Lögrétta - 01.07.1932, Blaðsíða 36

359
360
LÖGRJETTA
guðdómlega fegurð hafi horfið með syndinni
og breytst í skrælingjamynd; en þetta fell-
ur um sjálft sig, því mörg manneskja er
enn guðdómlega fögur, hversu syndug sem
hún er.
Einn hinna yngri rithöfunda segir: Vjer
setjum okkur eitthvert mai'k eða takmark,
sem vjer viljum ná; það er Idealið, sem vjer
sækjumst eftir; en einmitt af því það er
Ideal, fullkomleikinn, þá náum vjer því
aldrei algjörlega, því Idealsins eðli er ein-
mitt það, að það getur aldrei orðið veru-
legt nema sem fegurð, og vjer getum ekki
notið þess nema sem fegurðar, en sú nautn
er alveg ideel, hugmyndarleg, en ekki reel.
Það er engin reel nautn, þó að vjer getum
þreifað á marmaramynd eða málverki, eða
biaði með kvæði á: þetta er eins „noli me
tangere“ eins og sönglistin. Sá sem hefur
ideella lífsskoðan, getur aldrei fengið hvíld,
hann kemst aldrei að takrnarkinu, hann fær
aldrei ósk sína uppfylta, af því hún er ideel;
hann er á sífeldri ferð, altaf mitt í straumn-
um til þess að ná því sem ómögulegt er að
ná. Lífið er alt af tómar tilraunir, tómar
breytingar til einhvers betra, af því allir
sækjast eftir Idealinu — vjer sjáum það í
öllum hlutföllum lífsins, í uppáfinningum, í
stjórn og lagaverki, í verslun og allri vinnu.
Sú idealistiska lífsskoðun fjarlægir oss ekki
frá lífinu, eða verulegleikanum, heldur eru
Idealistarnir þvert á móti sannir veruleg-
leikans menn, þeir eru altaf önnum kafnir
í að gera Idealið að verulegleika, eða að
realisera Idealið. En einmitt af því þeir
sækjast eftir því fullkomna, þá geta þeir
ekki staðnæmst eða hindrast af neinni fyr-
irstöðu, þeir geta aldrei orðið „conservativ",
og enn síður afturhaldsmenn eða afturfara-
menn. — Það sem seinast liggur fyrir Real-
istunum, er þá kyrðin, hvíldin, því ein-
hverntíma verða þeir að ná einhverju tak-
marki sem náð verður, af því þeir ekki fara
út fyrir veruleikann eða það endanlega,
og þeir hljóta þá loksins að komast í
„stagnation", í endanlegleikans fúlu mýri,
þar sem aldrei andar framfaranna blær og
þar sem er ekkert vaxandi blóm. En nú er
öll „stagnation“ ómöguleg fyrir mannlegan
anda — „mönnunum munar annað hvort
aftur á bak ellegar nokkuð á leið“ — það
rekur að því aftur, sem jeg hef áður tekið
J’ram, að þeir verða einmitt Idealistar. Eng-
inn algjörður Realisti, og enginn algjörður
Idealisti hefur nokkurn tíma verið til. Ekki
Hannes Halstein
á stúdentsárum sínum í Kaupmannahöfn.
ein einasta hugmynd er til nema í Combina-
tíonum. Þessi þrjú nöfn, sem jeg hef nefnt
áður, Idealist, Romantiker og Realist, eru
einstrengingslega og heimskulega borin
fram af vorum yn,gri mönnum, sem í raun-
inni hafa litla þekkingu, og enga skoðan
— vita ekkert hvað þeir tala um.
í Heimdalli hefur Hannes Hafstein ritað
æfisögu-ágrip Brandesar, og eftir hans eig-
in fyrirsögn, að því er höfundurinn segir.
Þar er sagt frá hversu fullur Brandes hafi
verið af efasemdum út af trúnni, sundur
rifinn og kvalinn af óttalegu sálarstríði og
brennandi þorsta eftir rjettlætinu, og nú fór
liann að blaða í biblíunni til þess að leita
sjer huggunar og fullnægingar í hinni eilífu
bók, til þess að leita að guði, en hann fann
ekki guð, og komst svo að þeirri niðurstöðu,
að „þar er enginn guð“. Maður finnur ekki
altjend guð þó maður blaði í biblíunni.
Brandes varð þess vegna að vera Atheisti,
og svo verða allir hang „lærisveinar", þessir
nýju Realistar, að verða Atheistar. Raunar