Skírnir - 01.01.1880, Síða 75

I’ÝZKALANI).
75
láta a5 orSnm keisara síns og halda vörninni uppi. Hann ljet
miSflokksmenn — og nefndi til hans sjerílagi kaþólsku fulltrúana
og verjendur tollfrelsis (þ. e. mestan hluta jsjóbernis og frelsis-
manna auk fl.) — vita, aS þeir yrSu «nær a8 ganga», ef þeir
vildu takast ábyrgí) á hendur f'yrir málum sambandsins og þess
velfarnan, en skoraSi fast á alla, sem henni vildu sjá vel borgiS,
a8 skiljast vi8 þenna flokk og synja sjer ekki góðs fulltingis.
Kansellerinn gekk þegar út úr þingsalnum, er hann haf8i flutt
ræ8u sína, og beið ekki svara. Yi8 þetta styggSust sumir og
Windthorst Meppen sagði, að honum hefSi verið sæmilegra að
bí8a við eptir aðrar eins átölur öðrum til handa. þetta var
lokaræða þeirrar umræðu, og sökum þess a8 Bismarck haf8i
sneiðt a8 enum nýju bandavinum miðflokksins og sagt: «a8 fyrir
sjer mætti hver sem vildi fara til Canossa»*), þá sag8i Windt-
horst þa8 hreint og beint, a8 sambandsstjórnin myndi ekki eiga
fyr fast og traust þingfylgi, og ríkjasambandið sjálft ekki fyr
rá8a ráBum sínum í ró og fri8i, en hún hef8i gert enda á kirkju-
deilunum. — Vi8 þriðju umræSu fjekk uppástunga Delbriicks 110
atkvæSi gegn 138, en sjálfu frumvarpinu var (eptir uppástungu
Windthorsts) vísa8 aptur til nefndarinnar me8 öllum atkvæSum og
eptir þa8 var þingi slitið. — Mönnum þykir annars, a8 þa8
hafi fari8 fyrir Bismarck sem fleirum, a8 hann hafi or8i8 stirBari
vi8 a8 eiga og ráðríkari, er heilsunni tók a8 hrörna. þegar hann
barSist fyrir framgöngu toll-laganna, fórust honum opt or8in svo
— og svo er um flest mál — a8 hann bæri hjer betur skyn á,
enn þeir allir sem á móti mæltu. J>eir hugsuðu þá, a8 hjer
mundi reyndin færa beztu sönnur, og a8 því sögur fara af at-
vinnuhögum og verzlun á þýzkalandi, þá mun þeim þykja,
a8 færzt hafi heldur til ens lakara enn til batna8ar í þeim efnum,
*) það var í Canossa, að Heinrekur keisari hinn fjórði sótti á fund
Gregors páfa sjöunda og stóð þungar skriptir til friðar og aflausnar
(1077). það liefir ávallt verið orðtak Bismarcks siðan deilan byrjaði
við ena kaþólsku biskupa: -Jeg ætla mjer ekki til Canossa!* þetta
er nú lítið þorp (íMódena) á ltalíu, en á þeiin tímum var það hallar-
kastali á felli einu, sem átti nafnið.