Morgunblaðið - 19.04.2000, Blaðsíða 10

10 MIÐVIKUDAGUR 19. APRÍL 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Genealogia Islandorum hyggur á viðamikla bóka- og netútgáfu
Netvæðing á
stærstu ljósmynda-
söfnum landsins
FYRIRTÆKIÐ Genealogia Island-
orum hf., Gen.is, sem var stofnað á
síðasta ári, hefur færst mikið í fang
með fyrirhuguðum sögulegum
gagnagrunni og myndabanka á Net-
inu auk viðamikillar bóka- og netút-
gáfu. Jóhann Páll Valdimarsson,
framkvæmdastjóri fyrirtækisins,
segir að fram að síðustu áramótum
hafi mestur tími farið í undirbún-
ingsvinnu.
Starfsemin sjálf hófst af krafti í
byrjun þessa árs og starfa nú þegar
40 manns hjá fyrirtækinu auk
margra verktaka á hinum ýmsu svið-
um starfseminnar. I lok síðasta árs
gengu sterkir hluthafar til liðs við
fyrirtækið og um svipað leyti var Jó-
hann Páll ráðinn þar til starfa en
hann var stofnandi og framkvæmda-
stjóri Forlagsins og forstöðumaður
sölu- og markaðssviðs Máls og
menningar eftir sameiningu þess og
Forlagsins.Genealogia Islandorum
er meðal annars í eigu Burðaráss,
Urðar, Verðandi, Skuldar og Sjóvár-
Almennra.
Verður til í kringum ættfræði-
vinnu Þorsteins Jónssonar
Jóhann Páll segir að fyrirtækið
verði að stórum hluta til í kringum
ættfræðivinnu Þorsteins Jónssonar,
sem hefur gefið út á annað hundrað
ættfræðirit og hefur að auki komið
upp stærsta ættfræðigagnagrunni
landsins, þar sem er að fínna 750-
800 þúsund nöfn íslendinga. Innan
fyrirtækisins starfa einnig bókafor-
lögin Sögusteinn og JPV FORLAG.
Sögusteinn gefur út ættfræði- og
héraðssögurit auk ýmiss konar
ábúenda- og félagatala, en JPV
FORLAG sinnir útgáfu fagurbók-
mennta, ævisagna, alþýðlegra fræði-
rita og handbóka fyrir almenning.
Unnið er að uppbyggingu íslands-
vefs, sögulegs gagna-
grunns, sem tengdur
verðrn- miklum ætt-
fræðiupplýsingum og
myndasafni. íslenska
myndasafnið er deild
innan fyrirtækisins
sem mun með eigin
myndum og í umboði
annarra ljósmynda-
safna veita hvers kyns
þjónustu með mynd-
efni.
Markmiðið að kort-
leggja ísland og ís-
lendinga
„Ættfræðigagna-
grunnurinn er ákveð-
inn kjarni í þessari starfsemi. Á hon-
um byggjum við útgáfu ættfræðirita
hvers konar, eins og niðjatala,
ábúendatala, stéttartala og þess
háttar bóka. Markmið okkar er að
kortleggja Island og Islendinga,
annars vegar í bókaformi, en jafn-
framt er í þessum ritum mikill sögu-
legur fróðleikur og ítarefni um
hreppana í ábúendatölunum og allt
endar efnið í stórum sögulegum
gagnagrunni á Netinu. Ættfræði-
gagnagrunnurinn er ekki einungis
nýttur til bókaútgáfu
sem síðar verður efni
fyrir Netið heldur einn-
ig til vísindarannsókna.
I burðarliðnum er
samningur við Úrði,
Verðandi, Skuld sem
felur í sér að fyrirtækið
kaupii- aðgang að ætt-
fræðigagnagrunni okk-
ar til þess að stunda
sínar vísindarannsókn-
ir,“ segir Jóhann Páll.
Hann segir að ætt-
fræðigrunnurinn verði
aðgengilegur almenn-
ingi á Netinu. Á vefn-
um verði hægt að slá
inn eigin nafni og fá
upplýsingar um ætt sína. Inni í
grunninum verða jafnframt mörg
hundruð þúsund mannamyndir og
segir Jóhann Páll miklar líkur á því
að þegar ættartré komi upp verði
þar einnig að finna myndir af ætt-
ingjunum. Vilji menn kaupa þessar
myndir nægir að smella á þær og
fyrirtækið sendir þær heim gegn
greiðslu. Jafnframt verður hægt að
leita upplýsinga um átthagana og
fylgir því ítarefni um sveitina sem
hefur orðið til við ritun ábúendatal-
anna. í gagnagrunninum verður líka
að finna myndir af bæjum forfeðr-
anna eða landslaginu sem fóstraði
þá. Myndirnar verður hægt að panta
í mörgum stærðum. Genealogia Is-
landorum keypti í þessu skyni ljós-
myndasafn Mats Wibe Lund. í safn-
inu eru um 300 þúsund myndir.
Jafnframt er fyrirtækið í viðræðum
við fleiri ljósmyndasöfn og ljósmynd-
ara.
Fyrsti alvöru netmynda-
bankinn á Islandi
„Með Islenska myndasafninu er
hugmyndin að koma á fót fyrsta al-
vöru myndabankanum á Netinu á
íslandi. Erlendis frá þekkjum við
stóra myndabanka sem auðvelda út-
gefendum, fræðimönnum og öðrum
sem á því þurfa að halda að nálgast
myndir í milljónatali. Eins og nú
háttar til fer mikill tími, vinna og
fjármunir útgefenda hérlendis í það
að leita að myndum. Við ætlum að
safna saman öllum lykilmyndasöfn-
um á landinu í íslenska myndasafnið
og auðvelda allan aðgang að þessum
auði,“ segii- Jóhann Páll.
Myndimar verða í lágri upplausn
á Netinu. Hægt verður að panta þær
í hárri upplausn hjá Gen.is og greiða
fyrirtækinu birtingargjald. Gjaldið
skiptist síðan milli Islenska mynda-
safnsins og höfundarréttarhafa. Jó-
hann Páll segir að ljósmyndasöfn hér
á landi séu enn skammt á veg komin
með skráningu mynda. Gríðarleg
vinna sé framundan. Þjóðminjasafn-
ið áætli til að mynda að það taki 46
mannár að skrá myndir safnsins
þannig að hægt verði að leita að þeim
með skipulegum hætti. Þetta er þó
aðeins hluti vinnunnar sem er fram-
undan því einnig þarf að skanna inn
myndirnar og koma þeim í rafrænt
form sem gerir mögulega verslun
með þær á Netinu. „Þetta er dýrt
verkefni en ég efast ekki um að á
endanum verður þetta mjög arðbært
svo ekki sé talað um þægindin sem
allir aðrir munu hafa af þessu. Þetta
er menningarsöguleg nauðsyn."
Jóhann Páll segir að hluti af Is-
lenska myndasafninu verði komið í
gagnið á næsta ári. Áframhaldið ráð-
ist að miklu leyti af því hvort og
hvernig samningar náist við önnur
ljósmyndasöfn. Náist samningar við
stærstu aðila á þessu sviði stefnir
fyrirtækið að því að byggja safnið
upp á skömmum tíma. Hann segir að
fyrirkomulag af þessu tagi hljóti
jafnframt að vera kærkomið fyrir
söfnin. Þau þurfi nú þegar að leggja í
mikinn kostnað við skráningu ljós-
mynda en hafi ekki aðstöðu til að
koma þeim auð sem þau búa yfir í
verð. Islenska myndasafnið ætli að
opna verslun með þessi verðmæti á
Netinu. Genealogia eignist ekki
myndir safnanna heldur sé miðað að
því að fyrirtækið annist eins konar
umboðssölu sem gæti aukið tekjur
safnanna verulega þegar myndefnið
er orðið aðgengilegt með þessum
hætti. Jafnframt geti söfnin beitt sér
að því að sinna varðveislu mynd-
anna.
Jóhann Páll
Valdimarsson
Samvörður 2000 haldinn hér á landi 7.-12. júní
Aðgerðir æfðar vegna
skips í hafsnauð
ALMANNAVARNAÆFINGIN
Samvörður 2000 mun fara fram
hér á landi dagana 7.-12. júní
næstkomandi og snýst atburðarás-
in að þessu sinni um björgun í
hafsnauð. Samvörður, sem fer
fram undir merkjum Samstarfs í
þágu friðar, var fyrst haldin hér á
landi árið 1997 en markmið æfing-
anna er að styrkja og samhæfa
sameiginlegar aðgerðir herja ríkja
Atlantshafsbandalagsins (NATO)
og samstarfsríkja þess, s.s. á sviði
friðargæslu og viðbragða við nátt-
úruhamförum.
Utanríkisráðuneytið, Almanna-
varnir ríkisins og Landhelgisgæsl-
an munu fara með æfingastjórn á
Samverði 2000 en æfingin er tví-
skipt. Felst fyrri hluti æfingarinn-
ar í fyrirlestrum og málstofu en sá
síðari í vettvangsæfingu sem fara
munu fram dagana 10. og 11. júní.
Að sögn Halldórs Ásgrímssonar
utanríkisráðherra munu rúmlega
400 íslenskir sjálfboðaliðar taka
þátt í vettvangsæfingunni, auk lög-
reglu, slökkviliðs og björgunar-
sveita. Fulltrúar fjölda erlendra
ríkja munu taka þátt í umræðum
um björgun til sjós í málstofuhlut-
anum en á vettvangsæfingunni
munu sveitir frá íslandi, Banda-
ríkjunum, Eistlandi, Lettlandi,
Litháen, Danmörku, Póllandi,
Austurríki og Rússlandi taka þátt.
Rússar taka þátt
í æfingunni
Samvörður 2000 er fyrsta friðar-
samstarfsæfingin sem Rússar taka
þátt í síðan þeir frystu samskipti
sín við NATO í kjölfar aðgerða
bandalagsins í Kosovo síðastliðið
vor. Rússar tóku hins vegar þátt í
Samverði 1997 og var það fyrsta
friðarsamstarfsæfingin sem þeir
tóku þátt í. „Eins og allir vita er-
um við ekki með eigin her,“ sagði
Halldór í samtali við Morgunblað-
ið. „Rússar hafa þess vegna verið
mjög fúsir til að taka þátt í æfing-
um hér á íslandi og við og önnur
Atlantshafsbandalagsríki höfum
lagt mikið upp úr því.“
Á vettvangsæfingunni verða
æfðar björgunaraðgerðir vegna
skemmtiferðaskips í hafsnauð.
Skólaskipið Sæbjörg, gamla Akra-
borgin, verður í hlutverki
skemmtiferðaskipsins en um borð
verða 150 sjálfboðaliðar. Verða
tekin fyrir viðbrögð við háska um
borð í farþegaskipi, s.s. slökkvi-
störf, reykköfun, varrúðarráðstaf-
anir vegna eiturefna, aðhlynning
slasaðra, flutning slasaðra og
óslasaðra frá borði í land, móttöku
og umönnun slasaðra í landi.
ÞRJÁR rekstrarein-
ingar sem starfa að
ferðaþjónustu í Snæ-
fellsássamfélaginu á
Hellnum á Snæfells-
nesi, þ.e. Gistiheimilið
Brekkubær, Ferða-
þjónustan Leiðarljós og
Tjaldstæðið á Brekku-
bæ hafa gerst aðilar að
sjálfbærri umhverfis-
áætlun Green Globe 21.
Samtökin Green
Globe 21 voru stofnuð í
framhaldi af Ríó-ráð-
stefnunni árið 1992 með
það í huga að koma
sjálfbærri þróun inn í
ferðamál í heiminum og
veita þeim sem vinna að sjálfbærri
ferðaþjónustuvottun. Er þetta í
fyrsta sinn sem íslenskir aðilar ger-
ast aðilar að umhverfisáætlun
GreenGlobe 21, að sögn Guðrúnar G.
Bergmann, sem er ásamt öðrum
rekstraraðili að tveimur af þessum
fyrirtækjum á Hellnum.
Samtökin Green Globe 21 eru að
sögn Guðrúnar formlega studd af 27
ferðaþjónustu- og landsstjórnarsam-
tökum víða um heim, þar á meðal
World Trade & Tourist Council og
hafa þau gefið út vottunarstaðal og
merki fyrir sjálfbæra ferðaþjónustu í
þeim tilgangi að að hjálpa fyrirtækj-
um og samfélögum að auka gæði í
umhverfi sínu.
Guðrún segir að samfélagið á
Hellnum hafi unnið eftir sjálfbærri
umhverfisstefnu allt frá árinu 1995
sem þau nýlega samræmdu við Stað-
ardagskrá 21og þurftu því ekki á ráð-
gjöf frá Green Globe 21 að halda til að
móta sína stefnu. Á næstu 2 árum
geta fyrirtækin síðan fengið fulla
vottunarúttekt hjá
Green Globe 21. Við
það kemur hak í Green
Globe 21 táknið, sem
áður var minnst á, til
merkis um að úttekt sé
lokið. Það þýði þó ekki
að þau séu laus allra
mála heldur komi eftir-
litsaðilar á vegum sam-
takanna til með að
fylgjast með því að fyr-
irtækin sem hlotið hafi
vottunina sofni ekki á
verðinum.
Guðrún upplýsir að
Stefán Gíslason verk-
efnisstjóri Staðardag-
skrár 21 á landsvísu
komi líklega til með að verða úttekt-
araðili Green Globe hér á landi.
Vistvæn málning á veggjum
Að sögn Guðrúnar geta öll ferða-
þjónustufyrirtæki tekið þátt í um-
hverfisáætlun Green Globe 21 en þó
með því skilyrði að þau láti gera hjá
sér formlega vottunarúttekt eigi síð-
ar en 2 árum eftir að þau gerastaðilar
að áætluninni. Á þeim tímaeigi fyrir-
tækin að geta aðlagað sig að kröfum
Green Globe 21 um sjálfbærni og fest
umhverfisstefnu sínaí sessi.
Ferðaþjónustan á Hellnum hefur
unnið eftir sjálfbærri umhverfis-
stefnu í um þrjú ár en hún felst m.a. í
því að einungis er notuð vistvæn
málning áveggi innanhúss, öll brauð
og kökur eru bakaðar á staðnum úr
lífrænt ræktuðu mjöli, hluti af græn-
metinu er ræktað á staðnum með líf-
rænum aðferðum og allt sorp sem til
fellur er flokkað og lífrænn úrgangur
unninn í jarðvegsgerð, svo dæmi séu
nefnd.
Ríkisstjórnin veitir eina
milljón króna til Eþíópíu
RÍKISSTJÓRNIN samþykkti á
fundi sínum á mánudag að veita
Hjálparstofnun kirkjunnar 1
milljón króna í neyðaraðstoð til
Eþíópíu.
Ákvörðunin var tekin í kjölfar
erindis, sem stofnunin sendi Hall-
dóri Ásgrímssyni utanríkisráð-
herra í síðustu viku, en í erindinu
er vakin athygli á langvarandi
þurrkum og skelfilegum afleið-
ingum þeirra í Austur-
Afríku. Þetta kom fram í samtali
Morgunblaðsins við Atla Ás-
mundsson, upplýsinga- og kynn-
ingarfulltrúa utanríkisráðuneytis-
ins.
í erindi Hjálparstofnunar
kirkjunnar kemur fram að sam-
kvæmt nýrri skýrslu Matvæla-
stofnunar Sameinuðu þjóðanna
þarfnist yfir 15 milljónir manna í
Eþíópíu, Eretríu, Sómalíu, Súd-
an, Keníu, Úganda, Búrúndí,
Rúanda og Tansaníu aðstoðar.
„Ástandið er verst í Suður- og
Austur-Eþíópíu, Sómalíu og
norðurhluta Keníu,“ segir í erind-
inu. „í Eþíópíu eru yfir 8 milljón-
ir manna sem þarfnast aðstoðar
og nú berast fréttir af dauða
fjölda barna og gamalmenna."
ACT, alþjóðarneyðarhjálp
kirkna, hefur sent út neyðar-
beiðni upp á 32 milljónir dollara
°g byggjast kirkjur eða hjálpar-
stofnanir á Norðurlöndunum
senda skipsfarm af korni til
Eþíópíu sem allra fyrst.
Ferðaþjónustan á Hellnum
V ottun um
sjálfbæra um-
hverfísstefnu
Guðrún
Bergmann