Morgunblaðið - 25.10.2000, Qupperneq 47

MORGUNBLAÐIÐ
MIÐVIKUDAGUR 25. OKTÓBER 2000 47
FRÉTTIR
www.arctictrucks.is
Matarsjúkdómum fjölgar vegna breyttra hátta
Konur vilja meira eftirlit
með matvælum en karlar
ÖRUGG matvæli var yfirskrift ráð-
stefnu sem haldin var nýlega í tilefni
af árlegum Matvæladegi MNI. Arni
M. Mathiesen sjávarútvegsráðherra
setti ráðstefnuna og sagðist hann
telja ástand í þessum málum hér á
landi vera með því besta sem gerist
en hins vegar mætti hvergi slaka á.
Islendingar þyrftu að huga í auknum
mæli að áhættugreiningu en að telja
sig geta tryggt hundrað prósent ör-
yggi matvæla væri blekking og jafn-
gilti því að ætla að tryggja slysalausa
umferð.
Hann sagði nauðsynlegt að draga
lærdóm af undangengnum fárum
vegna matvæla í Evrópu. „Fjölmiða-
fár vegna hættu af matvælum gerir
ekki boð á undan sér, þess vegna
þurfum við að vita hvernig við ætlum
að bregðast við - fyrirfram."
Viðvarandi einkennin
dýrari en bráðaeinkennin
„Aukinn fjöldi matarsýkinga er
vaxandi vandamál sem rekja má til
breyttra aðstæðna við bæði fram-
leiðslu og neyslu matvæla," sagði
Haraldur Briem sóttvarnarlæknir í
erindi sínu, Yfirlit yfir matarsjúk-
dóma af völdum örvera. „Stórfram-
leiðsla og mikil dreifing matvæla,
krafa neytenda um ferskieika og líf-
ræna ræktun, erfðabreytt matvæli
og ónæmi sýkla við sýklalyfjum eru
meðal þeirra þátta sem þarna eiga
hlut að máli.“
Hann sagði ennfremur að salmon-
ella hefði verið okkar helsta vanda-
mál undanfarin ár en breyting hefði
orðið árið 1997 þegar kampýlóbakt-
ersýkingum fór að fjölga í kjölfarið á
heimild til að selja hráa kjúklinga.
Hann rakti helstu einkenni matar-
sjúkdóma og fram kom að viðvarandi
einkenni sýkinga svo sem gigtar-
sjúkdómar, ristilbólgur og hjarta- og
æðasjúkdómar væru eflaust kostn-
aðarsamari afleiðing en bráðaein-
kennin.
Kjötvörur í 60% tilfella
í erindi Ásmundar Þorkelssonar,
matvælafræðings hjá Hollustu-
vemd, Tíðni matarsjúkdóma á ís-
Sýkingar sem berast
með matvælum eru
vaxandi vandamál í
heiminum og hafa
✓
Islendingar ekki farið
varhluta af því. Þessi
mál voru rædd frá ýms-
um hliðum á ráðstefnu
Matvæla- og næringa-
fræðafélags Islands.
landi, kom fram að kjöt og kjötvörur
eru um 60% af þeim matvælum sem
helst eru grunuð sem orsök hópsýk-
inga. Hin 40% skiptast á milli ýmissa
mismunandi matvæla, m.a. neyslu-
vatns, samlokna og súrmats. Einnig
væru dæmi um að sýkingar gætu
borist með gæludýrum og þá stafaði
séstaklega hætta af skriðdýrum eins
og eðlum og skjaldbökum.
Hann rakti sjúkdómstíðni af völd-
um algengustu örvera í matvælum
en vakti einnig máls á því að of lítið
væri til af gögnum, ekki væru gerðar
nógu margar rannsóknir í sambandi
við þessi mál. „Rannsóknir eru auð-
vitað dýrar en þegar á heildina er lit-
ið er líklega enn kostnaðarsamara að
gera þær ekki,“ sagði Asmundur.
V innumenningin
mikilvægust
„Til að gæðakerfi virki þurfa inn-
viðir viðkomandi fyrirtækis að vera
tilbúnir til að nota það,“ sagði Snorri
Þórisson, matvælafræðingur hjá fyr-
irtækinu Sýni ehf, í erindi sínu, Or-
ugg matvæli - Reynsla ráðgjafans.
Hann sagði vinnumenninguna í
hverju fyrirtæki skipta mestu máli,
að allir starfsmenn væru meðvitaðir
um hættuna og reyndu sem heild að
vinna að því að lágmarka hana.
„Þannig höfum við séð fyrirtæki þar
sem allt sem viðkemur framleiðsl-
unni er til fyrirmyndar og var þannig
löngu áður en hugtakið um innra eft-
irlit kom fram. Við höfum einnig
komið í fyrirtæki sem höfðu að sögn
mjög gott innra eftirlit, jafnvel 50
blaðsíðna gæðahandbók, en fæstir
vissu til hvers hún var skrifuð."
Konur tortryggnari
en karlar
„Fólk af ólíku þjóðemi, kyni og
þjóðfélagsstöðu hefur afar mismun-
andi viðhorf gagnvart hættu af mat-
vælum,“ sagði sálfræðingurinn dr.
Lynn Frewer en í erindi sínu Risk
perception and risk communication
about food safety issues, kynnti hún
niðurstöðu rannsókna sinna á við-
horfum neytenda til áhættu sem
tengist matvælum og áhrifa fjöl-
miðla á þetta viðhorf.
„Sérstaklega er munur á viðhorfi
kynjanna, konur eru mun tortryggn-
ari gagnvai-t hættu af matvælum en
karlar, og em fremur íylgjandi því
að opinberir aðilar grípi til ráðstaf-
ana til að draga úr hættu.“ Hún sagði
að það hvaðan upplýsingar um hættu
af matvælum koma, hefði mikil áhrif
á hversu mikið mark fólk tæki á þeim
og miklu skipti að fólk teldi upplýs-
ingar koma frá hlutlausum aðilum en
ekki hagsmunaaðilum.
Hún sagði athyglisvert hvað ís-
lendingar hefðu litlar áhyggjur af
erfðabreyttum matvælum, ekki virt-
ist vera mikil umræða um þau hér á
landi en í Bretlandi em erfðabreytt
matvæli mjög umdeild og margir ótt-
ast þau.
Kjúklingar og mjólk best
rannsökuðu matvælin
Síðasta erindið, Kjúklingarækt og
vinna við uppbyggingu gæðakerfis í
kjúklingabúum, flutti Sigurborg
Daðadóttir, gæðastjóri hjá Móum
ehf. Hún kynnti átak sem stendur
fyrir dymm hjá kjúklingabændum á
öllum búum landsins, en það snýr að
innra eftirliti framleiðslu og er ætlað
að auka öryggi kjúklinga enn frekar.
„Kjúklingar ásamt mjólkurvöram
em orðnir best rannsökuðu matvæl-
in á markaðnum," sagði Sigurborg
að lokum.
Fyrirlestur um
tungutækni
Dr. Rögnvaldur Ólafs-
son, dósent við Háskóla
íslands, heldur á
fimmtudag fyrirlestur á
vegum Vísindafélags
íslendinga um tungu-
tækni og gerir grein
fyrir niðurstöðum
vinnuhóps sem starfaði
á vegum menntamála-
ráðherra.
í fréttatilkynningu
segir: „í fjárlagatillög-
um ríkisstjómarinnar
er lagt til að miklu fé
verði varið til tungu-
tækni á næsta ári. En
hví skyldi fámenn þjóð
hafa fyrir því og leggja í
það ærinn kostnað að gera tungumál
sitt hæft til notkunar í alþjóðlegu upp-
lýsingaþjóðfélagi? Hví notar hún ekki
alþjóðlega málið ensku og kemur sér
þar með hjá kostnaði og umstangi?
Þetta em mikilvægar spumingar sem
tengjast áhugaverðri fræðigrein sem
nefnd hefur verið tungutækni.
Tungutækni er þverfagleg. Hag-
nýting hennar byggist á viðamiklum
málrannsóknum af ýmsu tagi. Þær
rannsóknir flokkast einkum undir
tölvufræðileg málvísindi eða máltölv-
un og textamálfræði eða gagnamál-
fræði.
Hagnýtingin byggist einnig á notk-
un háþróaðrar aðferðafræði tölvu-
tækni. Góðar lausnir munu byggjast á
farsælli samtvinnun málvísinda og
lafsson
upplýsinga- og tölvu-
tækni.
Undanfama áratugi
hefur verndun tungunn-
ar einkum falist í að ís-
lenska orðaforða ým-
issa fræðigreina. Þar
hefur oft tekist vel til og
starfið borið árangur.
En á síðustu áram hafa
aðstæður gerbreyst.
Málið snýst ekki lengur
um það að ekki séu til ís-
lensk fag- og fræðiorð á
tilteknum sviðum. Það
snýst þess í stað um að
við ýmsar aðstæður í
tölvuheiminum er ekki
lengur hægt að nota
neina íslensku. Hér er því komin upp
ný staða sem ekki á sér hliðstæðu fyrr
í málsögunni.
Það er alþekkt að dauðastríð
tungumála hefst einmitt þegar að-
stæður af þessu tagi koma upp, þegar
mál er ekki lengur nothæft við allar
aðstæður í hversdagslegu lífi almenn-
ings. Móðurmálið verður þá víkjandi,
það er aðeins hæft til heimabrúks en
ekki til neinna alvarlegra hluta.“
Um þessi atriði verður fjallað í fyr-
irlestri Rögnvaldar sem mun gera
grein fyrir niðurstöðum starfshóps
um tungutækni sem starfaði á vegum
menntamálaráðherra. Fundurinn er
öllum opinn og verður haldinn í Nor-
ræna húsinu fimmtudaginn 26. októ-
berkl. 20:30.
Kynning
á ættfræði
í Breiðholts-
skóla
KYNNING á ættfræði og
ættfræðiforritinu Espólín verð-
ur í Breiðholtsskóla fimmtu-
daginn 26. október kl. 20-22.
Oddur Helgason ættfræðing-
ur og Gunnar Atlason foreldri
flytja erindi, en fundurinn er
haldinn á vegum Foreldra- og
kennarafélags Breiðholtsskóla
og er opinn öllum íbúum hverf-
isins. Kynningin er undirbún-
ingur að námskeiðum í notkun
forritsins.
Félagsfundur
ættfræði-
félagsins
ANNAR félagsfundur Ætt-
fræðifélagsins í vetur verður
haldinn fimmtudaginn 26. októ-
ber. Fundarstaður er salurinn
á 3. hæð í gömlu Mjólkurstöð-
inni við Laugaveg, húsi Þjóð-
skjalasafnsins.
Fundurinn hefst klukkan
20.30, en húsið verður opnað
klukkan 19.30. Erindi: Ragnar
Böðvarsson, ættfræðingur á
Selfossi, ræðir um ábúendatöl
og heimildanotkun. Kaffi og
með því eins og venjulega. Allir
em velkomnir. Hægt er að
ganga í félagið á fundinum.
Sjáðu
Land Cruiser 70
á 44" dekkjum
ARCTIC
TRUCK5
Opið laugardag kl. 12-16 og sunnudag kl. 13-16
Cartíse
Hamraborg 1
Ný sending
Glæsilegir
árshátíðakjólar,
dragtir og dress
Glitrandi
jakkar
Hlægilegt úrval
-lágmarks-
álagning
Cartíse
Hamraborg 1, Garðarsbraut 15, Húsavík,
sími 554 6996. sími 464 2450.