Morgunblaðið - 04.11.2000, Side 30

> 30 LAUGARDAGUR 4. NÓVEMBER 2000______________________________________________MORGUNBLAÐIÐ
ERLENT
Hvar er
Clinton?
Þótt allt sé slétt og fellt á yfírborðinu
brennur sú spurning á vörum margra
demókrata hvort A1 Gore, varaforseta
Bandaríkjanna og forsetaefni Demókrata-
flokksins, hafí orðið á sín stærstu mistök
með því að halda Clinton forseta til hliðar í
baráttunni um forsetaembættið. Clinton
hefur verið lítt sýnilegur og Gore lagt mikla
áherslu á að hann sé sinn eiginn maður.
Var þetta rétt ákvörðun? Margrét Björg-
úlfsdóttir leitaði svara í Washington.
CLINTON hefur löngum verið tal-
inn einhver besti baráttumaður í
bandarískum stjórnmálum, hann
hreinlega virðist þrífast á slagnum
og færist allur í aukana hvort heldur
er á skipulögðum fjöldasamkomum
eða í návígi við kjósendur. Gore hef-
ur aftur á móti ekki náð að hrífa
kjósendur og þar sem svo mjótt er á
munum milli frambjóðendanna
tveggja getur kosningaþátttaka haft
úrslitaáhrif. Drifkraftur Clintons
gæti því hugsanlega skipt sköpum
fyrir demókrata á þriðjudaginn.
Demókratar vita líka fullvel að
það gengur ekki að setja Clinton og
Gore á sama svið. Það síðasta sem
Gore þarf á að halda er að falla í
skuggann af forsetanum. Clinton
hefur því verið sendur alla leið vest-
ur til Kaliforníu og ekki að ástæðu-
lausu. Þar hefur George W. Bush
gert áhlaup að vígi Gores og dælt
auglýsingum í kjósendur með þeim
afleiðingum að forskot Gores hefur
hrapað niður í um fimm prósent.
Reyndar var það Gray Davis, ríkis-
stjóri Kalifomíu, sem falaðist eftir
forsetanum sem mótsvari við innrás
repúblikana og ekki bara til þess að
hjálpa Gore, heldur líka nokkrum
frambjóðendum til fulltrúadeildar-
innar sem vonast til að vinna sæti af
repúblikönum.
AP
Bill Clinton á kosningafundi í Los Angeles í fyrradag. Með honum er Gray Davis, ríkisstjóri í Kaliforniu.
Orðheppinn að vanda sagði Clint-
on í sjónvarpsþætti Toms Joyners,
sem er sérstaklega vinsæll meðal
blökkumanna, á fimmtudaginn að
fyrst hann gæti ekki verið kosinn í
þriðja sinn væri Ai Gore næstbesti
kosturinn. Gore tók þessu góðlát-
lega þegar hann var spurður um við-
brögð sín í kvöldfréttum NBC-
sjónvarpsstöðvarinnar, hló og þakk-
aði forsetanum stuðninginn.
Þótt Bill og Al, eins og þeir voru
oft kallaðir þegar þeir voru fyrst í
framboði saman árið 1992, virtust
vera bestu vinir hefur Monicu
Lewinsky-málið markað djúp spor í
samband þeirra og eftirmáli þess
reyndar skapað hálfgert vandræða-
ástand í samskiptum þeirra. Það
mun vera ljóst að samkvæmt skoð-
anakönnunum sem starfsmenn Gor-
es hafa gert eru margir afar nei-
kvæðir gagnvart Clinton og á það
ekki síst við um kjósendur sem enn
hafa ekki tekið afstöðu. Þrátt fyrir
að á brattann sé að sækja telja ráða-
menn í herbúðum Gores því áhætt-
una einfaldlega of mikla til að leita
eftir hjálp frá Hvíta húsinu. Á með-
an situr Clinton heima, að sögn
margra manna frekar sár og svekkt-
ur, enda þekktur af öðru en að sitja
aðgerðalaus.
Eiginkonan þiggur hjálpina
Reyndar er Clinton búinn að
standa í strangri baráttu við þingið
um fjárlög næsta árs. Nú þegar
menn eru búnir að gefa allt sam-
komulag þar að lútandi upp á bátinn
fram yfir kosningar getur forsetinn
því einbeitt sér óskiptur að kosning-
unum, þ.e. ef einhver vill hann. Þó
svo að hann sé í Kaliforníu er haft
eftir áreiðanlegum heimildum að
Gore hafi afþakkað að hann færi til
Michigan, Missouri og Pennsylvan-
íu, ríkja sem enn eru óráðin í afstöðu
sinni. Clinton niun hins vegar fara
til New York á laugardaginn og
mánudaginn að hjálpa konu sinni,
Hillary Rodham Clinton, en forskot
hennar á Rick Lazio, frambjóðanda
Repúblikanaflokksins, hefur minnk-
að á síðustu dögum.
Svo mun hann eyða sunnudegin-
um á heimaslóðum sínum í Arkans-
as.
Demókratar eru vonsviknir yfir
því að Gore hafi ekki tekist að nýta
sér gott efnahagsástand og mikla
reynslu. Menn í Hvíta húsinu kross-
leggja fingur og vona að Gore viti
hvað hann er að gera. Það mun svo
væntanlega koma í ljós aðfaranótt
miðvikudags hvort ákvörðun Gores
um að setja Clinton á varamanna-
bekkinn hafi reynst skynsamlegri en
margir vilja halda.
Olíuvinnsla eða
náttúruvernd
í Alaska
Olíuvinnsla á náttúruverndarsvæði í Alaska gæti orðið
hitamál í Bandaríkjunum nái George W. Bush kjöri
sem forseti. Ragnhildur Sverrisdóttir segir hugmyndir
Bush um olíuvinnslu þar hafa vakið furðu litla athygli
almennings hingað til.
Presslink
Alaska er að mestu dspillt land en náttúran á norðursldðum er mjög viðkvæm, ekki síst fyrir
stdrumsvifum á borð við olíuvinnslu. >
GEORGE W. Bush hefur gagnrýnt núverandi
ríkisstjórn, og þar með andstæðing sinn, AI
Gore varaforseta, fyrir skort á stefnu í orku-
málum. Eins og búast mátti við skaut umræða
um hátt olíuverð upp kollinum í kosninga-
baráttunni og Bush lýsti óánægju sinni með að
Bandaríkin væru jafnháð öðrum olíuríkjum og
raun ber vitni. Tillögur hans til að bæta þar úr
felast í að hefja olíuvinnslu í norðausturhluta
Alaska. Sá galli er þó á gjöf Njarðar að landið,
þar sem Bush vill bora, er náttúruverndar-
svæði.
George W. Bush heldur því fram að þarna
sé helsta von Bandaríkjamanna um að finna
miklar olíulindir. Hann ætlar sér að taka upp
þráðinn þar sem faðir hans, Bush, fyrrverandi
forseti, missti hann niður árið 1991, en þá
reyndi hann að fá þingið til að samþykkja olíu-
vinnslu á svæðinu. Fjórum árum síðar gerðu
repúblikanar á þingi tilraun til að fá þessu
framgengt en Clinton kom í veg fyrir það.
Reyndar hafa hugmyndir um olíuvinnslu á
svæðinu skotið upp kollinum af og til undan-
farinn aldarfjórðung.
A1 Gore fullyrðir að þarna sé ekki mikla olíu
að finna, að minnsta kosti sé hún ekki þama í
því magni að nokkru máli skipti fyrir olíubú-
skap Bandaríkjanna. Náttúruperlum sé ekki
fómandi fyrir þá hagsmuni. Hann hafnar líka
hugmyndum Bush um að leyfisgjald olíufyrir-
tækjanna gæti mnnið til umhverfismála og
segir það of dýra verði keypt.
Olíumagnið óvíst
Miðað við frásagnir fjölmiðla er ómögulegt
að segja til um hvor frambjóðandinn hefur
rétt fyrir sér um olíumagnið. Sérfræðingum
olíufyrirtækjanna hefur verið bannaður að-
gangur að svæðinu í um tvo áratugi. Aðeins
ein tilraunahola var boruð á svæðinu, á vegum
olíufyrirtækjanna BP Amoco og Chevron, en
þau hafa haldið niðurstöðunum vandlega
leyndum.
í Alaska hafa demókratinn Tony Knowles
ríkisstjóri og repúblikaninn Frank H. Murk-
owski öldungadeildarþingmaður tekið höndum
saman í baráttunni íýrir ohuvinnslu. í grein í
dagblaðinu Washington Post fyrir skömmu
kom fram að stjómmálamennirnir tveir og
skoðanabræður þeirra vísa í opinberar rann-
sóknir á jarðlögum og telja að á þessu svæði
og aðliggjandi landi væri hægt að vinna 16
milljarða tunna af olíu. Dagblaðið sagði að ef
þessi spá væri rétt væra þetta gjöfulustu olíu-
lindir sem fundist hefðu og hægt að vinna 1,2
milljónir tunna af olíu á dag í a.m.k. 20 ár. í
þessum sömu opinberu rannsóknum era að
vísu fyrirvarar um að líkumar á slíku olíuflæði
séu einn á móti tuttugu. Helmingslíkur era
taldar á að 7,7 milljarða tunna sé að finna inn-
an náttúraverndarsvæðisins sjálfs.
Bush hefur haldið því á loft að innan svæðis-
ins sé að finna næga olíu til að bæta fyrir þær
800 þúsund tunnur sem Bandaríkin kaupa nú
af írak á degi hverjum. Innflutningur Banda-
ríkjanna á olíu er um 10 milljónir tunna á dag,
um helmingur af daglegri notkun.
Andstæðingar Bush segja mjög ólíklegt að
þetta standist, en benda á að hvort sem áætl-
anir um magn standast eða ekki sé ekki hægt
að fórna þessu landi. Það ber líka að hafa í
huga að jafnvel þótt nýir menn við stjómvöl-
inn heimili olíuboranir á svæðinu myndi líða
hátt í áratugur þar til vinnsla væri komin á
fullt.
Vistfræðingar og Carter vilja þjóðgarð
Andstæðingar olíuvinnslu í Alaska fengu
stuðning í vikunni frá um 250 vísindamönnum,
þar á meðal þekktum vistfræðingum. Þeir
sendu Clinton forseta bréf, þar sem þeir
hvöttu hann til að grípa í taumana og tryggja
að aldrei yrði borað á náttúraverndarsvæðinu.
I bréfinu lýstu vísindamennimir því yfir að
þeir óttuðust að ítrekaðar tilraunir til olíu-
vinnslu á svæðinu myndu ná fram að ganga,
nema gripið yrði til einhverra þeirra aðgerða
af hálfu stjómvalda eða löggjafans sem kæmu
í veg fyrir slíkt í eitt skipti fyrir öll. Land-
svæðið væri einstakt vistkerfi, sem hefði hald-
ist óbreytt í þúsundir ára.
Jimmy Carter, fyrrverandi forseti, sem
samþykkti lög um friðun óbyggða Alaska árið
1980, hefur einnig hvatt Clinton til að vernda
þetta svæði með því að lýsa það þjóðgarð, en
þar með yrði landið friðað gegn hvers kyns
framkvæmdum.
Patt í Washington
Ef George W. Bush nær kjöri sem næsti
forseti Bandaríkjanna á Alaska-málið öragg-
lega eftir að skjóta upp kollinum á ný. Furðu
lítið hefur farið fyrir málinu í kosningabarátt-
unni, en það á þó ekki alls staðar við. í Wash-
ington-ríki era umhverfismál ofarlega í vitund
kjósenda, en það er eitt af þeim ríkjum, þar
sem Bush og Gore era hnífjafnir. Líklega
hefðu olíuvinnsluhugmyndir Bush gert út um
möguleika hans í ríkinu ef ekki væri fyrir ann-
að mál sem Gore þarf að kljást við. í Washing-
ton er nefnilega risinn Microsoft með höfuð-
stöðvar sínar og heimamenn era ekki tilbúnir
að fyrirgefa varaforsetanum málsókn yfir-
valda á hendur tölvufyrirtækinu. Tæknin og
náttúravemdin setja frambjóðendurna því í
pattstöðu.