Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1979, Qupperneq 125

130
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
þó víða fram lindir og er þar að jafnaði gróskumikill gróður. Helstu
gróðurvinjar í Ödáðahrauni eru: Herðubreiðarlindir, Grafarlönd
(eystri), Heilagsdalur, Suðurárbotnar, Austur- og Framdalir (þ. e.
daladrögin suður og suðaustur af Bárðardal.)
Af rituðum heimildum er ljóst, að á fyrri öldum var oft á tíðum
riðið yfir Sprengisand og Ódáðahraun af fríðu föruneyti biskupa og
sýslumanna, en fyrir miðja 17. öld lögðust niður ferðir um Ódáða-
hraun, og u.þ.b. öld síðar einnig um Sprengisand. Sú leið týndist þó
aldrei, því ferðir hófust um hann að nýju aðeins 30 árum síðar. Leið-
in yfir Ódáðahraun hefur hins vegar verið myrkri hulin allt fram á
þennan dag. Ekki týndist hún þó úr huga þjóðarinnar og þegar á
seinni hluta 18. aldar er hennar leitað en án árangurs (Einar Sæm-
mundsen, 1949 og 1950). Á síðustu 100 árum hafa ýmsir ferða- og
fræðimenn leitt hugann að hinni fornu leið; safnað saman heimildum
um hana og leitt getur að því hvar hún hafi legið. Itarlegastar sam-
antektir þar um eru eftir: Einar Sæmundsen (Einar Sæmundsen 1949
og 1950), Ólaf Jónsson (Ólafur Jónsson, 1945), Pálma Hannesson
(Pálmi Hannesson, 1958) og Þorvald Thoroddsen (Þorvaldur Thoi'-
oddsen, 1958).
1 ritgerð þeirri sem hér fer á eftir er ætlunin að gera hinni gömlu
leið yfir Ódáðahraun nokkur skil. Ekki verður þó nema að litlu leyti
fjallað um hana út frá sögulegum heimildum, heldur í ljósi uppgötv-
ana, sem gerðar hafa verið hin síðari ár. Þessar uppgötvanir byggj-
ast á ferðum og leit að vörðum í Ódáðahrauni undir fararstjórn
Jóns Sigurgeirssonar frá Helluvaði í Mývatnssveit, en hann hefur um
árabil verið mikill áhugamaður um þessa leið. Illaut hann styrk úr
Menningarsjóði á þessu ári (1979) til frekari könnunar, og er það
hér með þakkað fyrir hans hönd. Arið 1976 má segja, að hann hafi
byrjað skipulega leit að Ódáðahraunsvegi, eða biskupaleið, eins og
hún er oft nefnd. Farnar voru tvær stuttar ferðir það sumar, og
aðrar tvær sumarið eftir. Ein ferð var farin 1978 og sl. sumar voru
famar þrjár ferðir og leitað í alls 10 daga. Einnig hefur lítillega
verið leitað á snjósleðum að vetrarlagi. Leitardagar eru orðnir um
20 og fjöldi leitarmanna frá tveimur og upp í tíu í ferð. Drýgstir við
leit auk Jóns hafa verið Sigurgeir Bernharð Þórðarson, Geirfinnur
Jónsson og Jón Gauti Jónsson. I stuttu máli má segja, að leitarferðir
þessar hafi borið þann árangur, að fundist hefur vörðuð leið milli
Möðrudals og Skjálfandafljóts.
Þakkir skulu færðar öllum þeim, sem á einhvern hátt hafa stuðlað
að, eða tekið þátt í leitinni. Þá ber sérstaklega að þakka þeim Jóni,