Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1998, Blaðsíða 122

126
ÁRBÓK FORNLEIFAFÉLAGSINS
2. mynd. Kort byggt á uppdrætti bresku leiðangursmanmnna frá 1972 af liluta Víðgelmis.
Staðurinn (syllan) sem greinin fjallar um er merktur á kortið.
hleðslum fremst í hellinum hafi verið varnargarðar manna sem þar hafi
dvalist.3
Hellarannsóknir
Ymsir hafa orðið til að kanna Víðgelmi. Brynúlfur Jónsson frá Minna-
Núpi skoðaði hellinn árið 1904.4 Matthías Þórðarson þjóðminjavörður
kannaði hellinn í júlí 1909. Hann fór inn í botn á hellinum og segir að
enginn hafi áður fundið botn hans, svo vitað sé.5
A þessari öld hafa komið fáein kuldatímabil þegar niðurrennsli á
köldu lofti og hæg loftskipti í hellinum hafa valdið því að ísbunga hefur
myndast við munna hellisins og lokað honum. Þegar hellirinn hefur lok-
ast að fullu og loftskipti hætta, hækkar hitastigið inni í hellinum og ísinn
byrjar að bráðna. Þá hörfar íshellan í munnanum smám saman og hellir-
inn opnast á nýjan leik." Hellirinn var m.a. lokaður á árabilinu 1972-
1991. Síðastir til að fara íVíðgelmi áður en hann lokaðist árið 1972 voru
breskir hellarannsóknarmenn sem kortlögðu hellinn.
Árið 1991 opnuðu félagar í Hellarannsóknafélagi Islands og bændur af
nærliggjandi bæjum hellinn að nýju með því að bijóta sér leið í gegn unr
ísinn.Vegna slæmrar reynslu af umgengni ferðamanna lét verndunarnefnd
Hellarannsóknafélagsins setja upp járngrindarhlið framarlega í hellinuni
árið 1991.7
I júní 1993 voru nokkrir félagar úr Hellarannsóknafélagi Islands i
könnunarferð um hellinn Víðgelmi. Er þeir höfðu gengið nokkurn spöl
inn fýrir hliðið komu þeir auga á syllu ofarlega í hellisveggnum vinstra