli sambands-
stjórnarinnar í Belgrad og hér-
aðsstjórnar Svartfjallalands.
Svartfellingar hafa hallað sér æ
meir að Vesturlöndum eftir að
loftárásum NATO í Kosovo lauk
og hefur verið óttast að í odda
gæti skorist.
Bjartsýni á frið-
arsamkomulag
Jerúsalem. AP, The Wahsington Post.
BILL Clinton Bandaríkjaforseti til-
kynnti í gær að friðarviðræður yrðu
hafnar milli Israela og Sýrlendinga
í Washington í næstu viku. Tilkynn-
ing forsetans kom í kjölfar fund-
arMadeleine Albright, utanríkis-
ráðherra Bandaríkjanna, með
Assad Sýrlandsforseta í Damaskus
fyrr um daginn.
Albright sagði eftir fundinn að
hann hefði verið mjög gagnlegur og
að bjarsýni ríkti á að friðarsam-
komulag tækist milli fsraela og
Sýrlendinga. Þjóðirnar hafa fonn-
lega verið í stríði hvor við aðra allt
frá stofnun ísraelsríkis árið 1948.
A fréttamannafundi sem Albright
hélt með Ehud Barak, forsætisráð-
herra ísraels, í Jerúsalem kom
fram að ísraelar gætu hugsað sér
að skila Sýrlendingum aftur Gólan-
hæðum sem þeir hernumdu árið
1967. Barak sagði að „einstakt
tækifæri“ hefði skapast til að koma
á friði milli þjóðanna. Fyrri friðar-
viðræðum ísraela og Sýrlendinga
var slitið árið 1996 vegna deilna um
hernumdu svæðin.
Reynt að fá Palestínumenn að
samningaborði
Albright, sem er nú á ferð um
Mið-Austurlönd til að reyna að öi-va
friðarviðleitni á svæðinu, fagnaði í
gær þeirri ákvörðun Baraks frá því
á þriðjudag að stöðva nýtt landnám
gyðinga á svæðum sem Palestínu-
menn gera tilkall til. Palestínumenn
slitu á mánudag viðræðum við ísra-
ela um endanlegan friðarsáttmála
þjóðanna vegna óánægju með
landnámið. Bundnar eru vonir við
að ákvörðun Baraks muni fá Palest-
ínumenn aftur að samningaborðinu.
Innflutn-
ingsbanni
ekki aflétt
París. AP.
YFIRVÖLD í Frakklandi
ákváðu í gær að afétta ekki
umdeildu innflutningsbanni á
bresku nautakjöti vegna þess
að enn væri ekki tryggt að ör-
uggt væri að neyta þess.
Ákvörðunin mun að öllum lík-
indum leiða til málsóknar
gegn frönskum stjórnvöldum
fyrir Evrópudómstólnum í
Lúxemborg.
Matvæiaeftirlit Frakklands
(AFSSA) lagði á mánudag til
við stjórnvöld að bannið skyldi
ekki afnumið þar sem enn
væri hætta á að breskt nauta-
kjöt gæti valdið Kreutzfeld-
Jakob sjúkdómi í mönnum.
Bretar féllust í síðustu viku á
að herða eftirlit með fram-
leiðslu og dreifingu á bresku
nautakjöti en franska mat-
vælaeftirlitið telur ekki nóg að
gert.
Rússar segja óbreytta borgara í Grosní undanþegna afarkostum
Hvika ekki frá áformum um
allsherjarárás á laugardag
Grosní, Moskvu, Genf. AP, AFP, Reuters.
RÚSSNESK hernaðaryfirvöld
sendu í gær frá sér misvísandi skila-
boð um hvað fælist í afarkostum sem
þau hafa sett íbúum Grosní, höfuð-
borgar Tsjetsjníu. Á mánudag var
íbúum borgarinnar gefinn frestur
fram á laugardag til að yfirgefa hana
en deyja ella í fyrirhugaðri allsherj-
arárás rússneska hersins. í gær
mátti hins vegar skilja það á rúss-
neskum embættismönnum að
óbreyttir borgarar væru undan-
þegnir skilyrðunum. Talið er að
Rússar hafi dregið í land vegna
þeirrar hörðu gagnrýni sem þeir
hafa sætt af hálfu ríkja heims vegna
afarkostanna.
Innanríkisráðherra Rússlands,
Vladimir Rushailo, hefur sagt að
flóttaleið út úr borginni verði áfram
haldið opinni fyrir óbreytta borgara
eftir að fresturinn rennur út. Rúss-
neskir herforingjar neituðu því jafn-
vel í gær að fólki hefði verið gefinn
ákveðinn frestur til að yfirgefa borg-
ina.
Rússar hafa hvatt íbúa Grosní til
að forða sér út úr borginni en hafa á
sama tíma látið sprengjum rigna yfir
hana, sem hefur hindrað fólkið í að
komast þaðan. Fáir óbreyttir borg-
arar hafa þorað að fara að tilmælun-
um vegna ótta við að verða fyrir
sprengjum.
Segjast hafa tekið Urus Martan
Rússar hafa í engu hvikað frá
áformum um að hefja allsherjarárás
á Grosní á laugardag en segja að
árásum þeirra nú sé aðeins beint að
tsjetsjneskum uppreisnarmönnum.
Talið er að uppreisnarmenn hafist
við í kjöllurum húsarústa í borginni
ásamt óbreyttum borgurum og því
sé nánast ógerlegt fyrir Rússa að
forðast mannfall meðal hinna síðar-
nefndu.
Hörð átök geisuðu í gær í bænum
Urus Martan suður af Grosní sem
hefur til þessa verið eitt sterkasta
vígi uppreisnarmanna. Rússar segj-
ast hafa fellt 80 uppreisnarmenn í
átökunum og að þeir hafi jafnframt
náð bænum á sitt vald.
Talið er óvíst að allsherjarárás á
Grosní muni skila Rússum tilætluð-
um árangri. Uppreisnarmenn eru
sagðir hafast við í rammgerðum
byrgjum, meðal annars kjarnorku-
byrgjum frá Sovéttímanum, þar sem
þeir eru óhultir fyrir sprengjuregn-
inu. Rússneskir hernaðarsérfræð-
ingar sögðu í gær að verið gæti að
herinn væri að búa sig undir að nota
öflugri vopn í árásunum en hingað til
hafa verið notuð. Meðal þeiira séu
gassprengjur sem gefi frá sér gufur
sem kæfi fólk í neðanjarðarbyrgjum.
Að mati sérfræðinga eru tilraunir
Rússa til að fá óbreytta borgara til
að yfirgefa Grosní undirbúningur að
notkun slíkra vopna.
MORGUNBLAÐIÐ 9. DESEMBER 1999