Morgunblaðið - 19.04.2000, Qupperneq 51

mm
r
MORGUNBLAÐIÐ__________________________________________________MIÐVIKUDAGUR 19. APRÍL 2000 5 ^
UMRÆÐAN
i

Framtíðarsýn í
samgöngumálum
NÝVERIÐ var jarð-
gangaáætlun sam-
gönguráðherra rædd á
Alþingi. Þetta er áætlun
sem felur í sér umfangs-
miklar samgöngubæt-
ur. Þær eiga að kosta,
þegar upp er staðið, á
bilinu 9-10 milljarða.
Það er því sjálfgefið að
fram fari nokkuð ítarleg
umræða enda um mikl-
ar fjárhæðir að ræða
sem koma frá skatt-
greiðendum af landinu
öllu.
Ef htið er á það sem
sagt er um þær tvær
framkvæmdir sem
áætlunin fjallar aðallega um þá er
meginröksemdin með Siglufjarðar-
Ólafsfjarðargöngunum sú að verið sé
að tengja Siglufjörð betur við byggð-
imar við Eyjafjörð; þannig að Eyja-
fjarðarsvæðið verði í heild öflugra
mótvægi við höfuðborgarsvæðið og
byggð á Norðurlandi komi til með að
styrkjast verulega. Leiðin styttist um
45 kílómetra, heildarkostnaður er 5,3
milljarðar og arðsemin er rétt um 7%.
Sömu röksemdir gilda um Reyðar-
fjörð-Fáskrúðsfjörð, það atvinnu- og
þjónustusvæði kemur til með að
stækka og eflast. Stytting milli þétt-
býlisstaðanna nemur 30 kílómetrum,
milli Suðurfjarðanna og Reyðaríjarð-
ar 36 km, kostnaður verður 34 mUlj-
arðar. Arðsemin er áætluð í kringum
5%.
Það er bæði sjálfsagt og eðlUegt að
draga arðbæmina inn í umræðuna því
hún vegur þungt þegar
málið er metið í heUd.
Það virðist þó á stund-
um að sýna þurfi fram á
meiri arðbæmi þegar
verk em framkvæmd
suðvestanlands en í öðr-
um landsfjórðungum.
Það er því oft erfitt að
útskýra það fyrir þeim
sem búa á höfuðborgar-
svæðinu af hveiju kraf-
an tU arðbæmi fram-
kvæmda er meiri þar en
annars staðar á landinu.
Það er ekki sjálfgefíð að
taka um 10 milljarða,
sem rétt er að taka fram
að era fyrir utan vega-
áætlun, í verkefni án þess að aUar
hliðar málsins séu kannaðar. En þetta
er einnig pólitísk spuming. Hvenær
byija atvinnu-, byggða- og öryggis-
sjónarmið að ná yfirhöndinni? Því er
sjálfsagt að við komum hreint fram og
segjum - arðbæmin er ekki eins og
best verður á kosið í þessari jarð-
gangaáætlun, hér hljóta því að koma
aðrir veigameiri þættir tU sögunnar
sem taka verður þá sérstakt tillit tíl.
Byggðavandi
höfuðborgarsvæðisins
Það er mikilvægt að viðurkennt
verði að byggja þurfi upp fáa en öfl-
uga byggðakjama á landsbyggðinni
sem geta verið atvinnu-, þjónustu-,
mennta- og menningarlegt mótvægi
við höfuðborgarsvæðið. Jarðgöng era
hluti af því að byggja upp slíka
kjama. Öryggissjónarmið era einnig
Samgöngur
Ef hægt er að taka
ákveðin landsvæði út
fyrir vegaáætlun,
segir Þorgerður K.
Gunnarsdóttir, þá verð-
ur að taka það land-
svæði með í reikninginn
sem er með mestan um-
ferðarþungann.
veigamikill þáttur, því með tilkomu
ganganna er t.d. verið að stytta ná-
lægð við flugvelli. Landflutningar
hafa einnig aukist og koma til með að
aukast enn frekar vegna minnkandi
strandsiglinga. Með bættum sam-
göngum eflast landflutningamir, fyr-
ir utan að betri samgöngur og styttri
vegalengdir era umhverfisvænni m.a.
vegna minni eldsneytisnotkunar. Þær
styðja einnig við ört vaxandi atyinnu-
grein, sem er ferðaþjónustan. í þess-
ari áætlun felst því skýr stefnumörk-
un með ákveðna framtíðarsýn.
En eins og það er ákveðin framtíð-
arsýn í jarðgangaáætluninni verður
slík framtíðarsýn að ná til landsins
alis, þá ekki síst til þess svæðis þar
sem þungi umferðarinnar er mestur.
Það þýðir ekki að vera að kippa
stórbrotnum samgönguframkvæmd-
um út fyrir vegaáætlun til að leysa
Þorgerður K.
Gunnarsdóttir
byggðavanda ákveðinna landshluta
án þess að litið sé til byggðavandans á
höfuðborgarsvæðinu. Hann felst ein-
mitt í umferðaröngþveiti og miklum
og sífelldum umferðartöfum. Eðli
málsins samkvæmt er vandinn mis-
munandi eftir landsvæðum sem ein-
faldlega verður þá að taka tillit til.
Því er það fullkomlega eðlilegt að
ræða umferðarvandann hér á höfuð-
borgarsvæðinu um leið og þessi jarð-
gangaáætlun er tii umfjöllunar. Sú
umræða á ekki að vera slitin í sundur.
Á suðvesturhominu era um 70% af
umferðinni en þangað renna einungis
um 20% af framlögum til vegaáætlun-
ar. Þetta hlutfall er auðvitað ekki við-
unandi.
Samkvæmt upplýsingum frá Vega-
gerðinni er fyrirsjáanlegt að til ársins
2020 aukist umferðin um þetta svæði
um helming frá því sem nú er.
Áætlanir um þróun umferðar og
íbúafjölda hafa þó ekki alltaf staðist.
Allar áætlanir um umferð um Vestur-
landsveg hafa kolfallið þannig að veg-
urinn hefur nú ekki undan hinni miklu
umferð. Umferðin þar er mun meiri
en gert var ráð fyrir eða um 17.300
bílar á dag síðastliðið sumar en þeir
verða líklega 21.000 árið 2001. Helstu
ástæður þess era Hvalfjarðargöngin
og óvenjumikil íbúafjölgun á þessu
svæði. Tvöfóldun Vesturlandsvegar
kostar um 900 milljónir ef dýrasta
leiðin er valin eða um einn tíundi
þeirrar fjárhæðar sem áætluð er í
jarðgangagerð fyrir norðan og aust-
an. Hér er því ekki um neina stór-
fenglega fjárhæð að ræða svo ekki sé
talað um arðbæmi þeirrar fram-
kvæmdar sem er mikil.
Það má benda á fleiri framkvæmdir
sem era afar brýnar. Nauðsyn á tvö-
fóldun Reykjanesbrautar þekkja allir
enda líklegt að þeirri framkvæmd
verði flýtt. Samgöngur í gegnum
Hafnarfjörð um Reykjanesbraut era
þungar og erfiðar, á gatnamótunum
við Lækjargötu þar sem fara um
22.000 bflar á sólarhring, er umferðin
sprungin. Því verður að bregðast við
þessari miklu umferð áður en í enn
frekara óefni er komið.
Samgöngnúrbætur
fyrir landið allt
Það hefur verið bent á þensluáhrif
vegna slíkra framkvæmda en það er
einfaldlega ekki rétt. í því sambandi
má benda á útboð í framkvæmdir við
Þverárijall, þar hljóðaði áætlunin upp
á um 300 milljónir en lægsta útboðið
var í kringum 185 milljónir. Það er því
alls ekki svo að einhver þensla sé ríkj-
andi í þessum geira atvinnulífsins.
Það er því ekkert sem mælir á móti
því að við tökum hér umræðu um
þann mikla umferðarvanda sem blas-
ir við hér á suðvesturhominu sam4K
hliða umræðum um jarðgöng, enda
þörfin brýn og neyðin mikil.
Að mörgu leyti er hægt að taka
undir þessa áætlun samgönguráð-
herra um jarðgöng, þrátt fyrir fremur
litla arðsemi má frekar líta til þess að
styrkja beri og efla byggðina í landinu
á markvissan hátt þannig að áherslur
verði lagðar á ákveðna byggðakjarna
og eflingu þeirra sem atvinnu-, þjón-
ustu-, mennta- og menningarsvæði.
Hins vegar er með engu móti hægt
að ræða svo mikilvægar og fjárfrekar
samgönguúrbætur nema allt landið
sé kannað um leið. Það er óviðunandi
að suðvesturhornið sé undanskilið í
þessari umræðu. Ef hægt er að taka
ákveðin landsvæði út fyrir vegaáætE^
un þá verður að taka það landsvæði
með í reikninginn sem er með mestan
umferðarþungann, umferðarvandann
og umferðaröngþveitið. Hér era sam-
gönguvandamál líkt og annars staðar
á landinu sem verður að horfast í
augu við. Öflugar samgöngur um land
allt koma öllum íslendingum til góða.
Þvi hefði ég kosið að sjá víðtækari
áætlun um samgönguúrbætur en þá
sem nú er til umræðu á Alþingi, áætl-
un sem hefði náð til landsins alls.
Höfundur er alþingismaður og
situr í samgöngunefnd Alþingis.