Skírnir - 01.01.1880, Page 103

RÚSSLAND.
103
mátti stúdentatalan viö hvern nm sig ekki fara fram nr þrem
hnndrnSum, en þeim var haldiS nndir þrælsaga eins og viSvan-
ingnm í rússneskum her. Forstöínmenn eSa rektorar háskólanna
vorn opt hershöf&ingjar sera ekkert þekktu tii vísinda, eSa þá
kierkar, sem ekki voru stórum betnr a8 sjer, og böfðu þess
mestar gætur, aB engin rit kæmust í hendur stúdentanna, sem
kynnn a5 vekja eSa glæSa frelsishvatir þeirra*). þegar Alexander
annar baföi teki?) vií völdunum, var fleirum leyft a0 komast til
náms vi8 háskólana, en um fyrirkomulagiS á kennslunni var líti&
hætt, og komu þar margir fátækir menn og af lægri stigum, sem
áttu ör&ugt framdráttar, urðu ab lifa viS illt vi&urværi og margir
a& bverfa frá öllu aptnr, er þeir gátu ekki borgaS fyrir fyrir-
lestrana. Af því öll tilsjón vi& háskólana var bæSi ónátturleg
og kúgunarfull, varS þar tiSast um leynisamtök stúdenta a8 út-
vega sjer frekustu rit og ritlinga — t. d. sameignarfræöinga,
jafna&armanna og guBleysingja — frá ennm vestri löndum álfu
vorrar. Rússneskir rithöfundar hafa sagt hiS sama um landa sína,
sem a&rir, a8 þeir gíni mjög viS annarlegum hugmyndum, bergi
fljótt af skilningstrje annara þjó&a, einkum Frakka og þjóSverja,
taki minnst upp bjá sjálfum sjer, og eigi þó bágt með a& sam-
laga þab sínu e&li, sem þeir taka eptir ö8rum. nAfsælt ver&ur
annarlegt glys•>, og hefir þaS ræzt til mestu óhamingju á Rússum,
þar sem þeir hafa gefiS rúm hjá sjer frelsishugmyndum vestur-
þjó&anna, en skiliS þær aS eins til bálfs e&a alls ekki. Ef upp-
fræ&ing alþý&unnar ætti aS komast á rek viS þaS sem er hjá
enum menntu&u þjóSum, þá þyrfti aS koma upp nýjum alþý&u-
skólum á annaS hundraS þúsunda aS tölu, en bjer er mikiB til
*) Einu sinni var bannað að lesa rit grískra og rómverkra rithöfunda,
af því þar væri talað um frelsi og þjóðríki. Við háskólann í Kasan
kom það boð einn sinni frá rektor — en hann var hershöfðingi —
að safna skyldi í svip saman öllum þeim beinum og limum, sem
kennararnir í læknisfræði notuðu við kennslu sína og jarðsetja í
kirkjugarði, því þeim væri ætlað upp að rísa», en það er sem rektor
hafi haldið, að þetta kynni fyrir að farast, ef þau kæmust ekki í
vígða mold.