Skírnir - 01.01.1880, Síða 50

50
ÍTALÍA.
ættu tal saman*). — Vjer höfum tekið hjer eitt mál fram af
mörgum, sem misdeildum gegna meðal ríkja eða þjdða í vorri
álfu —, og mun mart verða um að skapast, áður enn slíkra
verður ekki að geta. En á vorum tímum, sem menn hafa viljað
einkenna með því orðtaki, að «rjettindin standi í spjótskeptinuu,
sæta þó misklíðamálin þar mestu, er hvorutveggju eiga mikið
undir sjer, þeir sem til rjettar kallast sækja og hinir sem yfir
þeim rjetti sitja. itölum hefir vaxið svo fiskur uin hrygg á 20
árunum síðustu að þeir mega vel ætla sjer mikil afrek, og
þar sem þeir hafa dregið það undan Austurríki, sem fengið er,
þá er það ekki ónáttúrlegt, að þeir vænti, að hitt náist líba, þó
síðar verði, sera þeir sakna og veita tilkall til. Á tilkallinu
stendur eins og fyr, að það er þjóðernisrjetturinn, sem menn
vilja láta ráða. í sannleika: ítalir hafa mikið til síns máls. En
á hinn bóginn er Austurríki ekki láaudi, þó það eða stjórn þess
vilji halda því, sem bún hefir. Ráðherrar og stjórnmálamenn
Austurríkis geta með góðum rökum sagt: «lijer verður við að
nema. ítalir hafa nógar hafnir, og fyrir þeim liggur Miðjarðar-
hafið svo opið, að þeir þurfa ekki á Tríest að halda. Vjer eigum
fyrir svo raörgum þjóðum að sjá og þeirra hagsmunum, að vjer
megum ekki þola neinum þann yfirgang og landrán, að slagbranda
oss leiðir að Adríuhafi.* Og þar sem stjórnmálamenn þýzkalands
segja hið sama og hafa gert bandalag við Austurriki, eigi sizt í
því skyni, að hafa það fyrir brauta-vörð í austur og suður, þá
er það svo sjálfsagt og náttdrlegt, að bæði ríkin verði um það
saramála, að halda strandalönduuum við Adríubotna fyrir Itöium
*) þess mátti sjá vott fyrir ekki löngu síðan, að Austurríkismenn líta
ekki hýrum augum til fjelagsins «Italia irredenta». Eitt af skáldum
ítala, sem Carlottí heitir og er þingmaður, hafði samið leikrit, sem
var leikið í T-ríest, og vildi hann sjálfur sjá leikinn og ferðaðist til
þeirrar borgar. En borgarstjórnin vissi, að hann taldist meðal fjelags-
manna og lagði þegar forboð fyrir dvöl iians í bænum. Cairólí ritaði
brjef til kansellerans nýja, Haymerles, og kallaði þetta óþarfa vand-
færni. Hann fjekk að vísu þau svör, að Carlottí væri dvölin heimil,
en skáldið var þá kominn heiin aptur og fýstist þá ekki að neyta
góðra boða.