Morgunblaðið - 25.10.2000, Qupperneq 12

12 MIÐVIKUDAGUR 25. OKTÓBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
FRÉTTIR
Áhrif nýrra laga um persdnuvernd og meðferð persónuupplýsinga
Aukið réttaröryggi fyrir
einstaklinga og fyrirtæki
Morgunblaðið/Ásdís
Frá ráðstefnu Staðlaráðs og Skýrslutæknifélagsins um persónuvernd í viðskiptum og stjórnsýslu.
AÐ MATI Hlyns Halldórssonar lög-
fræðings munu ný lög um persónu-
vemd hafa mikla þýðingu, ekki aðeins
íýrir einstaklinga, heldur ekki síður
fyrir fyrirtæki og stofnanir. Réttarör-
yggi beggja muni aukast verulega.
Hlynur flutti eiándi um þessi mál á ný-
legri ráðstefnu Staðlaráðs og Skýrslu-
tæknifélagsins um persónuvemd í við-
skiptum og stjómsýslu.
Hlynur hefur kynnt sér sérstaklega
þýðingu og áhrif laga um persónu-
vemd og meðferð persónulegra upp-
lýsinga fyrir íslensk fyrirtæki og stofh-
anir. I eiándi sínu minnti hann á
mai-kmið laganna, þar sem fram kem-
ui' að skráning, vinnsla og meðferð
persónuupplýsinga skuli vera í sam-
ræmi við grundvallarsjónannið og
reglur um persónuvemd og friðhelgi
einkalífs, tiyggja eigi áreiðanleika og
gæði persónuupplýsinga og tryggja
frjálst flæði persónuupplýsinga á innri
markaði Evrópska efnahagssvæðisins,
EES.
Hlynur sagði að samkvæmt lögun-
um væm miklar skyldur lagðar á herð-
ar þeirra aðila sem tækju að sér að
skrá og vinna með persónuupplýsing-
ar. Ábyrgð þeirra væri mikil. í því
sambandi nefiidi Hlynui' að vinna
mætti eftir amk. 8 boðorðum við
vinnslu og meðferð persónuupplýs-
inga:
1. Persónuupplýsingar skuli vinna
með sanngjömum, málefnalegum og
lögmætum hætti.
2. Fengnai- í yfirlýstum, skýrum og
málefnalegum tilgangi og ekki unnai'
frekar í öðrum ósamrýmanlegum til-
gangi.
3. Séu nægilegar, viðeigandi og ekki
umfram það sem nauðsynlegt er miðað
við tilgangvinnslunnar.
4. Pær séu áreiðanlegar og uppfærð-
ar eftir þöi’fum.
5. Varðveittar í því formi að ekki sé
unnt að bera kennsl á skráða aðila
lengur en þörf krefur miðað við tilgang
vinnslu.
6. Þær séu unnar í samræmi við
réttindi hins skráða.
7. Gripið sé til viðeigandi tæknilegra
og sldpulagslegra úrræða til að koma í
veg fyrir ólögmæta vinnslu eða
skemmdir, tap eða eyðingu upplýs-
inga.
8. Bannað sé að flytja persónuupp-
lýsingar af EES nema tryggð sé full-
nægjandi vemd þeirra í móttökuriti
þar sem vinna á persónuupplýsingar.
Sem dæmi um ósanngjama og
ómálefnalega vinnslu persónuupplýs-
inga, samanber fyrsta boðorðið,
nefndi Hlynur lánshæfisfyrirtæki í
Bandaríkjunum sem lét sér ekki duga
upplýsingar um lánshæfi eins manns
sem það mat, heldur byggði mat sitt
einnig á gögnum um einstaklinga sem
hefðu áður búið á sama stað og þessi
tiltekni maður. Fyrirtækið reiknaði
þannig út líkumar á því hvemig mað-
urinn myndi standa í skilum, miðað
við reynslu fyrri íbúa hússins!
Upplýsingum safnað alls staðar
Hlynui- sagði að nýju lögin hefðu
aukið réttaröryggi í för með sér fyrir
fyrirtæki og stofnanir. Leggja þyrfti
vinnu í að meta skráningarskyldu og
fylgjast með því að skráning hjá Pers-
ónuvemd, áður Tölvunefnd, væri ávallt
í samræmi við vinnslu upplýsinga eins
og hún væri á hveijum tíma. Þá þyrftu
hugbúnaðarframleiðendur að bjóða
hugbúnað sem gerði ábyrgðaraðilum
kleift að inna lagaskyldu sína af hendi
með öruggum og fljótvirkum hætti.
Hlynur minnti einnig á að ný lög um
persónuvemd hefðu í for með sér
aukna réttarvitund og -öryggi fyrir ein-
staklinga. Skýrar lagaheimildir væru
fyrir almenning tilað framfylgja rétti
sínum og tryggja friðhelgi einkalífsins,
samkvæmt stjómarskrá lýðveldisins.
Opinber stofnun eins og Persónuvemd
hefði nú víðtækari úrræði en áður til að
framfylgja slíkum lögum.
,ýUls staðar er verið að safna upp-
lýsingum um okkur, sem jafnvel hef-
ur verið hægt að safna án okkar vit-
undar. Aðrir geta jafnvel vitað meira
um okkur en við sjálf. Það er mikil-
vægt að standa vörð um réttindi
hvers einstaklings. Tryggja þarf rétt-
indi manna til að vera látnir í friði,“
sagði Hlynur í lok erindis síns.
Hálshnykk
geta fylgt
svefn-
truflanir
SVEFNTRUFLANIR eru mark-
tækt algengari meðal kvenna sem
fengið hafa hálshnykk samkvæmt
könnun sem gerð var meðal kvenna
á höfuðborgarsvæðinu sem fæddar
eru árið 1947. Niðurstöður hennar
voru kynntar á vísindaþingi Félags
íslenskra heimilislækna um síðustu
helgi.
„Svefntruflanir í kjölfar háls-
hnykksáverka eru vel þekktar.
Verkir hafa verið taldir ein megin-
ástæða þeirra," segir m.a. í út-
drætti en rannsóknina unnu Bryn- j
dís Benediktsdóttir, heilsugæslu-
læknir í Garðabæ, Þórarinn Gísla-
son, sérfræðingur í lungnalækn-
ingum, og Kristinn Tómasson,
yfirlæknir hjá Vinnueftirliti ríkis-
ins.
Sendur var spurningalisti til all-
ra kvenna á höfuðborgarsvæðinu
sem fæddar eru 1947, alls 956, og
svöruðu 690. Af þeim 526 sem svör-
uðu spurningum um hálshnykks-
áverka sögðust 104 hafa fengið
hálshnykk og hjá tæplega helmingi
þeirra hafði það gerst á síðustu 10
árum.
Allar tegundir svefntruflana
reyndust marktækt algengari með-
al kvenna sem fengið höfðu háls-
hnykk, rúmlega þriðjungur þeirra
sagðist eiga erfitt með að sofna á
kvöldin, helmingur sagðist vakna
oftar upp á næturnar og tæplega
fimmtungi fannst þær vera þreytt-
ari og eiga erfiðara með að vakna á
morgnana. „Konur sem fengið
höfðu hálshnykk höfðu marktækt
oftar slæma verki, mátu heilsu sína
sem slæma, voru kvíðnari, þung-
Iyndari og voru tíðari gestir hjá
læknum en þær konur sem ekki
höfðu hlotið hálshnykk. Ekki
reyndist munur á lífsstíl þessara
hópa kvenna," segir m.a. í útdrætt-
inum.
Um 78% lands-
manna hafa að-
gang að Netinu
Hugsanleg sameining- Hitaveitu Suð-
urnesja og Rafveitu Hafnarfjarðar
Hlutur Hafnar-
fjarðar yrði Ve í
nýju fyrirtæki
Akstur án
ökuréttinda
Réttindi til
bóta falla
sjaldnast
niður
ÖKUMAÐUR, sem hefur af ein-
hverjum orsökum misst ökuleyfið og
lendir í bílslysi, þarf ekki að sæta því
að réttindi hans til bóta frá trygg-
ingafélögum falli niður. Þetta á við í
þeim tilfellum þar sem ekki er hægt
að sýna fram á að það hafi verið or-
sakasamband á milli þess að öku-
maðurinn ók án ökuréttinda og
slyssins. Þetta á hins vegar ekki við
þá sem hafa aldrei fengið ökurétt-
indi.
Ingvar Sveinbjörnsson, lögmaður
Vátryggingafélags íslands, segir að
almennt komi það ekki niður á bóta-
rétti ökumanna þótt þeir lendi öku-
réttindalausir í árekstri. Svo lengi
sem sýnt hafi verið fram á að þeir
hefðu kunnáttu til að aka bíl hefðu
þeir fullan bótarétt nema hægt væri
að leiða fram að orsakasamband
væri á milli árekstursins og þess að
þeir hefðu ekki ökuréttindi.
Samkvæmt upplýsingum frá lög-
reglunni í Reykjavík þurfa þeir, sem
láta hjá líða að endurnýja ökuskír-
teini sín, að borga sekt séu þeir
stöðvaðir. Líði meira en tvö ár án
þess að ökuskírteini sé endurnýjað
missir viðkomandi ökuleyfið og verð-
ur að taka ökuprófið að nýju. Fram
að þeim tíma telst ökumaðurinn öku-
réttindalaus. Sektir liggja við akstri
án ökuréttinda.
TÆPLEGA 78% landsmanna á
aldrinum 16 til 75 ára hafa aðgang
að tölvu með nettengingu og hafa
64,7% þeirra aðgang að Netinu á
heimili sínu. Auk þess hefur að-
gangur að Netinu aukist um tæp-
lega 10% á undanförnum 12 mán-
uðum.
Þetta eru helstu niðurstöður
könnunar, sem Pricewaterhouse
Coopers gerði fyrir verkefnis-
stjórn um upplýsingasamfélagið,
sem starfar á vegum forsætisráðu-
neytisins.
I niðurstöðum könnunarinnar
kemur einnig fram að karlar virð-
ast nota Netið meira en konur. Af
þeim sem hafa aðgang að Netinu
nota 61,4% karla það daglega en
42,2% kvenna og eru karlarnir að
jafnaði um 5,2 klukkustundir á
viku á Netinu en konurnar um
fjórar klukkustundir.
Af þeim sem hafa nettengingu
eru 82,5% með tölvupóstfang. Um
51,7% þeirra sem eru með nett-
tengipgu nota tölvupóst nær dag-
lega en um 15,4% nota hann
sjaldnar en vikulega eða aldrei.
Augljós tengls milli starfs
og aðgangs að Netinu
Marktækur munur kemur fram
milli hópa þegar skoðað er aðgengi
eftir aldri, tekjum, starfi og bú-
setu, en eftir því sem tekjur auk-
ast og menntunarstig verður
hærra er líklegra að fólk hafi að-
gang að Netinu. Einnig koma fram
augljós tengsl milli starfs og að-
gangs að netinu.
Um 8,5% landsmanna nota
ferðatölvur og er notkun þeirra
mest meðal karla, íbúa höfuðborg-
arsvæðisins, hátekjufólks og
þeirra sem lokið hafa háskólanámi.
Af þeim sem hafa aðgang að
Netinu hafa 19% keypt vöru eða
þjónustu þar á síðastliðnum þrem-
ur mánuðum og eru karlar mun
líklegri en konur til að versla á
Netinu.
í 48% tilfella eru það ábending-
ar frá vinum og vandamönnum
sem hvetja fólk til að skoða nýjar
vefsíður, en auglýsingar í dagblöð-
um og sjónvarpi og ábendingar
leitarvéla gera það í um 20% til-
fella.
Um 79% landsmanna
nota GSM síma
Einnig kemur fram í könnuninni
að um 79% landsmanna á aldrinum
16 til 75 ára nota GSM síma. Tæp-
lega 53% nota SMS skilaboð, en
SMS skilaboðanotkun er jafnframt
langmest meðal fólks á aldrinum
16 til 24 ára, eða um 88,5%.
Nánari upplýsingar um niður-
stöður könnunarinnar eru birtar á
vefsíðu forsætisráðuneytisins
www.stjr.is/for, undir liðnum nýtt
efni.
SAMIN hefur verið áætlun um
möguleika á sameiningu Hitaveitu
Suðurnesja og Rafveitu Hafnar-
fjarðar. Kemur hún í framhaldi af
viljayfirlýsingu aðila fyrir tveimur
árum og segir Júlíus Jónsson, for-
stjóri Hitaveitu Suðurnesja, að
stefnt sé að því að fá skýrar línur í
málið fyrir næstu áramót og að í
samrunaáætluninni sé gert ráð fyr-
ir að sameinað fyrirtæki taki til
starfa 1. janúar á næsta ári.
Ákvarðanir um samruna eru háð-
ar samþykki bæjarstjórnar Hafnar-
fjarðar og eigenda Hitaveitu Suður-
nesja sem eru sveitarfélögin þar,
Reykjanesbær, Grindavík, Sand-
gerði, Gerðahreppur og Vatnsleys-
ustrandarhreppur. Þá þarf einnig
að koma til samþykki Álþingis þar
sem Hitaveita Suðurnesja starfar
eftir sérstökum lögum. Sameining-
aráætlunin var kynnt samtímis á
fundi stjórnar Hitaveitunnar og í
bæjarráði Hafnarfjarðar í síðustu
viku.
Hitaveitan metin
á 8,3 milljarða
Ætlunin er að sameina fyrirtækin
undir nafninu Hitaveita Suðurnesja
hf. Júlíus Jónasson segir að Hita-
veita Suðurnesja sé metin á um 8,3
milljarða króna og Raíveita Hafn-
arfjarðar á um 1,6 milljarða. Er
gert ráð fyrir að Hafnarfjarðarbær
eignist um % í nýju hlutafélagi með i
Rafveitunni. Júlíus segir að tölur
um verðmæti séu þó ekki úrslita-
atriði í þessu samhengi heldur hver
hlutföll verði í hinu nýja félagi. Á
fundi stjórnar Hitaveitunnar í síð-
ustu viku, þegar samrunaáætlunin
var kynnt, lagði fulltrúi Vatnsleysu-
strandarhrepps fram bókun um að
mat fyrirtækjanna væri gamalt og
hann lýsti jafnframt óánægju með
framgöngu stjórnarformanns og
forstjóra varðandi málið.
Júlíus Jónsson segir að tilgangur
sameiningar sé að mynda sterkara
fyrirtæki í væntanlegri samkeppni í
orkusölu sem boðuð hefði verið.
Hann segir tólf fyrirtæki stunda
orkusölu og telur að þau verði ekki
svo mörg eftir þrjú til fjögur ár.
Hann segir ekki útilokað að flein
bæjarfélög gangi inn í fyrfrtækið á
síðari stigum, t.d. Bessastaðahrepp-
ur, Garðabær og Kópavogur, en
þau áttu aðild að viljayfirlýsingunni i
fyrir tveimur árum. MP verðbréf
hf. hafa leitt viðræðurnar og annast
tæknilegan undirbúning.