Morgunblaðið - 12.11.2000, Qupperneq 12

12 SUNNUDAGUR 12. NÓVEMBER 2000
MORGUNBLAÐIÐ
■SaasB
Morgunblaðið/Golli
landsbyggðinni á sama tíma og spum eftir
vinnuafli á höfuðborgarsvæðinu virðist í sögu-
legu hámarki.
„Stjómvöld eru á milli steins og sleggju í
þessu máh,“ segir Jóhann Ársælsson, þingmað-
ur Samfylkingarinnar á Vesturlandi. „Ég heyri
að menn em viðkvæmir fyrir þessu, en það ligg-
ur fyrir í Ijósi sögunnar að betri er einn fugl í
hendi en tveir í skógi. Vilji Norðuráls er skýr, en
óvissa ríkir um málin fyrir austan. I þessum iðn-
aði er jafnan mikill tröppugangur; jafnvel mestu
áform eitt árið geta orðið að engu hið næsta, allt
eftir sveiflum á markaði. Eftir hálft annað ár,
þegar taka á ákvörðun um hvort verður af fram-
kvæmdum fyrir austan eða ekki, getur sú staða
verið komin að öllu verði frestað enn um sinn.
Slíkt hefur gerst áður,“ segir hann.
„Grímulaust kjördæmapot"
Vefritið Deiglan (deiglan.com), sem gefíð er
út af Skagapóstinum, fjallaði á dögunum um þá
stöðu sem komin er upp í stóriðjumálunum. Rit-
stjórinn, Borgar Þór Einarsson, kemst þar að
þeirri niðurstöðu að sýnilega sé álbræðsla ekki
það sama og álbræðsla í hugum framsóknar-
manna.
„Eflaust er sá maður vandfundinn sem var-
huga hefur farið af endalausum tilraunum
stjómvalda til að fá hingað til lands þriðja fyrir-
tækið til að bræða ál. Er það eitt helsta barátt-
umál Framsóknarflokksins að byggja upp orku-
frekan iðnað í landinu og hefur flokkurinn haft
þessi mál á sinni könnu í rúmlega fimm ár. Ekki
er ofsögum sagt að Framsóknarflokkurinn hafi
lagt heiður sinn [sumir myndu segja líf sitt] að
veði vegna fyrirheita um að Norsk Hydro reisi
álverksmiðju á Reyðarfírði og hefur þessi eind-
regni vilji þótt vera til marks um stefnufestu
flokksins í orkumálum.
Nú er hins vegar komið í ljós að ekki er sama
álbræðsla og álbræðsla í huga framsóknar-
manna. Norðurál í Hvalfirði hefur í hyggju að
stækka verksmiðju sína allverulega en forsenda
þess er að nægileg orka sé til sölu hjá Lands-
virkjun. En orkan úr íslensku fallvötnunum má
auðvitað ekki nýtast röngum stöðum. Iðnaðar-
ráðherra hefur látið í veðri vaka að álver á Reyð-
arfirði hafi forgang hvað varðar orkusölu
Landsvirlgunar og að ekki verði gengið til
samninga við Norðurál fyrr en Norsk Hydro-
málið er í höfn, hvenær sem það svo verður.
í þessu máli virðist Framsóknarflokkurinn
endanlega hafa kastað grímunni. Stóriðjustefna
hans, sem verið hefur þungamiðjan í stefnu
flokksins síðustu ár, er ekkert annað en yfirskin
yfir blygðunarlaust kjördæmapot. Stækkim á
arðbæru og atvinnuskapandi fyrirtæki verður
líklega ekki að veruleika, því Framsóknarflokk-
urinn er búinn að taka frá orkuna fyrir norskt
fyrirtæki sem er undir miklum þrýstingi um að
reisa álver í mikilvægu kjördæmi úti á landi,
sem senn rennur saman við annað ekki síður
mikilvægt kjördæmi,“ segir ennfremur í grein-
inni.
„Engin rök í málinu“
Eins og fram kom í máli Ingibjargar Pálma-
dóttur eru sveitarstjómarmenn á Vesturlandi
mjög áfram um að stækkunaráform Norðuráls
nái fram að ganga. Þannig samþykkti aðalfund-
ur Samtaka sveitarfélaga á Vesturlandi (SSV) á
dögunum ályktun þess efnis, þar sem fram kom
áskorun til iðnaðarráðherra um að stuðla áfram
að uppbyggingu iðnaðar á Gmndartanga.
Hvatti fundurinn í því sambandi til að erindi
Norðuráls um stækkun verksmiðjunnar fengi
farsælan framgang.
Stefán Kalmansson, bæjarstjóri í Borgar-
byggð, var einn þeirra sem stóðu að ályktuninni.
Hann segir engin rök fyrir því að telja áformin á
Austurlandi á undan öðrum í röðinni, líkt og gert
hafi verið.
„Við teljum það engin rök í málinu, nú þegar
fyrir liggur að þessi aðili er tilbúinn að fara í
framkvæmdir. Það er fáránlegt að halda því
fram að einhverjir geti haldið mönnum í kyrr-
stöðu í einhver ár meðan þeir eru að hugsa málin
og geri svo kannski eitthvað eða jafnvel ekki
neitt,“ segir hann.
Stefán segir að í gegnum árin hafi miklum
fjármunum verið varið í að laða stóriðju hingað
til lands, en síðan bregði nú svo við að sumir vilji
hreinlega afþakka það þegar fyrirtæki býðst tíl
þess af fúsum og ftjálsum vilja að ráðast í jafn
umfangsmiklar framkvæmdir.
„Fulltrúar Norðuráls hafa bent á þann mögu-
leika að ráðast í stækkunina og ljúka henni áður
en að framkvæmdum komi fyrir austan. Það
teldi ég ákjósanlegt, ekki síst eins og horfur eru
í málum þar.“
Við erfiðari aðila að eiga á Austuriandi
Gísli Gíslason, bæjarstjóri á Akranesi, segir
að stóriðja á Grundartanga hafi haft ómetanleg
áhrif á næsta nágrenni, að því er varðar fjölgun
starfa og eflingu þjónustugreina.
„Það er afar einfalt mál að þegar mitt bæjar-
félag, svo dæmi sé tekið, er skoðað annars vegar
með stóriðjunni á Grundartanga og hins vegar
án hennar, sést gríðarlegur munur. Landslagið
á Akranesi væri talsvert annað en það er í dag
hefði ekki komið til stóriðjan á Grundatanga,
bæði jámblendið og álverið," segir hann.
„Ég vil líta þannig á að ekki eigi að stilla
stækkunaráformum Norðuráls upp sem ógnun
við framkvæmdir á Austurlandi," segir Gísli.
„Norðurál hefur þegar komið sér fyrir hér á
landi og vill bæta við sig þar. Sá aðili er ekki að
velta fyrir sér öðrum valkostum og því finnst
mér að líta beri á það sem sérstakt verkefni og
brýnt. Eftir sem áður þykir mér að röksemdir
og hugleiðingar Austfirðinga standi fyllilega
fyrir sínu, en þar er augljóslega við erfiðari aðila
að eiga sem ekki virðist tilbúinn tíl að taka
ákvörðun. Austfirðingar eru að því leytinu verr
staddir að þeir eru enn að vinna ákveðna
grunnvinnu sem þegar er til hér.“
Pólrtískt glapræði að flýta
uppbyggingu á Grundartanga
Óhætt er að fullyrða að Smári Geirsson, for-
maður bæjarráðs Fjarðabyggðar og Samtaka
sveitarfélaga á Austurlandi (SSA), lítí öðruvísi á
málin.
„Ég held að það væri pólitískt glapræði að
flýta þeirri uppbyggingu sem beðið hefur verið
um á Grundartanga í því þensluástandi sem nú
ríkir á suðvesturhominu,“ segir hann. „Ekki síst
ef taka á Norðurálsverkefnið fram fyrir þannig
að verkefnin hér eystra frestist.
I
8
I
I
1
I
I
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
I
8
8
8
8
8
8
8
I
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
8
I
8
8
8
8
8
Alcan, nýtt móðurfélag íslenska álfélagsins
Framleiðsla aukin um tíu
þúsund tonn á fimm árum
Sameining algroup (AI-
usuisse-Lonza Group),
móðurféiags íslenska
álfélagsins, og Alcan Al-
uminium Ltd. í Kanada tók
gildi um miðjan október sl.,
en við þennan samruna varð
til annað stærsta fyrirtækið á
sviði álframleiðslu f heimin-
um í dag, með veltu upp á
12,4 milljarða banda-
ríkjadala. Nýja fyrirtækið
mun heita Alcan, en fyrrver-
andi hluthafar í Alusuisse
eiga 35% í nýja félaginu, og
fyrrverandi hluthafar í eldra
Alcan eiga 65% hlutafjár í
nýja félaginu. Fyrirtækið
verður með starfsemi í 37
löndum og starfsmenn verða
um 53.000.
Rekstur ÍSAL hefur geng-
ið vel að undanfömu og Ein-
ar Guðmundsson, starfandi
forstjóri fslenska álfélagsins
í bamsburðarleyfí for-
stjórans, Rannveigar Rist,
segpr að menn fagni því að
vera komnir í stærri hóp en
áður og telur að það muni
styrkja fyrirtækið til lengri
túna litið.
í ljósi stórvaxinna áforma
annarra álframleiðenda,
liggur beinast við að spyrja
Einar hvort stækkun sé á
dagskránni í Straumsvík.
„Stækkun álversins hefiir
verið á dagskránni af og til
um áratugaskeið hér í
Straumsvfk. Það væri hægt
að túia til gamlar teikningar
með skálum út um allt hraun,
en nú um stundir er ekkert
ákveðið á döfinni. Þetta er þó
alltaf til athugunar," segir
hann.
Morgunblaðið hefur heim-
Udir fyrir því að töluverð
skipulagsvinna hafí farið
fram á vegum ÍS AL tíl undir-
búnings á stækkun álversins
í Straumsvík. T.d. er gert ráð
fyrir að pláss verði fyrir allt
að þijá nýja kerskála þegar
Reykjanesbrautin verður
færð samkvæmt framtíðar-
skipulagi Hafnarfjarðar.
Samruni móðurfélagsins hef-
ur hins vegar sett mark sitt á
fyrirætlanir f þessa veru og
varð t.d. tíl þess að ÍSAL sleit
formlegum viðræðum sfnum
við Orkuveitu Reykjavíkur
um raforkukaup frá Nesja-
vallavirkjun í tengslum við
lftílsháttar stækkun álversins
upp í 200 þúsund tonn, en nú-
verandi starfsleyfí álversins
hljóðar upp á slíka ár-
sframleiðslu.
Það breytir ekki því að
heimildarmenn blaðsins telja
fúllvfst að forsvarsmenn IS-
AL muni sækja það fast að
auka framleiðsluna. Annað
mál sé hins vegar hvort ein-
hver orka verður til þeirrar
framleiðslu, miðað við þá
spurn sem virðist um þessar
mundir eftir rafmagni til
orkufreks iðnaðar hér á
landi.
Einar segir að fyrst eftír
samrunann sé hálfgerð
óvissa með stefnumörkun
fyrirtækisins tU framtíðar,
en ekkert bendi þó til þess að
standi til að breyta rekstrin-
um í Straumsvfk með stór-
felldum hætti, t.d. niður-
skurði á framleiðslunni.
„Við teljum að þetta getí
þýtt afsetningu á okkar
framleiðslu á tryggari mark-
aði og stærri en verið hefúr.
Framleiðslan hefúr gengið
vel og allt hefur selst, en við
höfum framleitt f tUtölulega
litlum einingum og hag-
kvæmt gæti verið að breyta
framleiðslunni og gera hana
enn hagkvæmari með stærri
einingum, stærri börrum en
við höfum framleitt tU
þessa.“
Súrál tU álframleiðslunnar
í Straumsvík kemur nú um
langa sjóleið frá Ástralfu og
ekki er ólíklegt að breyting
gæti orðið á því fyrirkomu-
lagi, að sögn Einars, svo sigla
þurfi styttri leið.
Að sögn Einars hefur tals-
verð framleiðniaukning
náðst f álverinu á undan-
fömum árum með endur-
skipulagningu og endur-
nýjun tækjabúnaðar.
Framleiðslan hafi þannig
aukist um fimm þúsund tonn
á þremur árum og stefnt sé
að því að á næstu tveimur ár-
um aukist hún um önnur
fimm þúsund tonn og fari
þannig á fimm árum upp í
ríflega 172 þúsund tonn á ári.