Morgunblaðið - 23.12.2000, Blaðsíða 26

26 LAUGARDAGUR 23. DESEMBER 2000
LISTIR
MORGUNBLAÐIÐ
„Antik
bútasaumur“
LEIKLIST
llafnarborg
SÍGILDUR BÚTASAUMUR
SAFN MARTI OG DICH
MICHELL
Opið alla daga frá 12-18. Lokað
þriðjudaga. Aðangur 400 krónur
í allt húsið. Til 3. janúar.
AÐALSALIR Hafnarborgar bjóða
upp á sérkennilegan framning yfir há-
tíðirnar, sem er sýning á Antík búta-
saumi úr safni þeirra hjóna Marti og
Dich Michell, en safn þeirra mun vera
stærsta einkasafn af þessum toga í
Bandarílq'unum. Kannski full mikið
að nota skilgreininguna, antik, á
þessa hluti eins og svo margt annað í
hönnun og listiðnaði sem er viðlíka
nálægt okkur í tíma og rúmi. Hug-
takið ber í sér miklar tímalengdir og
fjarlægðir, sennilega réttara að nota
hér skilgreininguna sígilt, og vissu-
lega eru þessi sérstöku vinnubrögð
sem viðhöfð eru í bútasaumi, ættuð
frá Ameríku, klassík í sjálfu sér. En
hve langt mun vera síðan konur/karl-
ar tóku að skeyta saman búta í ábreið-
ur og teppi er hins vegar ekki gott að
segja, hefur verið gert um aldir og
mun upprunann að finna frá frum-
stæðum þjóðflokkum, og þá væri auð-
vitað borðleggjandi að fara að tala um
foma hluti og antík. Annað mál er að
þessi sérstaka ameríska útgáfa er af-
ar merkilegt fyrirbæri og fyrsta end-
urminning margra úr frumbemsku
vestan hafs, tengist einhveijum Ijós-
um eða óljósum kringumstæðum þai-
sem bútasaumsteppi koma við sögu,
meðal annars heimsþekktra mynd-
listarmanna líkt og Georgiu ÓKeeffe.
Bútasaumsteppi vora og era til
margra hluta nytsamleg, aðallega
sem ábreiður á rúm og undirlag, einn-
ig úti í guðs grænni náttúranni, svo
sem fram kom í Ijósu minni áður-
nefndrar listakonu. Teppin voru af
öllum stærðum, jafnt á fyrirferða-
mestu rúm sem minnstu vöggur og
bára iðulega rík einkenni þess hve
mikil alúð og ást fólst í gerð þeirra,
svona líkt og margt íslenzkt prjónles-
ið sem mikið var borið í. Líkt og það
fyrrum var mikil íþrótt að prjóna og
sauma fallegar flíkur hér á landi sem
víðar, er bútasaumur heillandi við-
fangsefni í sjálfu sér, möguleikamir
ótæmandi og sum teppin geta verið
íðilfögur, milljón, eins og það er orðað
og haldist í eigu sömu aðila svo kyn-
slóðum skiptir.
Samnefnari fyrir þá upphöfnu feg-
urð gæti litla bjarta, Nine Pacht,
bamateppið frá 1890 verið, sbr. mynd
sem fylgir þessu skrifi. Á miða til hlið-
ar útskýrt sem teppi sem öllum þyki
fallegt, en þó ekki skilgreint af hverju.
Ásamt teppi við hliðina er það nokkuð
sér á báti á sýningunni, helst fyrir ein-
faldleika sem varðar við naumhyggju
borið saman við mörg önnur sem öllu
meira er lagt í af stásslegu og form-
rænu skreyti. Skýringin er trúlega sú
að handverkið er mettað þokka sem
ekki verður með öllu skilgreindur og
ber svo mikið í sér af jarðtengdum
náttúrulögmálum og ást sem allir
geta skilið og meðtekið. Um leið svo
mikla gnótt hlýju og innri útgeislan,
skoðandinn fer strax að hugsa um
móðurástina, og lítil bamshjörtu sem
einhvem tíma hafa slegið undir því,
upphaflega fyrir meira en heilli öld.
Gerir tímann með ólíkindum afstæð-
an, en um leið að áþreifanlegi nálægð.
Óskandi hefði verið að öll sýningin
hefði verið í stíl við þetta litla teppi og
hitt við hliðina, sem bæði njóta sín til
fulls í staðsetningunni. En hið sama
verður ekki sagt um mörg hinna og
yfir uppsetningunni er einhver furðu-
legur verslunarbragur sem á síður
heima í listamiðstöð, í öllu falli hefði
þurft að vanda betur til verka. Draga
fram hin sérstöku eigindi hvers fyrir
sig á sama hátt og þeirra fyrmefndu,
en á því er nokkur misbrestur, þannig
viðvarandi að eitt teppi grípi í annað,
þrengi að sjónskynjun skoðandans
svo úr verður ósamstæð heild. Þó lík-
ast síður verið að bijóta heilann um
slíkt, öllu fremur markaðsgildið, enda
vefnaðarvöraverslun að auglýsa hér
upprana og eðli söluvöra sinnar. Það
er í sjálfu sér gott og gilt en hér hefði
mátt biðja um markaðri ramma, skil-
virkari vinnubrögð og upplýsingar.
Hið eina sem gesturinn fær milli
handanna er einblöðungur og hann
ekki burðugur, sá sem vill kynna sér
sögu bútasaums og ameríska hefð á
sviðinu litlu nær. Skýringar sem get-
ur að lesa á miðum við hlið teppana
bæta þetta að vísu nokkuð upp en
langtífrá að fullu. Framlegt að á ein-
blöðunginum eru þó skilaboð um fyr-
irlestra um antík- bútasaum og sýni-
kennslu og aðgangseyri á þá
framnínga.
Burtséð frá þessum annmörkum er
margt fallegt og mikilsháttar teppið á
sýningunni og hafði ég dijúga ánægju
af skoðun hennar, en í heild grípur
hún ekki í þeim mæli sem innan hand-
ar hefði verið ef hún hefði verið betur
undirbyggð og faglegar staðið að
verld.
Sýningin dregur um sumt dám af
prjónlesmarkaði Kaffe Fasset á sama
stað, en munurinn er að sá hressilegi
og athafnasami náungi kann vel til
verka, allt í senn hvað uppsetningu,
kynningu og markaðssetningu snert-
ir...
Bragi Ásgeirsson
Amazon.com ★★★★1/2
„Ef The Diary of Bridget Jones
... er stelpubók áratugarins ...
þá er Fótboltafár strákabókin."
„Lesandinn grenjar af hlátri á
fimm síðna fresti."
- Stefán Hrafn Hagalín, Strik.is
„Allir sem hafa áhuga á fót-
bolta þurfa að lesa þessa bók
... hún er reyndar iíka fyrir alla
hina. Ég mæli svo sannarlega
með þessari bók!"
- Þór Bæring Ólafsson, FM 95,7
„Stórbrotin skemmtun."
Inga Elín
Islensk leirlist
ARTCALLERY
Rauðarárstíg 14 - 16, sími 551 0400
Kringlunni, sími 568 0400
fold@artgalIeryfold.com, www.myndlist.is
Rauðarárstíg 14 - 16, sími 551 0400
Kringlunni, sími 568 0400
fold@artgalleryfold.com, www.myndlist.is
Sköpunarsagan
í Grafarvogi
MYJVDLIST
Grafarvogskirkja
BLÖNDUÐ TÆKNI
LILJA KARLSDÓTTIR
Til áramóta.
Opið á opnunartíma kirkjunnar.
LILJA Karlsdóttir sýndi skipan
sína, sem nú er til sýnis hægra megin
í Grafarvogskirkju, fyrst á út-
skriftarsýningunni í Listahá-
skóla íslands í vor. Voldugur
trékross hangir framan við
röð af renningum - reflum -
úr tvöföldum Kínapappír sem
á era prentaðir textar úr
Sköpunarsögunni. Rómversk
tákn vikudaganna sjö prýða
efri hluta hvers refils en
krossmark er á neðri hluta
þeirra. Listakonan orðar það
svo að hlutverk trékrossins sé
að varpa skugga á reflana og
umfaðma þá.
Ekki er að efa að Lilja sé
einlæg í túlkun sinni á text-
unum úr Sköpunarsögunni
enda er verk hennar einfalt og
klárt með skýrri nálægð þar
sem það hangir neðan úr lofti
kirkjunnar. Vandi hennar er
miklu fremur sá og hinn sami
sem eltir flesta kirkjuskreyti-
meistara nútímans. Kalla
mætti það skort á hógværð
fremur en einlægni, því ekk-
ert bendir til annars en Lilja sé full-
komlega ærleg og jafnvel trúuð í
þokkabót.
Þessi skortur á hógværð er reynd-
ar engin nýlunda. Oft er barokköldin
- frá sautjándu öld vel fram á þá átj-
ándu - tekin sem erkidæmi um skort
á lítillæti. Þó frýjar enginn þeim bar-
okkmeisturam viðhlítandi trúarfuna.
Vandi þeirra var bara sá að skilja ekki
andlegt gildi hógværðarinnar. Þannig
gat Loðvík XIV Frakkakonungur
ekki sætt sig við það síðar margróm-
aða lítillæti Rembrandts að „draga
frelsarann og fæðingu hans niður á
fjósaplanið," eins og sólkonungurinn
orðaði hneykslaður þörf málarans
fyrir að úthýsa öllum mikilfenglegum
veraldarmunaði úr myndum sínum.
Besta íslenska dæmið um slíkan
skort á hógværð er Hallgrímskirkja
okkar ágæta Guðjóns Samúelssonar.
Dregur þó enginn óvitlaus einlægni
hans í efa. Babelsstærð guðshússins
og stílræn tilgerð er samt sem áður í
svo hróplegu ósamræmi við lítillæti
og látleysi sálmaskáldsins ágæta að
líkja má við súrrealíska þverstæðu á
borð við Kristslíkneski með einglymi
og pípuhatt í stað þyrnikórónu og
síðusárs.
Sköpunarsaga Lilju er glæsilegt
verk út af fyrir sig og hugvitssamlega
úr garði gert en sem trúarlist skortir
útfærslu þess þó tilhlýðilega innlifun,
innileik og hófsemd.
Halldór Björn Runólfsson
Morgunblaðið/Halldór B Runólfs
Dagbók - Sköpunarsaga eftir Lilju
Karlsdóttur er sýnd í Grafarvogskirkju
fram til áramóta.