Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1992, Page 80

84
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
óháð tíma og rúmi. Af þessu leiðir að athuganir á núlifandi fólki, jafnvel
okkur sjálfum, geti sagt ýmislegt um fyrri tíma menn. Og ég tel það ekki
alveg ónýtt að reyna að nálgast þá á þennan hátt, því ef ég man rétt er það
þrátt fyrir allt fólk sem bjó að Granastöðum og fólk sem bjó til og notaði
gripina.
Orri lætur andstæðulíkanið fara í taugarnar á sér. Hann segir: „And-
stæðurnar eru annarsvegar sjálfgefnar (úti - inni er t.d. andstæða sem hlýst af
pví að menn höfðu hús á Granastöðum) og hinsvegar byggðar á fyrirfram gefnum
hugmyndum Bjarna um hvað skipti máli í lífi þeirra Granastaðamanna og hvað
ekki (soðið - hrátt byggir t.d. á að peir hafi haft ákveðinn smekk eða matvendni,
sem ekkert er hægt að vita um)." Hér misskilur Orri fullkomlega tilgang and-
stæðulíkansins. Ég legg alls ekki mat á hinar einstöku andstæður. Þær eru
hins vegar notaðar sem tæki í því að reyna að skilja atferli í rými. And-
stæður eru tímalausar og ekki bundnar af rýminu sem slíku. Þær eiga jafnt
við núið sem forsögulega tíma. Og einmitt þessvegna gætu þær gagnast
okkur í fornleifafræðilegri umræðu.
Að lokum vil ég fara nokkrum orðum um kvenfólk. Ég reyni ekki í
grein minni að leyna þeim áhyggjum mínum að gripir tengdir körlum
virðast varla sjást meðal fundanna. Ég sting upp á því að það sé hugsan-
lega vegna þess að karlar hafi unnið annarstaðar (sem að sjálfsögðu þýðir
ekki að þeir hafi ekki umgengist konur. Er ekki umgengni karla við konur
annars tímalaus?), eða að karlar hafi notað gripi við vinnu sína sem urðu
eyðingaröflunum að bráð. Onnur skýring gæti verið svo augljós að ég sá
hana ekki í fyrstu (sem gerir hana aðeins betri ef eitthvað er). Hún er sú að
þeir byggðu húsin og héldu þeim við. Þannig sköpuðu þeir að hluta rýmið
eða tömdu það. Karlatengdir gripir eru því veggir, bekkir, stoðaholur, eld-
stæði o.s.frv.
Ég skal ekki neita því að ekki er allsendis víst að sörvistölur séu kyn-
bundnar, né að tinnuflögurnar séu það (eins og ég bendi á í greininni). En
ég gaf mér nú þá forsendu (sem einskonar tilraun) til að hafa eitthvað til
að byggja á og ekki sé ég að niðurstaðan af umræðunni hreki þá forsendu
þó svo að hún sanni hana ekki beinlínis. Hvernig væri að snúa öllu við og
athuga hvernig útkoman yrði þá.
Að lokum, hvernig veit Orri að Islendingar hafi alltaf borðað mjólkur-
mat. Styður fornleifafræðin slíkt álit? Mitt svar er: Nei!