Morgunblaðið - 09.01.2000, Blaðsíða 41
MORGUNBLAÐIÐ
MINNINGAR
SUNNUDAGUR 9. JANÚAR 2000 41
HARALDUR MATTHIAS-
SON OG KRISTÍN
SIGRÍÐUR ÓLAFSDÓTTIR
+ Haraldur Mattli-
íasson fæddist í
Háholti, Gnúpverja-
hreppi 16. mars 1908.
Hann lést 23. desem-
ber síðastliðinn.
Kristín Sigríður Ól-
afsdóttir fæddist í
Reylqavík 16. apríl
1912. Hún lést 29. des-
ember síðastliðinn.
Utför Haralds og
Kristínar fór fram frá
Dómkirkjunni 7. jan-
úar. Jarðsett var í
grafreit á Laugar-
vatni.
Það mun hafa verið um 1980 sem
Steindór Steindórsson frá Hlöðum
sagði mér frá því að dr. Haraldur
Matthíasson á Laugarvatni væri ár-
um saman búinn að vinna að miklu
ritverki um Landnámabók. Hann,
ásamt konu sinni Kristínu, hefði farið
um land allt og borið Landnámu sam-
an við staðháttu á hverjum stað. Mér
fannst þetta afar áhugavert og beið
ekki boðanna en hringdi strax í Har-
ald og bauðst tii að gefa verkið út.
Það er skemmst frá því að segja að
hann tók málaleitan minni vel og með
okkur tókust samningar. Verk af
þessu tagi er ekki einfalt í útgáfú og
margs þarf að gæta til þess að allt
komist til skila með réttum hætti.
Haraldur átti því margar ferðir til
mín áður en bókin kom út 1982. Krist-
ín, kona hans, var alltaf með í för og
lagði margt gott til málanna, enda
auðfundið að Haraldur mat mikils
ábendingar hennar og athugasemdir.
Þau hjón voru lítillát og ljúf í viðkynn-
ingu og leyfðu mér t.d. að ráða nafni
bókarinnar, þótt þau hefðu upphaf-
lega haft aílt annað nafn í huga, en
slíkt er ekki auðsótt í greipar allra
höfunda. Þessi kynni leiddu til ein-
lægrai- vináttu sem yljar mér um
hjartarætur þegar ég nú lít til baka
og minnist þessara merkishjóna.
Mig hafði alltaf langað til að láta
þýða hið mikla ritverk Kristians Kaa-
lunds um íslenska sögustaði, sem á
frummálinu nefnist Bidrag til en hist-
orisk - toppgrafisk Beskrivelse on Is-
land, en aldrei tekist að fá hæfan
mann til þess. Nú varð mér strax ljóst
að maðurinn var fundinn. Enginn var
betur til þess fallinn en Haraldur.
Hann var ekki einhamur maður og
það er skemmst frá því að segja að
hann réðst strax í verkið og það kom
út í fjórum bindum á árunum 1984 til
1986. Og þótt aldur færðist nú yfir
Harald lét hann ekki deigan síga og
1996 sendi hann frá sér stórvirkið
Perlur málsins - islensk orðsnilld
fom og ný.
Mér er ósárt að viðurkenna að
bækur sem ég hefi gefið út skilja mis-
mikið eftir í minningunni. Margt
kemur þar til sem ekki er ástæða til
þess að rekja en eitt er alveg víst, mér
þykir afar vænt um þau verk sem
Haraldur fól mér til útgáfu. í hvert
sinn sem ég fer um þau höndum fyll-
ist ég stolti og þakklæti. Stolti yfir að
hafa fengið að gefa út slíkar gersem-
ar og þakklæti fyrir að hafa eignast
höfund þeirra og eiginkonu hans að
vildarvinum. Þegar upp er staðið
skiptir það síðastnefnda mestu máli.
Maður finnur, þegar slíkir hverfa á
braut, hvers virði sönn vinátta er og
hve mikið hún skilur eftir sig.
Þau hjón voru mjög samhent og
samfylgd þeirra einstök. Það er því í
samræmi við allt þeirra lífshlaup að
leggja saman í hinstu förina. Ég bið
þeim blessunar á nýjum söguslóðum.
Örlygur Hálfdanarson.
Heiðurshjónin Haraldur og Krist-
ín á Laugarvatni eru látin. Jóhanna,
eldri dóttir þefrra og vinkona mín,
hringdi í mig að kvöldi 23. desember
til þess að segja mér lát föður síns, og
síðan aftur að morgni 29. desember
til þess að segja mér frá láti móður
sinnar. Þeim sem þekktu Halla og
Stínu, en svo voru þau oftast kölluð af
vinum og frændum, þykir vænt um að
þau skuli hafa kvatt með stuttu milli-
bili og ég trúi því að þannig hefðu þau
helst viljað hafa það. Þau voni ein-
staklega samhent og samstiga í lífinu
og nú einnig í dauða. Sjaldan var nafn
annars nefnt nema nafn hins fylgdi
með.
Merku lífshlaupi þeirra hjóna mun
ég ekki lýsa hér, ferðagarpsins,
fræðimannsins, kennarans og heim-
ilisföðurins Hai-alds og íþróttakon-
unnar og húsmóðurinnar Kristínar,
til þess munu aðrir verða. Mig langar
hins vegar tíl að þakka þeim fyrir vin-
áttu og gefandi samverustundir fyrr
og síðar. Ég kynntist þeim á ungl-
ingsárum mínum þegar ég var nem-
andi við Menntaskólann á Laugar-
vatni á árunum upp úr 1960. Með
okkur Jóhönnu dóttur þeirra tókst þá
góður vinskapur, sem haldist hefur
alla tíð síðan og ég var ávallt aufúsu-
gestur á heimili þeirra á Stöng. Nú
vakna minningar frá þessum glað-
væru, en líka stundum átakamiklu
unglingsárum. Það var ekki nóg með
það að vera aufúsugestur á Stöng,
heldur varð ég eins konar fósturbam
þeirra Halla og Stínu um vorið 1966,
þegar við Jóhanna lásum saman und-
ir stúdentspróf og ég flutti inn á
heimili þeirra. Þá þurfti að vinna upp
allt það sem hafði verið látið mæta af-
gangi í náminu árin á undan. Við lögð-
um nótt við dag í lestrinum og hlýleg-
ur stuðningur og hvatning Halla og
Stínu var ómetanleg. Allir sem til
þekkja vita um umhyggju og ástúð
þeirra til barna sinna, en hitt var ekki
sjálfgefíð að vinir þeirra fengju að
njóta hins sama. Þess fékk ég að
njóta og mun ævinlega minnast með
miklu þakklæti. Heimilislífið á Stöng
var ógleymanlegt. Þar íákti glaðværð,
þótt unnið væri af alvöru við námið,
Halli gerði góðlátlegt grín að tauga-
óstyrk stúdentsefnanna milli þess
sem þau voru hvött við námið og
Stína var aldrei langt undan með
uppörvunarorð og kaffiboila eða ka-
kó. Þegar hugsað er til þessa tíma og
þeirra áhrifa sem heimilislífið á Stöng
hafði, er mér nær að halda að einmitt
það heimili hafi þá vakið með mér
þann draum að ef ég ætti einhvem-
tíma eftir að eignast fjölskyldu þá
+ Eiríkur Ketilsson
fæddist í Kaup-
mannahöfn 29. nóv-
ember 1924. Hann
lést á Landspítalan-
um 16. nóvember síð-
astliðinn og fór útför
hans fram frá Frí-
kirkjunni í Reykja-
vík 29. nóvember.
Fyrir nokkram ára-
tugum settu örfáir ein-
staklingar verulegan
svip á miðbæinn í
Reykjavík. Oft voru
þetta kaupsýslumenn sem voru á
sinni daglegu gönguferð í bankann
til að reka þar erindi eða voru að
koma frá Tollstjóra með skjöl. Svo
áttu margir leið á pósthúsið í Póst-
hússtræti, þegar næstum allir papp-
írar og viðskiptabréf komu og fóru í
umslagi með frímerki.
Einn þessara manna var Efríkur
Ketilsson kaupmaður. Hann hafði
skrifstofu sína og fyrirtæki sitt rétt
við miðbæinn mest alla síðustu hálfa
öld. Hann var tíður gestur í Austur-
stræti. Var þar oft daglega. Þá brá
hann oft á þann sérstæða og sér-
staka vana eða kæk að setja báðar
hendur fyrir aftan bak og læsa hönd-
unum þar saman. Þannig þrammaði
hann svo áfram. Var þetta ósjálfrátt
ogmeðfætt. Hafði fengið þetta í arf. í
arf. f dag kalla menn þetta genin.
Svo þekkti hann marga og stoppaði
því oft til að taka menn tali. Þá sett-
ist hann inn í miðbænum með mönn-
um til að spjalla í létt-
um dúr yfir kaffibolla.
Mér var lengi for-
vitni á að hitta þennan
frænda minn. Ég hafði
oft verið sendur fyrr á
árum til móður hans,
Guðrúnar, sem rak
þekkta smurbrauðs-
stofu austur í bæ. Kall-
aði hana Björninn. Sér-
staklega man ég að
móðir mín talaði alltaf
með mikilH virðingu um
þessa frænku sína,
hana Guðrúnu í Birnin-
um, en það var móðir Eiríks oft köll-
uð. Taldi móðir min Guðrúnu ein-
staka dugnaðar- og myndarkonu
sem seldi góða og vandaða vöru. Öllu
mátti treysta sem Guðrún í Birnin-
um lofaði. Ég kom þarna nokkuð oft
að sækja pantað smurbrauð. Það
brást aldrei að allt beið tilbúið til af-
hendingar. Og alltaf var rétt afgreitt.
Þetta er nokkuð ofarlega 1 huga
mér þegar ég minnist Eiríks Ketils-
sonar látins, þar sem Guðrún og son-
ur hennar, Eiríkur, voru oft rædd
saman í einu lagi í minni fjölskyldu.
Á þeim árum fyrir rúmlega hálfri öld
þótti það nokkur tíðindi þegar ein-
stæð móðir eins og Guðrún í Birnin-
um var rak sitt eigið fyrirtæki og af
slíkri röggsemi og skörungsskap að
margur karlmaður mátti öfunda
hana. Svo átti hún son sem hún hafði
ekki einu sinni fyrir að feðra heldur
kenndi við forfeður sína og mikla sjó-
sóknara í Grindavík og á Suðurnesj-
um. Eiríkur var því skfrður Ketils-
son þótt hann væri í raun og veru
Guðrúnarson, eins og það héti lík-
lega í dag. Ekki verður svo skiHð við
þennan þátt í veröld Eiríks frænda
að á margan hátt var Guðrún smur-
brauðskona úr Grindavík hálfgerð
Salka Valka sem stóð ein með syni
sínum en sigraði samt heiminn.
Eiríkur Ketilsson var alla tíð
heildsali að starfi í sínu eigin fyrir-
tæki. Með þvi móti gat hann ráðið
sjálfur sínum tíma og rekstri. Hann
sótti lítið til annarra. Samt fannst
mér oft að Eiríkur ræki verzlun eða
annan atvinnurekstur nánast sem
sport og skemmtun þótt nauðsynlegt
væri að hagnast líka. Án fjármuna
varð ekki í döprum heimi haldið uppi
risnu og gleðskap sem var honum
meðfætt og mjög ríkt í eðli hans.
Hann gerðist þó snemma á lífsbraut-
inni AA maður og var svo til æviloka.
Fyi-ir nokkru var gefin út ættar-
saga þeirra sem komnir era frá
Húsatóftum í Grindavík. Á kápu
bókarinnar eru myndir af ýmsum
þeim sem sett hafa svip á ættina með
sögulegum hætti. Þar er mynd af
Eiríki Ketilssyni ungum og glæsileg-
um.
Nú er Efríkur Ketilsson allur og
kvaddur síðustu kveðju. Fáa eða
enga hef ég þekkt sem líklegri væru
til að óska sér þess að fara til Valhall-
ar að ævi lokinni. Dagur er á enda,
þar sem gengið hefur á ýmsu en við
sólarlag rísa menn aftur upp jafn-
glaðir og áður. Síðan er kvöldinu eytt
í gleðskap, þar sem vinir gleðjast
saman við veizluborðið svo sem gert
var í Valhöll til forna.
Megi Eiríkur Ketilsson hvíla í
friði. Hann var góður fulltrúi margra
góðra kosta úr Grindavík.
Lúðvík Gizurarson.
EIRÍKUR
KETILSSON
skyldi ég reisa yfir hana hús eins og á
Stöng, heimilislegt hús með háu risi,
þar sem notalegt er að heyra regnið
bylja á þakinu og arin með snarkandi
eldi, sem ekki væri sparað að nota.
Þannig voru áhrifin ajf heimilislífinu
hjá Halla og Stínu.
Nú, þegar komið er að kveðju-
stund, eru það ekki einungis minn-
ingai- mínar frá Stöng sem leita á
hugann, heldur líka orð skólasystkina
okkar Jóhönnu um hlýjar og góðar
móttökur þar fyrr og síðar og sér-
staklega þó ummæli tengdamóður
minnar, Steinunnar Matthíasdóttur,
systur Haralds, um að sjaldan hafi
henni og Steinþóri manni hennar ver-
ið boðið hlýlegar í hús heldur en þeg-
ar Stína og Halli tóku á móti þeim í
forstofunni með rjúkandi súkkulaði-
bollum með þeyttum rjóma ofaná.
Svona eru minningaraar frá Stöng.
Guð blessi minningu Haralds og
Kristínar.
Við Gestm- sendum bömum þeirra
og fjölskyldum okkar innilegustu
samúðarkveðjur.
Drífa Pálsdóttir.
Þegar jólaljósin lýstu upp skamm-
degið kvaddi Haraldur þennan heim
á Þorláksmessu og Kristín kona hans
fylgdi honum eftir á þriðja dag jóla.
Það var í anda þeirra hjóna að fylgj-
ast að yfir móðuna miklu, sem í
hjónabandi sínu og lífi öllu. HalH og
Stína eru í okkar huga fyrst og síðast
foreldrar hennar Þrúðar vinkonu
okkar. Þegar við komum í Mennta-
skólann á Laugarvatni kynntumst
við Þrúði. Við þrjár bundumst vin-
áttuböndum sem varað hafa síðan.
Það var óhjákvæmilegt að við gerð-
um innrás inn á heimili hennar í
Stöng og Halli og Stína sátu uppi
með okkur næstu þrjú árin. Það voru
ófáir kaffibrúsamir sem framreiddir
voru handa okkur. Þar lærðum við^
hvemig kaffi á að vera, sjóðheitt og
rótsterkt. Við vissum að oft olli koma
okkar truflun en í stað þess að vísa
okkur á dyr var boðið upp á kaffi og
kleinur. I kaupbæti var íslensku-
kennsla, setning sem aldrei gleymist
„hver er þessi mundi“ og glottið
fylgdi. Á hátíðastundum var kveikt
upp í arninum í Stöng. Þá tilheyrði að
bjóða upp á koníaksstaup með. Þess-
ar stundir og fleiri eru dýrmætar
minningaperlur sem ekki verða frá
okkur teknar. Við höfum átt þess
kost gegnum árin að hitta þau hjónin
og þá hefur oft verið glatt á hjalla. ' '
Haraldur og Kristín voru mikið úti-
vistarfólk en íjölskyldan var ávallt í
fyrsta sæti. Börnin þeirra, bama-
bömin og bamabamabömin. Við
fengum að njóta fjölskylduhlýjunnar
og samstöðunnar sem þar ríkti. Með
þessum fáu linum viljum við kveðja
Harald og Kristínu og þakka fyrir
allar góðu minningarnar sem við eig-
um frá samverustundum með þeim
og fjölskyldunni.
Þannig er sitt eigið hrós,
orðstír sem þú hrepptir:
Þó að slokkni lífsins jjós,
lifirbirtaneftir.
(Guttormur J. Guttormsson.)
Elsku Þrúður, Óli, Jóhanna og «--
fjölskyldur, við vottum ykkur öllum
okkar dýpstu samúð.
Sigríður Hermannsdóttir
og Katrfn Þorvaldsdóttir.
+
Útför hjartkærs eiginmanns, föður okkar,
tengdaföður og afa,
MAGNÚSAR ÁRNASONAR
bakarameistara Björnsbakaríi,
fer fram frá Dómkirkjunni mánudaginn
10. janúar kl. 13.30.
Blóm og kransar afþakkaðir.
Þeim, sem vildu minnast hans, er bent á styrkt-
arsjóð hjartveikra barna, sími 561 5678.
Sigríður Guðmundsdóttir,
Kristjana Elínborg Magnúsdóttir,
Margrét M. Ragnars, Ragnar Ragnars,
Árni Kristinn Magnússon, Margrét Jónsdóttir,
Guðrún Björg Magnúsdóttir, Árni Sverrisson,
Anna Sigríður Magnúsdóttir, Halldór Ragnar Halldórsson
og barnabörn.
+
Elskuleg móðir okkar, tengdamóðir og amma,
SIGRÍÐUR JÓNSDÓTTIR,
Norðurbrún 1,
Reykjavík,
verður jarðsungin frá Áskirkju þriðjudaginn
11. janúar kl. 15.00.
Hjörtur Haraldsson, Valgerður Jónsdóttir,
Hanný Haraldsdóttir, Reynir Pétur Ingvarsson
og barnabörn.
+
Innilegar þakkir fyrir auðsýnda samúð og hlý-
hug við andlát og útför ástkærrar eiginkonu
minnar, móður okkar, tengdamóður og ömmu,
BRYNDÍSAR JÓNSDÓTTUR
frá Seyðisfirði,
Engihjalla 19,
Kópavogi.
Valgeir Norðfjörð Guðmundsson,
Jónhildur Valgeirsdóttir,
Sigrún Valgeirsdóttir, Halldór Bragason,
Unnur Marta Valgeirsdóttir, Arne Larsen,
Svanhvít Jóhanna Valgeirsdóttir, Peter Rittweger,
Óskar Halldórsson, Anna Freyja Finnbogadóttir,
Valgeir Halldórsson, Snorri Halldórsson,
Anders Jon, Daniel Rittweger.
£