Árbók Hins íslenzka fornleifafélags - 01.01.1998, Blaðsíða 169

RIKISKONURAF RAÐNUM HUG
173
tekt á því efni sem höfundur hefir glímt við opinberlega undanfarna tvo
áratugi við fræðasetur í Evrópu og vestan hafs.
Meginkvenmynd bókarinnar er fest í upphafsstaf á rauðbleikri bókar-
kápu og sem skreytimynd við kaflaupphöf. Þessi kvenmynd er hluti af
stærri mynd í íslenskri lögbók, Reykjabók (AM 345 fol.), sem talin er frá
því um 1600. Oll myndin sést í svart-hvítu aftan á frernri titilsíðu bókar-
innar; þar stendur skartklædd brúður með digran konupung við pils og
ætlar að giftast kristnum eignamanni að ráði föður síns, verða húsfreyja,
bera búrlykla, ala börn og skipa griðkonum til verka. Sú kvenmynd sem
Jenny Jochens á kost á að draga upp eftir heinúldavali sínu líkist lögbók-
armyndinni allri þar sem konu er skipað efst á stall, en neðst á myndinni
ríður brúðgumi í garð. Þessi mynd sýnir í raun stöðu minnihluta kvenna
á fyrri öldum; núkill meirihluti náði ekki lengra en að vera í þjónustu
þeirra tiltölulega fáu kvenna sem voru líkt staddar og konan á myndinni
og eru þá ótaldar göngukonur sem hvergi áttu höfði að að halla. Bókin
Women in Old Norse Society lýsir stöðu hefðarkonunnar, hin sem tilheyrir
fjöldanum er látin eiga sig. Kvenmynd bókarinnar er því minna en hálf,
en að líkum hugsuð sem tillag í baráttu hinnar menntuðu nútíðarkonu
fýrir tryggri valdastöðu við hlið jafnvígra karlmanna.
I inngangi gerir höfundur stutta grein fýrir aðalþráðum bókarinnar
sem eiga að skýra samruna heiðinnar, norrænnar (germanskrar) menn-
ingararfleifðar og hins innflutta kristna menningarheims. Meginefni bók-
arinnar hefst með öðrum kapítula sem segir frá kvennagiftingum, sá
þriðji segir frá æxlun, í þeirn fjórða er sagt frá lausastundum og í hinunr
finimta af verkum kvenna. Sjötti kapítuli er ris bókarinnar, þar er lýst sér-
stöðu og mikilvægi íslensku fornsagnakonunnar sem vegur þyngst með
þögninni. Þekking höfundar opnar lesanda sýn aftur í germanska fortíð
og á rómverskan og kanónískan rétt, jafnt og norræn og íslensk lög. Höf-
undur leitast við að sýna hvernig paflur konunnar í vesturnorrænum
fornritum er reistur á samfellu hugmynda og lífshátta í ævafornum
mannfélögum í frjósömum héruðum í Evrópu jafnt og lnjóstrugri ný-
byggðum í norðri. Höfundur varpar fram heildarskilningi sínum á sam-
feflu heiðni og kristni og setur fram þá merkilegu niðurstöðu að höfund-
ar Islendinga sagna opinberi kristin sjónarmið sín með því að horfa
þegjandi framhjá fjölkvæni á heiðinni tíð, þegar sögurnar eiga að gerast,
en leggja megináherslu á traust hjónabönd, þótt greina megi að í undir-
öldunni bærist frilluhald og samlag við griðkonur; höfundar Islendinga
sagna láta kynferðislega hegðun sögupersóna renna saman við kristin
sjónarnúð samtíma síns (bls. 36).