Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1998, Blaðsíða 57

ISLANDSFERÐ L.A.WINSTRUPS 1846
61
karakter) og væru verðmæt undirstaða til að þróa staðbundna byggingar-
hefð sem félli vel að landslaginu.21
Timburhús í Reykjavtk
Það skipti miklu máli fyrir byggðina í Reykjavík þegar sett var á stofn
byggingarnefnd 1839 og settar reglur um byggingar. Fimm árum síðar
voru húsin í bænum, öll 55, virt. Ibúarnir í bænum voru þá 339, og húsin
drógu nafn af eiganda sínum, þeim sem þar bjuggu eða af því til hvers
þau voru notuð. Götunöfn og -númer voru tekin upp 1848. Aðeins
dómkirkjan og stiftamtmannsbústaðurinn voru steinhús. Oll önnur hús í
virðingargerðinni voru bindingsverkshús, þiljuð utan, á steinundirstöðum
an kjallara, með múruðum reykháfum í miðju húsi og bröttum söðul-
þökum, stöku hús með hálfvalma.Yfirlitsmynd Winstrups gefur prýðilega
hugmynd um hvernig þessi hús hafa litið út, þau sjást nærri því öll á
teikningu hans, bærinn var ekki stærri en svo (sbr. 3. mynd).
Húsin voru byggð að dönskum hætti, grunnmynd þeirra og innrétting
var dönsk, og nokkur hús höfðu verið keypt tilhöggvin frá Danmörku,
flutt til Islands og reist þar. Hoppe nefnir þannig að hann hafi á eftirlits-
ferð sinni í ísafjarðarsýshi heimsótt Ebenezer Thorsteinsson í Heydölum
1832. Ebenezer hafði nokkrum árum áður reist fallegt timburhús til
sumardvalar. Þetta hús, skrifaði Hoppe, var tilhöggvið í Sonderborg ogjlutt til
Islands af lausakaupmanni þaðan úrbænum (blev tilhugget i Sonderborg ogfortes
td Island af en Speculant fra Hiin Bye.) Aðalmunurinn á dönsku og íslensku
bindingsverkshúsi var sá að íslenska húsið var með tjargað borðaþak og
klætt borðum, þar eð múrhúð entist illa, og kalk varð að flytja inn. Það
var ekki fyrr en um og upp úr 1840 að franrhlið eða hliðar húsa voru
nralaðar. Þannig var skólahúsið tjargað fyrstu árin, þó að gul húsamálning
hafi verið pöntuð frá Englandi.
Nokkur dæmigerð hús ( bænum
Meðan Winstrup var í Reykjavík kom hann oft í Bakarahúsið, Möllers-
hús,Apótekið og Klúbbinn. Öll voru þessi hús reist á fjórða tug aldarinn-
ar nema nýi Klúbburinn, sem reistur var 1843. Öll hafa þau nú verið rif-
'n nema Bakarahúsið og voru dæmigerð fýrir fremur einsleita
hyggingahefð bæjarins. Bakarahúsið, sem Finnur Magnússon nefnir sem
nýreist, var byggt að frumkvæði P.C.Knudtzons 1834. Hann sá til þess að
flonnes Daniel Bernhöft, bakarasveinn frá Nystad í Holsten, flutti í húsið
°g tók síðan við bakaríinu og byggði við það ofn, pakkhús ofl. Winstrup
skrifar að þýsku vísindamennirnir og H.Mathiessen, ritari þeirra, hafi