Morgunblaðið - 22.12.1999, Blaðsíða 39

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 22. DESEMBER 1999 39
tl Fljótsdalsvirkjun
enga
nga-
rans
„Þannig að það er rangt að það hafi
verið haft í hótunum við norsk stjóm-
völd, enda væri það fráleitt að reyna að
gera málið að pólitísku máli eins og það
liggur. En það virðist vera, að það sé
áhugamál m.a. stjórnarandstöðunnar
hér á Alþingi, að gera málið að pólitísku
máli. Og þess má sjá stað í skýrslu
norska sendiherrans,“ sagði Halldór.
Gagnrýndu bæði hann og Davíð Odds-
son upphlaup stjórnarandstöðunnar
vegna þessa máls og Halldór sagði einn-
ig í seinni ræðu sinni að hann skildi ekki
hverjir teldu sig hafa
hag af því að leka
þessari skýrslu
sendiherrans í fjöl-
miðla.
Utanríkisráðherra
kalli norska sendi-
herrann á sinn
fund
Stjórnarandstæð-
ingar neituðu því að
um upphlaup væri að
ræða og sögðu eðli-
legt að fréttir sem
þessar væru ræddar
á Alþingi, ekki síst í
ljósi þess hversu mik-
ið kapp ríkisstjórnin
hefði lagt á að keyra
virkjunarmálið í gegn
um þingið. Sagði
Steingrímur J. Sig-
fússon, formaður
Vinstri grænna, að
norski sendiherrann
hlyti nú að hafa haft
eitthvert tilefni til að
taka til orða í skýrslu
sinni eins og hann
gerði. Það væri býsna
ónákvæmur embætt-
ismaður sem færi
með vangaveltur í
skýrslu til ríkis-
stjórnar sinnar ef
þær væru algerlega
út í loftið.
Össur Skarphéðinsson, þingmaður
Samfylkingar, tók í sama streng og
sagði haft eftir umhverfisráðherra í
skýrslunni að íslenska ríkisstjórnin
legði mikla áherslu á að keyra þetta mál
í gegn, að það gæti leitt til verulegs
álags í samskiptum Islands og Noregs
ef Norsk Hydro drægi sig út úr fjárfest-
ingunni, og loks að þetta mál gæti leitt
til álitshnekkis fyrir utanríkisráðherra
ef það færi út um þúfur.
„Hæstvirtur umhverfisráðherra
verður að koma hingað og tala skýrar,"
sagði Össur. „Hún verður að segja skýrt
og skorinort að ekkert af þessu hafi hún
gert. Og eftir það þá hlýtur hæstvirtur
utanríkisráðheiTa að neyðast til þess að
kalla norska sendiherrann á sinn fund
og spyrja hann hvernig á því standi að
hann fari að senda ósannar fregnir til
Noregs af samtölum við íslenska ráða-
menn, og í framhaldinu þá hljóta íslensk
stjórnvöld að ki-efjast þess að sendi-
herrann verði kallaður heim.“
Ber ekki ábyrgð á vanga-
veltum sendiherrans
Lokaorðin í snörpum orðaskiptum í
gær átti Siv Friðleifsdóttir umhverfis-
ráðherra, en hún ítrekaði að hún hefði
ekkert sagt í samtali sínu við norska
sendiherrann sem gefið hefði til kynna
að álversmál gætu haft einhver pólitísk
áhrif á samskipti Islands og Noregs.
,ýUlt annað í þessu plaggi sýnist mér
vera vangaveltur sendiherrans. Og nú
vilja menn reyna að gera mig ábyrga
fyrir þeim vangaveltum og ég frábið
mér það, ég frábið mér það að ég þurfi
að bera ábyrgð á vangaveltum norska
sendiherrans hér á Islandi,“ sagði Siv
Friðleifsdóttirumhverfisráðherra.
Morgunblaðið/RAX
sendiherrans í
Alþingi lýkur afgreiðslu á tillögu um framhald framkvæmda við Fljótsdalsvirkjun
LOFT var lævi blandið á Al-
þingi í gær þegar fram fór
atkvæðagreiðsla um
þingsályktunartillögu
Finns Ingólfssonar iðnaðarráðherra
um framhald framkvæmda við
Fljótsdalsvirkjun. Var tillagan sam-
þykkt með 39 atkvæðum gegn 22 en
tveir voru fjarverandi atkvæða-
greiðsluna. Vakti athygli að tveir
stjórnarliðar greiddu atkvæði gegn
samþykkt þingsályktunartillögunn-
ar í endanlegri atkvæðagreiðslu og
fjórir þingmenn Samfylkingar
greiddu aftur á móti atkvæði með
samþykkt hennar.
Fyrir endanlega afgreiðslu þings-
ályktunartillögunnar höfðu tvær
breytingartillögur stjórnarandstöð-
unnar og ein viðaukatillaga báðar
verið felldar af stjórnarmeirihlutan-
um. Fyrri breytingartillagan var frá
þingflokki Samfylkingar en hún fól í
sér að Alþingi ályktaði að fram
skyldi haldið framkvæmdum við
Fljótsdalsvirkjun en þó ekki fyrr en
fram hefði farið lögformlegt mat á
umhverfisáhrifum.
Viðhaft var nafnakall við þessa at-
kvæðagreiðslu og Guð-
mundur Arni Stefánsson,
þingmaður Samfylkingar,
sagði í atkvæðaskýringu að
þótt hann væri þeirrar
skoðunar að lagalega séð
bæri ekki að senda virkjun-
ina í lögformlegt umhverf-
ismat þá væri það skynsa-
mlegt enda myndi það
fjölga til muna stuðnings-
mönnum virkjunaráforma.
Allir þingmenn Samfylk-
ingar, ef frá er talinn Aust-
fii'ðingminn Einar Már
Sigurðarson, greiddu at-
kvæði með þessari breyt-
ingartillögu, sem og tveir
þingmenn Fgjálslynda
flokksins. Þingmenn stjórn-
arflokkanna og Vin-
strihreyfingarinnar
græns framboðs, greiddu
hins vegar atkvæði gegn
henni og sagði Ögmundur
Jónasson, þingmaðm-
Vinstri grænna, að þessi til-
laga fæli þrátt fyrfr allt í
sér stuðning við að Eyja-
bökkum yrði sökkt.
Atkvæði féllu svo um
breytingartillöguna að 17
Tillagan sam-
þykkt með 39
atkvæðum
gegn 22
Tveir þingmenn stjórnarflokkanna greiddu
atkvæði gegn tillögu iðnaðarráðherra um
áframhaldandi framkvæmdir við Fljóts-
dalsvirkjun. Fjórir þingmenn Samfylking-
arinnar studdu hins vegar tillöguna.
Morgunblaðið/RAX
Margir þingmenn gerðu grein fyrir atkvæði sínu. Meðal þeirra var Ögmundur Jónasson
sem sagði afdráttarlaust nei við atkvæðagreiðsluna.
sögðu já en 43 nei, 3 voru fjarstadd-
ir.
Breytingartillaga
Vinstri grænna felld
Þá var tekin fyrir breytingartil-
laga frá Kolbrúnu Halldórsdóttur,
þingmanni Vinstri grænna, en hún
hljóðaði einfaldlega á þá leið að Al-
þingi ályktaði að skora á ríkisstjórn-
ina að láta fara fram mat samkvæmt
lögum á umhverfisáhrifum fyrirhug-
aðrar Fljótsdalsvirkjunar þrátt fyr-
ir að virkjunarleyfi hefði verið veitt.
Var breytingartillagan felld með
36 atkvæðum gegn 24 en 1 greiddi
ekki atkvæði og tveir voru fjar-
staddir. Vakti athygli að tveir
stjórnarþingmenn, þau Ólafur Örn
Haraldsson, Framsóknarflokki, og
Katrín Fjeldsted, Sjálfstæðisflokki,
snerust nú á sveif með stjórnarand-
stæðingum. Þau gerðu bæði grein
fyrir atkvæði sínu við þetta tæki-
færi og kom fram í máli þeirra að
þau teldu miklum náttúruverðmæt-
um spillt með því að sökkva Eyja-
bökkum, áður en slíkt yi-ði ákveðið
þyrfti frekari rannsóknir á svæðinu.
Skýrar Iínur varðandi
stjórnartillöguna
Að þessu búnu var gengið til at-
kvæða um stjórnartillöguna og var
viðhaft nafnakall. Gerðu þar fjölm-
argir þingmenn gi'ein fyrir atkvæði
sínu. Skýrar línur voru í atkvæða-
greiðslunni milli stjórnar og
stjórnarandstöðu ef frá er talið að
þau Ólafur Örn Haraldsson og Kat-
rín Fjeldsted greiddu atkvæði gegn
stjómartillögunni en fjórir þing-
menn Samfylkingar, Dóra Líndal
Hjartardóttir, Einar Már Sigurðar-
son, Guðmundur Árni Stefánsson og
Kristján L. Möller greiddu atkvæði
með henni.
Einar Már Sigurðarson, þingmað-
ur Samfylkingar, sagði í atkvæða-
skýringu að hér væru greidd at-
kvæði um það mál sem væri líklega
stærsta atvinnu- og byggðamál í
landinu. „Aðstæður okkar í þessu
landi eru því miður þannig að það
hefur mjög hallað á hinar dreifðu
byggðir. Hér verður gerð tilraun til
þess að snúa þeirri þróun við,“ sagði
Einar Már og kvaðst segja já.
Finnur Ingólfsson iðnaðarráð-
herra gerði einnig grein fyrir at-
kvæði sínu. „Ég trúi því að hér sé
verið að stíga gæfuspor," sagði
Finnur. „Ég er sannfærður um það
að með samþykkt þessarar tillögu
þá færumst við nær því að geta tek-
ið þá ákvörðun að byggja upp orku-
frekan iðnað á Austurlandi. Sam-
þykkt tillögunnar styrkir
samningsstöðu okkar og um leið þá
mun okkur takast það að halda
áfram uppbyggingu orkufreks iðn-
aðar sem leggur grunn að varanleg-
um og betri lífskjörum fyrir þjóðina
alla.“
Austfirðingar gjaldi ekki fyrir
slæm vinnubrögð stjórnvalda
Guðmundur Árni Stefánsson,
þingmaður Samfylkingar, gerði hins
vegar grein fyrir því hvers vegna
hann greiddi atkvæði með tillög-
unni. Kvaðst hann hafa stutt Fljóts-
dalsvirkjun upp úr árunum 1980,
þegar stefnt hefði verið að því að
framleiða rafmagn ofan í kísilmálm-
vinnslu á Reyðarfirði, og hann hefði
stutt Fljótsdalsvirkjun árið 1990 eða
þar um bil þegar orkuna átti að
flytja suður yfir heiðar vegna ál-
verksmiðju á Keilisnesi. Hann
styddi því Fljótsdalsvirkjun árið
1999 þegar orkunýting yrði á Reyð-
arfirði vegna álverksmiðju þar
eystra.
„Ríkisstjórnin hefur haldið illa á
þessu máli,“ sagði Guðmundur Árni,
„ég læt hins vegar ekki Austfirðinga
gjalda þess né heldur landsbyggð-
ina alla. Landsbyggðinni hefur
blætt undfr stjórn núverandi ríkis-
stjómar, það er nóg komið. Nú þarf
að snúa vörn í sókn. Austfirðingar
og landsbyggðarfólk allt á annað og
betra skilið en að enn og aftur verði
svikin gömul fyrirheit, nóg er nú
samt.“
Katrín Fjeldsted, þingmaður
Sjálfstæðisflokks, var á öndverðum
meiði. „Það eru nútímaleg vinnu-
brögð hins siðaða samfélags að
beita leikreglum á borð við mat á
umhverfisáhrifum. Leikreglum sem
settar eru af Alþingi af framsýnum
þingmönnum sem voru að hegða sér
á heimsins hátt, til að tryggja það
að náttúran njóti vafans. Eg hef
haldið því fram að lagaóvissa ríkti
um þessar framkvæmdir og tel að
úr þeim verði jafnvel ekki skorið
nema fyiir dómstólum. Til stendur
að fórna verðmætu votlendi, óaftur-
kræft, fyrir ímyndaðan, tímabund-
inn ávinning og í óþökk stórs hluta
þjóðarinnar. Herra forseti, ég segi
nei.“
í sama streng tók Kolbrún Hall-
dórsdóttir, þingmaður Vinstri
grænna, þótt hún tæki mun dýpra í
árinni. Sagði hún ekki síðasta orðið
ekki sungið í þessum söng. „I skjóli
valds og hroka er verið að troða hér
stórri ákvörðun niður í kokið á þjóð-
inni,“ sagði Kolbrún, „hér er verið
að fremja óafturkræft spellvirki á
íslenskri náttúru, og þetta á eftir að
verða okkur dýrkeypt og þungbært.
Landsbyggðin og þjóðin öll á betra
skilið heldur en það að fjöreggið sé
frá henni tekið.“
Umhverfísáhrif virkjunar
ekki könnuð nægjanlega
Kristján L. Möller, þingmaður
Samfylkingar, lýsti vonbrigðum sín-
um með þá niðurstöðu að stjórnar-
meirihlutinn hefði ekki treyst sér til
að styðja eðlilegan og nútímalegan
farveg fyrir Fljótsdalsvirkjun,
þannig að fram færi lögformlegt
umhverfismat. Staða landsbyggðar-
innar væri hins vegar með þeim
hætti að lífsnauðsyn væri að snúa
við þróun þeirra mála, og bygging
álvers á Reyðarfirði væri mál af
þeim toga. „Slíkar tilraunir get ég
ekki annað en stutt,“ sagði Kristján.
„Þannig að þrátt fyrir vankanta á
málinu, af hálfu ríkisstjórnar, styð
ég viðnámsaðgerðir af þessu tagi
sem treysta byggð í landinu."
Margrét Érímannsdóttir, tals-
maður Samfylkingar, sagði sorglegt
að ríkisstjórnin, sem í raun hefði
verið með þessa stóru framkvæmd á
Austurlandi í undirbúningi um lang-
an tíma, hefði ekki borið gæfu til að
samræma þau tvö sjónarmið sem
uppi væru í þessu máli, þ.e. byggða-
og atvinnumál annars vegar, og um-..
hverfissjónarmið hins vegar. „Það
var, og er, hægt að gera með því að
láta fara fram vandað mat á um-
hverfisáhrifum. Ríkisstjórnin brást
því hlutverki sínu, ég segi nei.“
Hið gerði Ólafur Öm Haraldsson,
eini þingmaður Framsóknarflokks-
ins sem greiddi atkvæði gegn tillög-
unni. Hann sagði með Fljótsdals-
virkjun eyðilögð óafturkræf
náttúruverðmæti, sem
hefðu mikið náttúruvernd-
argildi. „Því fer fjarri að
umhverfisáhrifin hafi verið
könnuð nægjanlega til þess
að taka svo afdrifaríka
ákvörðun," sagði hann og
ítrekaði þá skoðun að ein,-
mitt vegna þessa væri mik-
ilvægt að málið færi í lög-
formlegt umhverfismat.
„Þar sem þessi þingsálykt-
unartillaga gerir ekki ráð
fyrir slíku lögformlegu um-
hverfismati treysti ég mér
ekki til þess að styðja
þingsályktunartillögu
hæstvirts iðnaðarráðherra
og segi því nei.“
Tvisvar greidd atkvæði
um stjórnartillöguna ,
Þingmenn Frjálslynda
flokksins, Guðjón A. Krist-
jánsson og Gunnar Ingi
Gunnarsson, greiddu ekki
atkvæði við þessa atkvæða-
greiðslu og gerði Gunnar
Ingi grein fyrir viðaukatil-
lögu sem þeir höfðu lagt
fram ásamt Árna Steinari
Jóhannssyni, þingmanni
Vinstri gi’ænna, en hún fól í sér að
rneiri hluti kjósenda þyi’fti að sam-
þykkja framkvæmdir við Fljóts-
dalsvirkjun í þjóðar-
atkvæðagreiðslu.
Var þessi tillaga tekin fyi-ir eftir
að ljóst varð að 39 höfðu greitt at-
kvæði með þingsályktunartillögu.
Finns Ingólfssonar iðnaðarráð-
herra, 20 á móti og 2 ekki greitt at-
kvæði. Sagði Árni Steinar í at-
kvæðaskýringu að þessi tillaga væri
í öllu falli leið til að sætta þjóðina í
þessu mikla deilumáli úr því að
stjórnarmeh-ihlutinn hefði fengið
sínu framgengt.
Viðaukatillagan var hins vegar
felld með 35 atkvæðum gegn 10 en
15 þingmenn Samfylkingar sátu hjá.
Gerði Jóhanna Sigurðardóttir grein
íyrir afstöðu Samfylkingarinnar er
hún sagði að þingmenn hennar
væru að vísu hlynntir því að lög
yrðu sett í landinu sem heimiluðu
þjóðaratkvæðagreiðslur og ykju
þannig lýðræðislegan rétt fólksins í
stórum málum sem snertu hag og
afkomu þjóðarinnar.
Þetta mál væri hins vegar van-
búið í þjóðaratkvæðagreiðslu vegna
þess að lögformlegu umhverfismati
hefði verið hafnað og fjárhags-
grundvöllur og arðsemi fram-
kvæmdanna væri einnig í óvissu.
Eftir að viðaukatillaga þessi hafði
verið felld var gengið til atkvæða-
greiðslu þingsályktunartillögu iðn-
aðarráðherra í heild sinni, og vakti
þessi málsmeðferð nokkra athygli,
enda höfðu þingmenn einungis
stuttu áður samþykkt hana við
nafnakall.
Bar það nú til tíðinda að 2 þing-
menn Frjálslynda flokksins, sem áð-
ur höfðu ekki greitt atkvæði, sner-
ust nú á sveif með andstæðingum
tillögunnar. Urðu endanlegar lyktir
því þær að 39 þingmenn greiddu at-
kvæði með tillögunni, 22 voru á móti
en 2 voru fjarstaddir.