Lögrétta - 01.07.1932, Blaðsíða 13

313
LÖGRJETTA
314
áherslu á það, að auka hraða lesta sinna.
Ensku lestirnar hafa í sumar sett ný hraða-
rnet. Lestin milli Manchester og London fór
1521/2 niílu á 142 mínútum og er það Ev-
rópumet í hraða járnbrautarvagna. Hin al-
kunna lest milli London og Edinburgh (The
Flying Scotsman) hefur einnig aukið hraða
sinn. f Ameríku fara járnbrautarlestir þó
ennþá hraðar. Járnbrautarhraðinn, sem hjer
er um að ræða, er þessháttar hraði, sem
rnenn geta nú náð og notað daglega, en hin
hraðametin, sem nefnd voru, eru sportmet,
sett á tiltölulega stuttu bili eða skömmum
tíma, með því að þvinga hraðann með sjer-
stöku kappi eins og unt er, 0g eiga enn sem
komið er lítið skylt við þann hraða, sem
menn annars geta notið í samgöngum eða á
langleiðum.
‘Rannsóknír
í Herculaneum
Allir kannast við Pompeii og Herculan-
eum, fornrómversku borgirnar, sem fórust í
hraunflóði Vesúvíusar, en hafa að miklu
leyti verið grafnar upp. Úr Pompeii hafa
fengist ógrynni að merkum og mikilsverð-
um minjum, sem á mörgum sviðum hafa
varpað nýju Ijósi á fornrómverska menning-
arsögu. Það er langt síðan greftirnir í
Pompeii byrjuðu og rústirnar þar hafa lengi
verið eitt af því helsta, sem ferðamenn hafa
girnst að sjá suður þar. Rannsóknirnar í
Herculaneum eru einnig allgamlar (frá
1720), þótt minni áhersla væri lögð á þær
frameftir, heldur en á rannsóknirnar í
Pompeii. Menn hjeldu fyrst að bæirnir væru
mjög svipaðir, Herculaneum mundi að
miklu leyti vera eftirmynd hins í smærra
stíl. Menn vita nú að þessu fer fjarri. Pom-
peii var mikil og fjörug viðskiftamiðstöð,
þar sem ægði saman allskonar lífi. Her-
culaneum var ekki eins stór og margbreytt,
að ýmsu leyti rólegri og virðulegri, þar hafa
verið sumarhallir og fagrir bústaðir. Forn-
fræðingar hafa á síðustu árum lagt vaxandi
áherslu á rannsóknirnar á Herculaneum og
hefur margt nýtt og merkilegt komið í ljós
við þær. Síðastliðin fimm ár hafa þessar
rannsóknir verið stundaðar á ný eftir nýj-
ustu og bestu aðferðum fornfræðinnar og
er ekki alls fyrir löngu komin út bók, sem
í fyrsta sinni skýrir nákvæmlega frá niður-
stöðum rannsóknanna í heild (Amadeo
Majuri: Ercolano). Höfundurinn er einnig
alþektur fyrir störf sín að uppgreftinum á
Pompeii. Hann gróf þar upp Abbondanza
hverfið og hefur undanfarin ár verið aðal-
forstöðumaður rannsóknanna í Herculaneum.
Ilann hefur kappkostað þar, eins og í Pom-
peii, að grafa upp hús og götur í heilu iagi
og varðveita alt eins og það upprunalega
var og raska sem minstu.
Þessar ítölsku rannsóknir eru ekki ein-
ungis merkilegar fyrir þær upplýsingar, sem
þær veita um rómverska sögu. Þær eru ekki
síður merkilegar fyrir það, að þær eru mjög
ljós og fagur vottur um þá stefnubreytingu,
sem orðið hefur í rannsóknaraðferðum forn-
fræðinnar á síðustu árum og á tilgangi
þeirra að segja má líka að vissu leyti.
Fornleifarannsóknir fyrri ára beindust að
því fyrst og fremst, eða næstum því ein-
göngu að finna einstök listaverk, aðallega
höggmyndir, málverk og áhöld, og þessum
gripum öllum var dreift um allar jarðir eftir
því sem söfnin höfðu fjárhagslegt bolmagn
til þess að afla sjer þeirra. Á þennan hátt
hafa orðið til hin merku og miklu forn-
minja- og listasöfn stórborganna. Þar er
skyldum hlutum raðað saman og reynt að
gefa yfirlit um þróun og þroskaferil hverr-
ar listtegundar o. s. frv. Til þess að ná þess-
um einstöku verkum var oft fórnað miklum
verðmætum öðrum, heilli byggingu var fórn-
að til þess að ná einni mynd. Á húsalistina
var lögð miklu minni áhersla en á mynd-
listina. Þetta er nú breytt að því leyti, að
menn sækjast nú ekki einungis eftir ein-
stökum listaverkum slitnum út úr samhengi,
heldur eftir því að fá samhengið alt, að
ná fram húsum og götum og hverjum grip
í sem rjettustu umhverfi. Og þegar þetta
hefur tekist, ef það tekst, er húsum og grip-
um ekki sundrað, heldur er alt varðveitt
eftir föngum á sínum upprunalega stað, en
ekki flutt á söfn langt í burtu. Rannsóknar-